همه چیز در مورد بزرگی و کانسر پروستات بدانیم - www.drhosseindialameh.com

معرفی و آناتومی پروستات

۱.۱ تعریف پروستات

پروستات یک غده کوچک عضلانی-غددی در دستگاه تناسلی مردان است که اندازه آن تقریباً به اندازه یک گردو (حدود ۲۰–۳۰ گرم در بزرگسالان) است. این غده به شکل مخروط ناقص بوده و در زیر مثانه و جلوی راست‌روده (رکتوم) قرار دارد. مجرای ادراری (اورترا) از وسط پروستات عبور می‌کند و بخشی از عملکرد ادراری و جنسی مردان را کنترل می‌کند.

عملکرد اصلی پروستات

پروستات مسئول تولید بخش مهمی از مایع منی است که شامل آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و مواد مغذی است و نقش محافظتی و تغذیه‌ای برای اسپرم‌ها دارد. بخشی از عملکرد پروستات شامل:

1. تغذیه اسپرم‌ها: مایع پروستات حاوی اسید سیترات، فسفریلاز و دیگر عناصر انرژی‌زا برای اسپرم‌ها است.
2. حفظ pH مناسب منی: پروستات کمک می‌کند تا محیط منی برای حرکت و بقای اسپرم مناسب باشد.
3. کنترل ادرار: عضلات پروستات به کنترل جریان ادرار و جلوگیری از بی‌اختیاری ادراری کمک می‌کنند.

۱.۲ آناتومی پروستات

پروستات از نظر آناتومی به چند ناحیه و بخش تقسیم می‌شود که در تشخیص و درمان بیماری‌ها اهمیت دارند:

۱.۲.۱ بخش‌های آناتومیک

1. بخش مرکزی (Central Zone): تقریباً ۲۵٪ حجم پروستات را تشکیل می‌دهد و اطراف مجرای منی را احاطه کرده است.
2. بخش محیطی (Peripheral Zone): حدود ۷۰٪ پروستات را تشکیل می‌دهد و بخش عمده سرطان‌های پروستات در این ناحیه ایجاد می‌شوند.
3. بخش تراانترال (Transition Zone): اطراف اورترا و محل ایجاد بزرگی خوش‌خیم پروستات است.
4. بخش پیش‌آورتی (Anterior Fibromuscular Zone): عمدتاً بافت عضلانی بوده و بخش غددی کمی دارد، معمولاً محل ابتلای سرطان نیست.

۱.۲.۲ اندازه و وزن پروستات

• وزن طبیعی در مردان بالغ: ۲۰–۳۰ گرم
• طول: ۳–۴ سانتی‌متر
• عرض: ۴–۵ سانتی‌متر
• ضخامت: ۲–۳ سانتی‌متر

۱.۲.۳ موقعیت و روابط آناتومیک

• بالا: مجرای ادراری از مثانه وارد پروستات می‌شود.
• پایین: به کف لگن و اسفنکتر ادراری نزدیک است.
• پشت: در تماس با راست‌روده و از این طریق امکان معاینه دیجیتال مقعدی وجود دارد.
• جانبی: با عروق پروستات و بافت‌های عصبی مرتبط است که کنترل نعوظ را فراهم می‌کنند.

۱.۳ فیزیولوژی و عملکرد

پروستات با ترکیب غدد و عضلات صاف، عملکردهای زیر را انجام می‌دهد:

1. تولید مایع پروستات: ۲۰–۳۰٪ حجم مایع منی از پروستات تأمین می‌شود.
2. ترشح آنزیم‌ها و پروتئین‌ها: PSA (Prostate-Specific Antigen)، فسفریلاز اسید، و دیگر آنزیم‌ها که مایع منی را رقیق و اسپرم‌ها را فعال می‌کنند.
3. کمک به انزال: انقباض عضلات پروستات مایع منی را به داخل اورترا هدایت می‌کند.
4. تنظیم جریان ادرار: عضلات پروستات به کنترل ادرار و جلوگیری از برگشت ادرار به مثانه کمک می‌کنند.

۱.۴ تغییرات پروستات با سن

• ۲۰–۳۰ سالگی: اندازه و عملکرد پروستات ثابت است.
• ۴۰–۵۰ سالگی: بخش تراانترال شروع به افزایش حجم می‌کند (اولین مرحله بزرگی خوش‌خیم).
• ۶۰ سالگی به بالا: احتمال بزرگی خوش‌خیم و مشکلات ادراری بیشتر می‌شود.
• پس از ۵۰ سالگی: افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات، به ویژه در بخش محیطی.

۱.۵ اهمیت پروستات در سلامت مردان

• سلامت ادراری: پروستات بزرگ می‌تواند باعث تکرر ادرار، فوریت ادرار، جریان ضعیف یا احتباس ادرار شود.
• سلامت جنسی و باروری: مایع پروستات و عملکرد انزالی به توانایی باروری مردان کمک می‌کند.
• تشخیص بیماری‌ها: تغییرات در PSA، اندازه و ساختار پروستات می‌تواند اولین علامت بیماری‌های پروستات باشد.

بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)

بخش ۲: بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)

۲.۱ تعریف BPH

بزرگی خوش‌خیم پروستات (Benign Prostatic Hyperplasia) یک وضعیت غیر سرطانی است که در آن غده پروستات بزرگ می‌شود و اغلب باعث فشار بر مجرای ادراری می‌شود. این وضعیت شایع‌ترین اختلال پروستات در مردان بالای ۵۰ سال است و تقریباً در نیمی از مردان ۵۰–۶۰ ساله و بیش از ۸۰٪ مردان بالای ۷۰ سال رخ می‌دهد.

۲.۲ علت و فیزیولوژی

BPH عمدتاً ناشی از تغییرات هورمونی مرتبط با سن و تستوسترون است:

1. تغییر نسبت تستوسترون و دی‌هیدروتستوسترون (DHT): DHT باعث رشد سلول‌های غددی پروستات می‌شود.
2. افزایش حساسیت سلول‌ها به رشد هورمونی: با افزایش سن، سلول‌ها نسبت به DHT حساس‌تر می‌شوند.
3. عوامل ژنتیکی و سبک زندگی: سابقه خانوادگی، چاقی و کم‌تحرکی می‌توانند ریسک را افزایش دهند.

۲.۳ علائم BPH

علائم BPH معمولاً به تأثیر بر جریان ادرار مربوط می‌شوند و به دو دسته تقسیم می‌شوند:

۲.۳.۱ علائم ادراری انسدادی (Obstructive)

• جریان ضعیف یا توقف جریان ادرار
• تضعیف فشار ادرار
• احساس تخلیه ناقص مثانه
• نیاز به زور زدن هنگام ادرار

۲.۳.۲ علائم تحریک‌کننده (Irritative)

• تکرر ادرار، به‌ویژه شب‌ها (Nocturia)
• فوریت ادرار
• نشت ادرار یا بی‌اختیاری جزئی
• درد یا سوزش در ادرار (نادر، معمولاً ناشی از عفونت همراه)

۲.۴ تشخیص BPH

تشخیص BPH ترکیبی از شرح حال، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های پاراکلینیک است:

۲.۴.۱ شرح حال

پزشک معمولاً از بیمار در مورد علائم ادراری و شدت آن‌ها می‌پرسد و از IPSS (International Prostate Symptom Score) استفاده می‌کند.

۲.۴.۲ معاینه فیزیکی

• معاینه دیجیتال مقعدی (DRE): اندازه و قوام پروستات بررسی می‌شود. پروستات در BPH معمولاً بزرگ و صاف است، بدون توده سخت یا نامنظم که در سرطان مشاهده می‌شود.

۲.۴.۳ آزمایش‌های آزمایشگاهی

• آزمایش PSA: بررسی سطح آنتی‌ژن مخصوص پروستات برای تفکیک BPH از سرطان پروستات.
  • PSA معمولاً در BPH کمی افزایش می‌یابد، اما سطوح بسیار بالا می‌تواند علامت سرطان باشد.
• آزمایش ادرار: بررسی عفونت یا خون در ادرار.

۲.۴.۴ تصویربرداری

• سونوگرافی ترانس‌اب‌دومینال یا ترانس‌رکتال: اندازه پروستات و حجم مثانه بررسی می‌شود.
• سیستوگرافی یا سیستوسکوپی (در موارد پیچیده): برای بررسی انسداد شدید یا مشکوک.

۲.۵ مدیریت و درمان BPH

درمان BPH به شدت علائم، اندازه پروستات و وضعیت بیمار بستگی دارد. درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

۲.۵.۱ درمان دارویی

1. آلفا بلاکرها (Alpha-blockers):
   • شل‌کننده عضلات پروستات و مثانه، به کاهش انسداد کمک می‌کنند.
   • نمونه‌ها: تامسولوسین، آلفوزوسین.
   • اثر: سریع، معمولاً ظرف چند روز تا هفته‌ها.
   • عوارض: افت فشار خون، سرگیجه، اختلال نعوظ در برخی بیماران.
3. مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز (5-ARI):
   • کاهش حجم پروستات با مهار تبدیل تستوسترون به DHT.
   • نمونه‌ها: فیناستراید، دوتاستراید.
   • اثر: نیاز به مصرف چند ماه برای کاهش حجم پروستات و علائم.
   • عوارض: کاهش میل جنسی، کاهش حجم منی، گاهی اختلال نعوظ.
5. داروهای ترکیبی: آلفا بلاکر + 5-ARI برای بیمارانی با پروستات بزرگ و علائم متوسط تا شدید.

۲.۵.۲ درمان غیرجراحی / حداقل تهاجمی

1. لیزر درمانی (Laser Prostatectomy): تبخیر یا برش بافت پروستات با لیزر، کاهش خونریزی و زمان بستری کوتاه‌تر.
2. TUMT (Transurethral Microwave Therapy): استفاده از انرژی مایکروویو برای کاهش حجم پروستات.
3. TUNA (Transurethral Needle Ablation): بافت پروستات با رادیوفرکانسی تخریب می‌شود.

۲.۵.۳ درمان جراحی

• TURP (Transurethral Resection of the Prostate): برش و برداشتن بخشی از پروستات از طریق مجرای ادرار، استاندارد طلایی برای BPH متوسط تا شدید.
• پروستاتکتومی باز یا لاپاراسکوپی: در موارد پروستات خیلی بزرگ یا همراه با عوارض (مثلاً سنگ مثانه یا انسداد شدید).

۲.۶ پیگیری بعد از درمان

• بررسی علائم و کیفیت زندگی با IPSS
• معاینات فیزیکی و PSA (در صورت نیاز)
• سونوگرافی برای بررسی حجم پروستات و وضعیت مثانه

۲.۷ نکات کاربردی برای بیماران

• مصرف مایعات متعادل و پرهیز از نوشیدنی‌های محرک (کافئین، الکل)
• انجام تمرینات لگن برای کاهش علائم
• پیگیری منظم پزشک حتی بدون علائم شدید
• درمان به موقع برای جلوگیری از عوارضی مانند احتباس ادرار یا عفونت

التهاب پروستات (Prostatitis)

۳.۱ تعریف پروستاتیت

پروستاتیت به التهاب پروستات گفته می‌شود که می‌تواند به دلایل باکتریایی یا غیر باکتریایی ایجاد شود. این بیماری می‌تواند حاد یا مزمن باشد و یکی از شایع‌ترین مشکلات پروستات در مردان جوان تا میانسال به شمار می‌رود.

۳.۲ انواع پروستاتیت

پروستاتیت بر اساس راهنمای NIH (National Institutes of Health) به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود:

۳.۲.۱ پروستاتیت باکتریایی حاد (Acute Bacterial Prostatitis)

• علت: معمولاً اشریشیا کلی (E. coli) یا سایر باکتری‌های ادراری
• شروع ناگهانی و شدید با علائم عمومی و ادراری

۳.۲.۲ پروستاتیت باکتریایی مزمن (Chronic Bacterial Prostatitis)

• علت: عفونت باکتریایی مداوم یا عودکننده
• علائم خفیف‌تر و طولانی‌تر، گاهی فقط به شکل تکرر ادرار یا درد لگن

۳.۲.۳ پروستاتیت مزمن غیر باکتریایی / سندروم درد مزمن لگن (Chronic Non-Bacterial Prostatitis / CPPS)

• علت: ناشناخته، ممکن است شامل التهاب ایمنی یا مشکلات عصبی باشد
• شایع‌ترین نوع پروستاتیت
• علائم: درد مزمن لگن، تناسلی یا ناحیه کمر بدون شواهد عفونت باکتریایی

۳.۲.۴ پروستاتیت التهابی بدون علائم (Asymptomatic Inflammatory Prostatitis)

• معمولاً در بررسی‌های PSA یا نمونه‌های بیوپسی پروستات اتفاقی تشخیص داده می‌شود
• بدون علائم بالینی واضح

۳.۳ علائم پروستاتیت

علائم پروستاتیت بسته به نوع آن متفاوت است:

۳.۳.۱ پروستاتیت حاد باکتریایی

• تب و لرز
• درد شدید در ناحیه لگن، پایین کمر یا آلت تناسلی
• سوزش یا درد هنگام ادرار
• تکرر و فوریت ادرار
• خون یا چرک در ادرار

۳.۳.۲ پروستاتیت مزمن باکتریایی

• درد مزمن لگن، کشاله ران یا ناحیه تناسلی
• علائم ادراری خفیف: تکرر، فوریت، جریان ضعیف ادرار
• عود مکرر عفونت ادراری

۳.۳.۳ پروستاتیت غیر باکتریایی (CPPS)

• درد مزمن لگن، زیر شکم، کمر یا آلت تناسلی
• تکرر و فوریت ادرار
• اختلال جنسی شامل درد حین انزال یا کاهش میل جنسی

۳.۴ تشخیص پروستاتیت

تشخیص پروستاتیت ترکیبی از شرح حال، معاینه فیزیکی، آزمایش‌ها و تصویربرداری است:

۳.۴.۱ شرح حال

• بررسی شدت و نوع درد
• مدت زمان علائم
• سابقه عفونت ادراری یا بیماری‌های مقاربتی

۳.۴.۲ معاینه فیزیکی

• معاینه دیجیتال مقعدی (DRE): پروستات در پروستاتیت حاد حساس و متورم است، گاهی گرم و نرم؛ در مزمن ممکن است غیرطبیعی باشد.

۳.۴.۳ آزمایش‌های آزمایشگاهی

1. آزمایش ادرار و کشت ادرار: شناسایی باکتری‌ها
2. کشت پروستات پس از ماساژ (VB3): برای پروستاتیت مزمن باکتریایی
3. آزمایش PSA: ممکن است در پروستاتیت حاد یا مزمن افزایش یابد

۳.۴.۴ تصویربرداری

• سونوگرافی ترانس‌رکتال: بررسی بزرگی پروستات، آبسه یا تغییرات ساختاری
• MRI پروستات: در موارد پیچیده یا مشکوک به عفونت شدید یا ضایعات

۳.۵ درمان پروستاتیت

درمان پروستاتیت بسته به نوع آن متفاوت است:

۳.۵.۱ پروستاتیت حاد باکتریایی

• آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک: معمولاً سیپروفلوکساسین یا TMP-SMX به مدت ۲–۴ هفته
• داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها: کاهش درد و التهاب
• مایعات کافی و استراحت

۳.۵.۲ پروستاتیت مزمن باکتریایی

• آنتی‌بیوتیک طولانی‌مدت: معمولاً ۴–۶ هفته یا بیشتر
• پیگیری منظم با کشت ادرار
• اصلاح سبک زندگی و درمان علائم همراه

۳.۵.۳ پروستاتیت غیر باکتریایی (CPPS)

• داروهای آلفا بلاکر: کاهش تنش عضلات مثانه و پروستات
• داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها
• فیزیوتراپی کف لگن و تمرینات حرکتی
• مدیریت استرس و تغییر سبک زندگی
• درمان‌های مکمل: گرما درمانی، ماساژ پروستات در موارد خاص

۳.۶ پیگیری و نکات کاربردی

• پایش علائم و کیفیت زندگی بیمار
• پیگیری آزمایش‌ها و کشت‌ها در پروستاتیت باکتریایی
• جلوگیری از عود عفونت با رعایت بهداشت و درمان به موقع
• آموزش بیمار در مورد مدیریت درد مزمن و سبک زندگی

سرطان پروستات (Prostate Cancer)

۴.۱ تعریف و اهمیت

سرطان پروستات یک تومور بدخیم غده پروستات است که معمولاً از بخش محیطی پروستات شروع می‌شود. این سرطان دومین سرطان شایع مردان در جهان و یکی از علل مهم مرگ ناشی از سرطان در مردان بالای ۵۰ سال است. تشخیص زودهنگام می‌تواند شانس درمان موفق و طول عمر بیمار را به طور چشمگیری افزایش دهد.

۴.۲ اپیدمیولوژی و عوامل خطر

۴.۲.۱ اپیدمیولوژی

• شایع‌ترین سرطان در مردان سفیدپوست و سیاه‌پوست (شیوع بالاتر در مردان سیاه‌پوست)
• سن متوسط تشخیص: حدود ۶۶ سال
• بیشتر موارد در بخش محیطی پروستات رخ می‌دهند

۴.۲.۲ عوامل خطر

1. سن: بیشترین ریسک در مردان بالای ۵۰ سال
2. ژنتیک و سابقه خانوادگی: داشتن پدر یا برادر مبتلا، ریسک را ۲–۳ برابر افزایش می‌دهد
3. نژاد: شیوع بالاتر در مردان آفریقایی-آمریکایی
4. سبک زندگی: چاقی، کم‌تحرکی، رژیم غذایی پرچرب
5. ژن‌های مرتبط: BRCA1، BRCA2 و سایر جهش‌های مرتبط با سرطان

۴.۳ علائم بالینی

سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولاً بدون علامت است و اغلب طی بررسی‌های PSA یا معاینات روتین تشخیص داده می‌شود.

۴.۳.۱ علائم اولیه

• معمولاً هیچ علامتی وجود ندارد
• PSA بالا یا تغییرات در معاینه دیجیتال مقعدی

۴.۳.۲ علائم پیشرفته

• مشکلات ادراری: جریان ضعیف، تکرر، فوریت، احتباس ادرار
• خون در ادرار یا منی
• درد لگن، کمر یا استخوان‌ها (در صورت متاستاز)
• کاهش وزن و خستگی

۴.۴ تشخیص سرطان پروستات

تشخیص ترکیبی از آزمایش خون، معاینه فیزیکی، تصویربرداری و بیوپسی است.

۴.۴.۱ آزمایش PSA

• PSA (Prostate-Specific Antigen) یک آنتی‌ژن اختصاصی پروستات است که در سرطان پروستات، BPH و پروستاتیت افزایش می‌یابد
• محدوده طبیعی: ۰–۴ ng/mL (با توجه به سن و مرجع آزمایشگاه ممکن است متفاوت باشد)
• افزایش PSA بالاتر از ۴ ng/mL یا افزایش سریع PSA (PSA velocity) نیازمند بررسی بیشتر

۴.۴.۲ معاینه دیجیتال مقعدی (DRE)

• بررسی اندازه، قوام و نواحی سخت یا توده‌ای
• نواحی سخت، غیر یکنواخت یا گره‌دار می‌تواند نشانه سرطان باشد

۴.۴.۳ تصویربرداری

1. سونوگرافی ترانس‌رکتال (TRUS): ارزیابی حجم پروستات و کمک به هدایت بیوپسی
2. MRI چندپارامتری پروستات (mpMRI): تشخیص نواحی مشکوک و کمک به بیوپسی هدایت‌شده
3. CT یا Bone scan: در صورت مشکوک بودن به متاستاز

۴.۴.۴ بیوپسی پروستات

• بیوپسی سنتی (Systematic TRUS-guided): نمونه‌برداری از بخش‌های مختلف پروستات
• بیوپسی هدایت‌شده با MRI (Fusion Biopsy): نمونه‌برداری از نواحی مشکوک بر اساس MRI
• تفسیر: بررسی نوع سلول، درجه بدخیمی (Gleason Score) و استیجینگ اولیه

۴.۵ استیجینگ و درجه‌بندی

۴.۵.۱ Gleason Score

• بر اساس معماری سلول‌های تومور در میکروسکوپ
• دو نمره از شایع‌ترین و دومین الگوهای غالب گرفته شده و با هم جمع می‌شوند
• محدوده: ۶–۱۰ (۶ کم خطر، ۷ متوسط، ۸–۱۰ پرخطر)

۴.۵.۲ TNM Staging

• T: اندازه و نفوذ تومور در پروستات
• N: درگیری گره‌های لنفاوی
• M: متاستاز دوردست

۴.۶ روش‌های درمانی سرطان پروستات

۴.۶.۱ درمان‌های جراحی

• پروستاتکتومی رادیکال: برداشتن کامل پروستات و اغلب گره‌های لنفاوی مجاور
• روش‌های باز، لاپاراسکوپی یا رباتیک: مزیت کاهش خونریزی و بهبود بازیابی عملکرد

۴.۶.۲ رادیوتراپی

1. External Beam Radiation Therapy (EBRT): تابش از خارج بدن
2. Brachytherapy: کاشت بذری رادیواکتیو در پروستات

۴.۶.۳ درمان هورمونی (ADT)

• کاهش تستوسترون برای کنترل رشد تومور
• شامل LHRH agonists/antagonists و آنتاگونیست‌های آندروژن

۴.۶.۴ درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی

• برای بیماران با متاستاز یا مقاومت به درمان هورمونی
• شامل داروهای هدفمند، مهارکننده PARP و ایمونوتراپی

۴.۷ پیگیری بعد از درمان

• بررسی PSA به طور منظم
  • هر ۳–۶ ماه در دو سال اول
  • سپس سالانه در مراحل بعدی
• تصویربرداری در صورت مشکوک شدن به عود یا متاستاز
• معاینات فیزیکی و بررسی علائم سیستمیک

۴.۸ نکات کاربردی

• معاینات دوره‌ای PSA و DRE از سن ۴۰–۵۰ سالگی برای افراد با ریسک بالا ضروری است
• سبک زندگی سالم می‌تواند شانس پیشرفت بیماری را کاهش دهد
• تصمیم‌گیری برای درمان باید چندجانبه و بر اساس سن، وضعیت عمومی، استیجینگ و ترجیح بیمار انجام شود

پیشگیری و‌سبک‌ زندگی برای سلامت پروستات

۵.۱ اهمیت پیشگیری

پیشگیری و سبک زندگی سالم می‌تواند خطر ابتلا به بزرگی خوش‌خیم پروستات، پروستاتیت و سرطان پروستات را کاهش دهد و کیفیت زندگی مردان را در سنین بالاتر بهبود بخشد. حتی برای افرادی که بیماری پروستات دارند، تغییر سبک زندگی می‌تواند روند درمان را تسهیل کند و عوارض را کاهش دهد.

۵.۲ تغذیه و رژیم غذایی

۵.۲.۱ مصرف میوه و سبزیجات

• منابع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و فیبر
• کاهش التهاب و کاهش خطر سرطان پروستات

۵.۲.۲ مصرف غلات کامل و فیبر

• کمک به سلامت روده و کنترل وزن
• کاهش فشار ادراری ناشی از بزرگی پروستات

۵.۲.۳ محدود کردن چربی اشباع و گوشت فرآوری‌شده

• مصرف زیاد گوشت قرمز و چربی‌های اشباع با افزایش ریسک سرطان پروستات مرتبط است
• جایگزین: ماهی، مرغ بدون پوست و منابع پروتئین گیاهی

۵.۲.۴ مصرف لیکوپن و سبزیجات قرمز

• گوجه‌فرنگی، هندوانه، گریپ‌فروت قرمز حاوی لیکوپن که با کاهش خطر سرطان پروستات مرتبط است

۵.۳ ورزش و فعالیت بدنی

• تمرینات هوازی: پیاده‌روی، دویدن، شنا
• تمرینات مقاومتی: حفظ توده عضلانی و متابولیسم سالم
• تمرینات لگن (Kegel): تقویت عضلات کف لگن، کاهش تکرر ادرار و فوریت ادرار

مزایای ورزش

• کنترل وزن و کاهش چاقی که عامل ریسک BPH و سرطان است
• کاهش التهاب سیستمیک
• بهبود گردش خون و عملکرد جنسی

۵.۴ کنترل وزن و متابولیسم

• چاقی با بزرگی پروستات و افزایش PSA ارتباط دارد
• حفظ BMI سالم (۱۸.۵–۲۴.۹) توصیه می‌شود
• رژیم متعادل و ورزش منظم برای پیشگیری از سندرم متابولیک مفید است

۵.۵ پرهیز از سیگار و الکل

• سیگار: افزایش ریسک سرطان پروستات و اختلال جریان خون در ارگان‌های جنسی
• الکل: مصرف زیاد می‌تواند التهاب پروستات و اختلال ادراری را تشدید کند

۵.۶ معاینات دوره‌ای و غربالگری

• معاینه دیجیتال مقعدی (DRE): سالانه بعد از ۴۰–۵۰ سالگی
• آزمایش PSA: بسته به سن و ریسک، معمولاً هر ۱–۲ سال یک‌بار
• افرادی با ریسک بالا (سابقه خانوادگی، نژاد، جهش ژنتیکی) ممکن است نیاز به غربالگری زودتر داشته باشند

۵.۷ مدیریت استرس و سلامت روان

• استرس مزمن می‌تواند التهاب پروستات را تشدید کند
• تکنیک‌های آرام‌سازی: مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی
• خواب کافی (۷–۸ ساعت شبانه) برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی

۵.۸ نکات کاربردی روزانه برای بیماران و افراد سالم

1. مصرف آب کافی و پرهیز از نوشیدنی‌های محرک مانند کافئین و الکل
2. پیگیری منظم علائم ادراری و مراجعه به پزشک در صورت تغییرات جدید
3. فعالیت بدنی منظم حتی به شکل پیاده‌روی روزانه
4. رعایت رژیم غذایی متعادل و مصرف سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل
5. انجام تمرینات کف لگن برای بهبود کنترل ادرار
6. آگاهی از سابقه خانوادگی و ریسک‌های شخصی برای غربالگری به موقع

سوالات متداول (FAQ)

پروستات چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

پروستات یک غده کوچک در دستگاه تناسلی مردان است که زیر مثانه و جلوی راست‌روده قرار دارد. این غده بخشی از مایع منی را تولید می‌کند و به تغذیه و حفاظت اسپرم‌ها کمک می‌کند و همچنین در کنترل جریان ادرار نقش دارد.

۲. بزرگی پروستات چیست و چه علائمی دارد؟

بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) افزایش حجم غیرسرطانی پروستات است که باعث فشار بر مجرای ادراری می‌شود. علائم شامل تکرر ادرار، فوریت ادرار، جریان ضعیف، احساس تخلیه ناقص مثانه و نشت جزئی ادرار است.

۳. پروستاتیت چیست و چه علائمی دارد؟

پروستاتیت التهاب پروستات است که می‌تواند حاد یا مزمن و باکتریایی یا غیر باکتریایی باشد. علائم شامل درد لگن، سوزش ادرار، تکرر و فوریت ادرار، درد حین انزال و در نوع حاد، تب و لرز است.

۴. سرطان پروستات چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص سرطان پروستات شامل:

• آزمایش PSA (Prostate-Specific Antigen)
• معاینه دیجیتال مقعدی (DRE)
• MRI چندپارامتری پروستات (mpMRI)
• بیوپسی پروستات برای بررسی سلول‌ها و تعیین Gleason Score

۵. اگر PSA بالا باشد، چه اقداماتی انجام می‌شود؟

• تکرار PSA و بررسی روند افزایش آن (PSA velocity)
• انجام معاینه دیجیتال
• در صورت مشکوک بودن، MRI چندپارامتری و بیوپسی پروستات برای تشخیص دقیق

۶. درمان بزرگی پروستات چیست؟

• درمان دارویی: آلفا بلاکرها و مهارکننده‌های 5-ARI
• روش‌های حداقل تهاجمی: لیزر، TUMT، TUNA
• جراحی: TURP یا پروستاتکتومی باز/لاپاراسکوپی در موارد شدید

۷. درمان پروستاتیت چیست؟

• پروستاتیت حاد باکتریایی: آنتی‌بیوتیک سیستمیک، ضدالتهاب و مسکن
• پروستاتیت مزمن باکتریایی: آنتی‌بیوتیک طولانی‌مدت و پیگیری کشت
• پروستاتیت غیر باکتریایی: آلفا بلاکرها، فیزیوتراپی کف لگن، مدیریت سبک زندگی

۸. درمان سرطان پروستات چگونه است؟

• جراحی: پروستاتکتومی رادیکال
• رادیوتراپی: External beam یا Brachytherapy
• درمان هورمونی (ADT) برای کاهش تستوسترون
• درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی در موارد پیشرفته

۹. چگونه می‌توان از مشکلات پروستات پیشگیری کرد؟

• تغذیه سالم: میوه، سبزیجات، غلات کامل
• ورزش منظم و تمرینات کف لگن
• کنترل وزن و پرهیز از چاقی
• پرهیز از سیگار و مصرف زیاد الکل
• مدیریت استرس و خواب کافی
• غربالگری منظم با PSA و معاینه دیجیتال

۱۰. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• تغییر ناگهانی در جریان ادرار یا تکرر شدید
• درد لگن، کمر یا آلت تناسلی
• خون در ادرار یا منی
• علائم سیستمیک مانند تب و لرز

۱۱. آیا ورزش و رژیم غذایی می‌تواند روند بیماری پروستات را بهبود دهد؟

بله، ورزش منظم و رژیم غذایی متعادل می‌تواند علائم بزرگی پروستات و پروستاتیت را کاهش دهد و خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد.

۱۲. آیا پروستاتیت با فعالیت جنسی مرتبط است؟

در برخی موارد، پروستاتیت غیر باکتریایی (CPPS) می‌تواند با انزال دردناک یا فعالیت جنسی همراه باشد، اما معمولاً علت اصلی آن التهاب یا مشکلات عضلانی و عصبی است، نه فعالیت جنسی مستقیم.