آمادگی های قبل از آنژیوگرافی

آنژیوگرافی یکی از روش‌های تشخیصی دقیق و حیاتی در پزشکی است که برای بررسی وضعیت عروق خونی قلب، مغز و سایر اندام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا جریان خون، تنگی یا انسداد عروق را با دقت بالا مشاهده کنند.

قبل از آنژیوگرافی، تمام داروهایی که مصرف می‌کنید را به تیم درمانی اطلاع دهید. ممکن است برخی داروها موقتاً قطع شوند تا آزمایش ایمن انجام شود.

اما برای اینکه این فرایند به بهترین شکل و با حداقل خطر انجام شود، آمادگی‌های قبل از آنژیوگرافی اهمیت بسیار زیادی دارند. رعایت نکات آمادگی نه‌تنها احتمال عوارض را کاهش می‌دهد بلکه باعث می‌شود روند تصویربرداری سریع‌تر، دقیق‌تر و ایمن‌تر انجام گیرد. برای راهنمایی دقیق درباره مراقبت‌های قبل از آنژیوگرافی، می‌توانید با دکتر مجید فرجی مشورت کنید تا تمام اقدامات لازم به درستی انجام شود.

آنژیوگرافی چیست و چرا قبل از آنژیوگرافی مهم است؟

آنژیوگرافی (Angiography) روشی تصویربرداری است که در آن یک کاتتر نازک از طریق یکی از عروق بدن (معمولاً در کشاله ران یا مچ دست) وارد رگ‌ها می‌شود. سپس با تزریق ماده حاجب، تصاویری از مسیر جریان خون گرفته می‌شود تا پزشک بتواند وجود هرگونه تنگی، انسداد، یا ناهنجاری عروقی را شناسایی کند.
از این روش برای تشخیص بیماری‌هایی مانند:

• بیماری عروق کرونر قلب (CAD)
• انسداد شریان‌های محیطی
• آسیب‌های عروقی ناشی از دیابت یا فشار خون بالا
• بررسی عملکرد عروق مغز قبل از جراحی‌ها استفاده می‌شود.

اهمیت آمادگی قبل از آنژیوگرافی

آمادگی پیش از آنژیوگرافی به اندازه‌ی خود عمل اهمیت دارد. عدم رعایت نکات آمادگی ممکن است منجر به بروز عوارضی مانند آلرژی به ماده حاجب، نارسایی کلیوی یا خونریزی در محل ورود کاتتر شود. رعایت این توصیه‌ها باعث کاهش خطر، افزایش دقت نتایج و راحتی بیشتر بیمار در طول فرایند می‌گردد.

۱. مشاوره و بررسی‌های اولیه با پزشک

۱.۱. گفت‌وگو درباره تاریخچه پزشکی

قبل از انجام آنژیوگرافی، پزشک باید از سوابق سلامتی شما مطلع شود؛ از جمله بیماری‌هایی مانند:

• دیابت
• فشار خون بالا
• بیماری‌های کلیوی یا کبدی
• مشکلات قلبی پیشین

این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا ریسک احتمالی عمل را ارزیابی کرده و اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهد.

۱.۲. اطلاع از داروها و آلرژی‌ها

حتماً تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین یا آسپرین)، داروهای دیابت و مکمل‌های گیاهی را به پزشک اطلاع دهید.
اگر سابقه‌ی حساسیت به ماده حاجب یا ید دارید، پزشک ممکن است داروی ضدحساسیت برای شما تجویز کند یا نوع ماده حاجب را تغییر دهد.

۲. آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم پیش از آنژیوگرافی

پزشک معمولاً پیش از انجام عمل، چند آزمایش برای اطمینان از سلامت عمومی شما تجویز می‌کند:

• آزمایش خون: بررسی عملکرد کلیه‌ها، سطح قند، چربی و فاکتورهای انعقادی.
• نوار قلب (ECG): ارزیابی ریتم و عملکرد الکتریکی قلب.
• عکس قفسه سینه (X-ray): بررسی وضعیت قلب، ریه‌ها و اندازه قلب.
• در برخی موارد: ممکن است سی‌تی‌اسکن یا اکوکاردیوگرافی نیز برای بررسی دقیق‌تر توصیه شود.

۳. آماده‌سازی جسمی قبل از انجام آنژیوگرافی

۳.۱. پرهیز از خوردن و آشامیدن

به‌طور معمول توصیه می‌شود از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آنژیوگرافی از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. این کار از بروز تهوع، استفراغ و عوارض ناشی از داروهای آرام‌بخش جلوگیری می‌کند.

۳.۲. مصرف داروها طبق تجویز پزشک

برخی داروها باید ادامه پیدا کنند (مانند داروهای فشار خون)، اما برخی دیگر باید موقتاً قطع شوند (مثل داروهای رقیق‌کننده خون). هرگز بدون مشورت پزشک مصرف دارویی را متوقف نکنید.

۳.۳. اصلاح موهای محل ورود کاتتر

پزشک یا پرستار ممکن است موهای ناحیه‌ی مورد نظر (کشاله ران یا مچ دست) را برای کاهش خطر عفونت اصلاح کند.

۴. برنامه‌ریزی برای روز انجام آنژیوگرافی

۴.۱. انتخاب همراه

داشتن یک همراه مطمئن در روز انجام آنژیوگرافی ضروری است، زیرا پس از پایان کار ممکن است به دلیل دریافت داروهای آرام‌بخش، قادر به رانندگی یا بازگشت به منزل به‌تنهایی نباشید.

۴.۲. پوشش و وسایل شخصی

لباس راحت بپوشید و از به همراه داشتن وسایل قیمتی مانند جواهرات یا ساعت خودداری کنید. همچنین، مدارک پزشکی، کارت بیمه و فهرست داروهای مصرفی خود را همراه داشته باشید.

۵. نکات کلیدی در روز انجام آنژیوگرافی

۵.۱. حضور به موقع

حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه زودتر در بیمارستان حاضر شوید تا مراحل پذیرش، آزمایش نهایی و آماده‌سازی قبل از عمل انجام شود.

۵.۲. آرامش روانی

نگرانی و اضطراب در بیماران قبل از آنژیوگرافی طبیعی است، اما می‌تواند ضربان قلب را افزایش داده و فرآیند را دشوارتر کند. چند دقیقه تنفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.

۶. عوارض احتمالی آنژیوگرافی

اگرچه آنژیوگرافی در بیشتر موارد بدون مشکل انجام می‌شود، اما آگاهی از عوارض احتمالی به بیمار کمک می‌کند تا علائم هشداردهنده را بشناسد و در صورت نیاز سریعاً اقدام کند.

• خونریزی یا کبودی: در محل ورود کاتتر ممکن است خونریزی یا کبودی خفیف ایجاد شود.
• عفونت: اگر پس از عمل تب، قرمزی یا تورم مشاهده کردید، باید پزشک را مطلع کنید.
• آلرژی به ماده حاجب: ممکن است علائمی مانند خارش، کهیر یا تنگی نفس بروز کند.
• اختلال کلیوی موقت: در بیماران دارای بیماری‌های کلیوی، ممکن است عملکرد کلیه به‌طور موقت کاهش یابد.

۷. مراقبت‌های پس از آنژیوگرافی

اگرچه تمرکز این مقاله بر آمادگی‌های قبل از عمل است، اما دانستن چند نکته برای بعد از آن هم مفید است:

• در صورت تجویز پزشک، مایعات فراوان بنوشید تا ماده حاجب سریع‌تر از بدن خارج شود.
• محل ورود کاتتر را خشک و تمیز نگه دارید.
• تا ۲۴ ساعت پس از عمل، از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.

داروهای قبل از آنژیوگرافی

قبل از انجام آنژیوگرافی قلب، پزشک معمولاً در مورد داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، سؤال می‌کند تا خطرات احتمالی کاهش یابد و روند بررسی قلب ایمن باشد. داروهایی که بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند شامل داروهای ضدپلاکت مانند آسپرین و پلاویکس (Clopidogrel) هستند.

• آسپرین: مصرف آسپرین معمولاً ادامه می‌یابد، زیرا می‌تواند خطر تشکیل لخته خون در شریان‌ها را کاهش دهد. با این حال، در برخی شرایط خاص و بر اساس نظر پزشک ممکن است مصرف آن محدود شود.
• پلاویکس: این دارو نیز مانند آسپرین از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند و گاهی قبل از آنژیوگرافی و مخصوصاً در صورتی که احتمال نیاز به استنت وجود داشته باشد، پزشک مصرف آن را تجویز یا ادامه می‌دهد. مصرف خودسرانه پلاویکس قبل از آنژیوگرافی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.

همچنین، برخی داروهای دیگر مانند داروهای فشار خون، دیابت یا رقیق‌کننده‌های خون ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا توقف موقت داشته باشند. بنابراین، پیروی از دستور پزشک و اطلاع کامل از داروهای مصرفی قبل از آنژیوگرافی ضروری است.

مراقبت‌های قبل و بعد از آنژیوگرافی

قبل از آنژیوگرافی بهتر است وعده غذایی سبک بخورید و از مصرف غذاهای چرب یا سنگین خودداری کنید. داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید و هرگونه حساسیت یا بیماری قبلی را اطلاع دهید. بعد از آنژیوگرافی، محل ورود کاتتر را فشار دهید و تا چند ساعت استراحت کنید تا خطر خونریزی کاهش یابد. مصرف مایعات کافی کمک به دفع ماده حاجب می‌کند و باید از فعالیت شدید و بلند کردن اجسام سنگین پرهیز شود. در صورت مشاهده درد شدید، تورم یا خونریزی، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

نتیجه‌گیری

آمادگی‌های قبل از آنژیوگرافی نقش کلیدی در موفقیت این روش تشخیصی دارند. از مشاوره با پزشک و اطلاع از داروها گرفته تا رعایت پرهیز غذایی و آماده‌سازی روحی، همه این موارد به کاهش خطر عوارض کمک می‌کنند. با رعایت این نکات، می‌توانید با اطمینان و آرامش خاطر بیشتری وارد فرایند آنژیوگرافی شوید و نتایج دقیق‌تری به دست آورید.

سوالات رایج درباره قبل از آنژیوگرافی

منبع:

my.clevelandclinic.org