بیماریهای سیستمیک و تشخیص آن با اکوکاردیوگرافی

بیماری‌ های سیستمیک به اختلالاتی گفته می‌شود که تنها محدود به یک عضو نیستند، بلکه **چندین اندام یا سیستم بدن** را درگیر می‌کنند. این بیماری‌ها معمولاً **علائم گسترده‌ای** دارند و می‌توانند همزمان روی پوست، مفاصل، کلیه، قلب، ریه و سایر اعضا تأثیر بگذارند. از جمله بیماری‌های سیستمیک شناخته‌شده می‌توان به **لوپوس، آرتریت روماتوئید، دیابت، سارکوئیدوز، آمیلوئیدوز و اسکلرودرمی** اشاره کرد. علائم آن‌ها بسته به نوع بیماری و اعضای درگیر متفاوت است، اما معمولاً شامل **خستگی مزمن، تب، درد مفاصل، راش‌ های پوستی و مشکلات قلبی یا کلیوی** می‌شود. تشخیص این بیماری‌ها پیچیده است و نیاز به **معاینه بالینی دقیق، آزمایش خون، تصویربرداری (مثل MRI یا CT) و گاهی اوقات بیوپسی** دارد. بسیاری از این بیماری‌ها می‌توانند روی **قلب تأثیر بگذارند**؛ مثل التهاب پرده قلب، اختلال در عضله قلب یا دریچه‌ها، که با ابزارهایی مثل **اکوکاردیوگرافی** قابل تشخیص‌اند. درمان معمولاً شامل **داروهای ضد التهاب، سرکوب‌کننده ایمنی یا تنظیم قند خون** است و پیگیری مداوم پزشکی نقش کلیدی دارد. اکوکاردیوگرافی و تشخیص بیماری‌ های سیستمیک **بیماری‌ های سیستمیک** معمولاً ممکن است مستقیماً یا به‌صورت غیرمستقیم به **قلب** آسیب بزنند. در این حالت، **اکوکاردیوگرافی** ابزاری بسیار مهم برای تشخیص و پایش درگیری قلبی به حساب می‌آید: ### **بررسی ضخامت و ساختار عضله قلب** در بیماری‌هایی مثل **آمیلوئیدوز یا سارکوئیدوز**، رسوب مواد غیرطبیعی در عضله قلب منجر به **افزایش ضخامت دیواره‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری** می‌شود. این تغییرات در اکو به وضوح قابل مشاهده‌اند. ### بررسی پریکارد (پرده قلب) در **لوپوس یا آرتریت روماتوئید** ممکنه **پریکاردیت (التهاب پرده قلب)** یا **تجمع مایع در اطراف قلب** ایجاد بشه که اکوکاردیوگرافی دقیق‌ترین روش برای تشخیص این وضعیت‌هاست. ### ارزیابی عملکرد بطن‌ها بسیاری از بیماری‌های سیستمیک مثل **دیابت** یا **اسکلرودرمی** می‌توانند باعث اختلال در عملکرد بطن چپ یا راست شوند (مثلاً کاهش EF یا اختلال دیاستولیک). اکو این موارد را به‌خوبی نشان می‌دهد. ### تشخیص اختلالات دریچه‌ای برخی بیماری‌های سیستمیک باعث آسیب یا التهاب دریچه‌های قلبی می‌شوند. مثلاً در لوپوس، دریچه‌ها ممکن است دچار **ضخیم‌شدگی یا نشت** شوند، که با اکو قابل تشخیص است. ### تشخیص آریتمی و بلوک‌ های قلبی غیرمستقیم در مواردی مثل **سارکوئیدوز قلبی**، که باعث اختلال در هدایت الکتریکی قلب می‌شود، اکو می‌تواند کمک‌کننده در تشخیص علل زمینه‌ای آریتمی باشد، هرچند نوار قلب و هولتر هم استفاده می‌شوند. انواع اکوکاردیوگرافی مورد استفاده در بیماری‌ های سیستمیک 1. **اکوکاردیوگرافی ترانس‌توراسیک (TTE):** رایج‌ترین نوع؛ از روی قفسه سینه انجام می‌شود. 2. **اکوکاردیوگرافی از راه مری (TEE):** برای مشاهده دقیق‌تر ساختارهای داخلی قلب. 3. **اکوی استرس:** **استرس اکو** ، بررسی عملکرد قلب حین فعالیت یا تحریک دارویی، مفید در **بیماران دیابتی**. 4. **اکو سه‌ بعدی:** جزئیات بیشتر برای بررسی ساختار دریچه‌ها و بطن‌ها. مزایای اکوکاردیوگرافی در بیماران سیستمیک - غیرتهاجمی و بدون درد - بدون اشعه و بی‌خطر حتی در دوران بارداری - قابل تکرار برای بررسی روند درمان یا پیشرفت بیماری - سریع و قابل انجام در کلینیک یا بیمارستان **بیماری‌های سیستمیک، علائم و تأثیر روی قلب و راه‌های تشخیص آنها** ### **لوپوس (SLE)** - **معرفی:** بیماری خودایمنی که می‌تواند پوست، مفاصل، کلیه، مغز و قلب را درگیر کند. - **علائم:** راش پروانه‌ای روی صورت، خستگی، درد مفاصل، تب، ریزش مو. - **تأثیر روی قلب:** پریکاردیت، میوکاردیت، التهاب دریچه‌ها. - **تشخیص:** آزمایش ANA، anti-dsDNA، CBC، اکوکاردیوگرافی، آزمایش ادرار. ### **آرتریت روماتوئید (RA)** - **معرفی:** بیماری مزمن خودایمنی که بیشتر مفاصل کوچک را درگیر می‌کند ولی سیستمیک است. - **علائم:** درد، تورم و خشکی مفاصل، تب، خستگی. - **تأثیر روی قلب:** پریکاردیت، افزایش ریسک آترواسکلروز و **نارسایی قلب**. - **تشخیص:** RF، Anti-CCP، ESR، CRP، تصویربرداری مفاصل، گاهی اکوکاردیوگرافی. ### **دیابت شیرین (نوع ۱ و ۲)** - **معرفی:** اختلال در تنظیم قند خون به‌دلیل کمبود یا مقاومت به انسولین. - **علائم:** تشنگی زیاد، تکرر ادرار، خستگی، کاهش وزن. - **تأثیر روی قلب:** ریسک بالا برای بیماری کرونری قلب، **نارسایی قلب** و **کاردیومیوپاتی**. - **تشخیص:** قند خون ناشتا، HbA1c، آزمایش چربی، اکوکاردیوگرافی در صورت نیاز. ### **آمیلوئیدوز** - **معرفی:** رسوب پروتئین‌های غیرطبیعی (آمیلوئید) در اندام‌ها، به‌ویژه قلب، کلیه و کبد. - **علائم:** تورم پاها، تنگی نفس، خستگی، تغییرات فشار خون. - **تأثیر روی قلب:** سفتی و ضخیم شدن عضله قلب، نارسایی دیاستولیک. - **تشخیص:** MRI قلب، اکوکاردیوگرافی، بیوپسی، الکتروفورز پروتئین سرم. ### **سارکوئیدوز** - **معرفی:** بیماری التهابی با ایجاد گرانولوم‌هایی در ریه، چشم، پوست و گاهی قلب. - **علائم:** سرفه مزمن، ضایعات پوستی، درد مفاصل، تاری دید. - **تأثیر روی قلب:** آریتمی، بلوک قلبی، کاردیومیوپاتی. - **تشخیص:** CT، MRI قلب، بیوپسی گرانولوم، آنزیم ACE سرم، اکوکاردیوگرافی در برخی موارد. ### **اسکلرودرمی (Systemic Sclerosis)** - **معرفی:** بیماری خودایمنی با سفتی پوست و درگیری عروق و اندام‌های داخلی. - **علائم:** سفتی و تیرگی پوست، پدیده رینود، مشکلات گوارشی، تنگی نفس. - **تأثیر روی قلب:** فیبروز قلب، اختلال عملکرد بطن، آریتمی. - **تشخیص:** ANA، anti-Scl-70، اکوکاردیوگرافی، HRCT ریه، تست عملکرد ریوی.