چرا ها از صمیمیت فرار می کنند؟ آشنایی با سبک دلبستگی مراقبتی

چرا از صمیمیت فرار می کنند؟ آشنایی با سبک دلبستگی مراقبتی

یکی از الگوهای رفتاری که ریشه در دوران آغاز زندگی دارد، سبک دلبستگی از آن است. شیوه هایی که افراد برای برقراری و مدیریت روابط نزدیک خود را انتخاب می کنند، معمولاً بازتابی از تجربه اولیه آن با والدین در دوران کودکی است. این الگوها به شکل ناآگاهانه در ذهن می‌گیرند و می‌توانند در نسل‌های مختلف تکرار شوند.
سبک دلبستگی، با نوعی فاصله گرفتن عاطفی و تظاهر به استقلال شناخته می شود. چیزی که در این الگو قرار دارد، در تلاش برای برقراری ارتباط هستند، اما در عین حال از وابستگی هیجانی و اتکا به دیگران پرهیز می کنند. در این مطلب، به طور عمیق تری به ویژگی ها و پیامدها

می پردازد

ی این سبک رفتاری پرداختن.

سبک دلبستگی تامینی چیست؟

سبک دلبستگی اجتنابی یکی از انواع الگوهای دلبستگی نایمن است که در آن فرد از نزدیکی عاطفی با دیگران پرهیز کند. این افراد معمولاً در روابط نزدیک دچار ناراحتی می شوند، نیازهای هیجانی خود را انکار می کنند و سعی می کنند به طور افراطی به استقلال تکیه کنند. آن نمونه‌ها به دلیل تجربیات اولیه ناکافی در پاسخ گویی عاطفی والدین، یاد می‌کنند که نیازهای خود را سرکوب کرده و به جای تکیه بر دیگران، به خود متکی باشند. (برمن، کارن. روانشناسی رشد ۲روانشناسی نوجوانی تا بزرگسالی. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر روان. صفحه ۱۶۵.)

نشانه ‌های رفتاری دلبستگی از کودکی تا بزرگسالی

کودکانی که سبک دلبستگی در آن‌ها شکل می‌گیرد، معمولاً در ظاهر بی‌نیاز از محبت و توجه به نظر می‌رسند. آن ‌ها صمیمیت را پس می‌گیرند و متوجه می‌شوند یا نسبت به سایرین را می‌سازند، اما در درون، در اثر فشار روانی، اضطراب عاطفی را تجربه می‌کنند. اضطرابی که به شکل پنهان باقی می ماند.
این کودکان ممکن است در کنار والدین خود باقی بمانند اما ارتباطی گرم یا عاطفی با آن وجود ندارد. گرچه ظاهرشان آرام است، اما طوفانی از احساسات سرکوب ‌شده درون‌شان جریان دارد.
در بزرگی نیز، این سبک دلبستگی با خود پیامدهایی به همراه دارد. همیشه با سبکی معمولی با صمیمیت در روابط مشکل دارند. وقتی طرف مقابل سعی می‌ کند رابطه را عمیق ‌تر کند، ممکن است احساس خفگی کنند و عقب ‌نشینی کنند. آن‌ها می‌توانند به تنهایی از پس چالش‌ها بربیایند، به بیان احساسات نمی‌پردازند و از آن به طور مستقیم با تعارض می‌کنند.
این افراد شخصیت مستقل و بی نیاز از دیگران از خود نشان می دهند. در عین داشتن اعتماد به نفس ظاهری، دیدگاه منفی و بدبینانه نسبت به دیگران دارند. بررسی آن ‌ها بیشتر برای خواسته های شخصی است تا محصولات متقابل. خودداری از گله‌مندی، انکار ناراحتی‌ها و فرار از گفتگوهای ناراحت‌کننده از ویژگی‌های شاخص این الگوی دلبستگی است.

چرا الگوی دلبستگی در فرد شکل می‌گیرد؟

برای درک چرایی شکل ‌گیری دلبستگی، ابتدا باید به ارتباط کودک با والدین در سال‌های نخست زندگی توجه کرد. سبک‌های دلبستگی، بازتابی تجربه‌های نخستین ما در رابطه با کسانی که مسئول مراقبت و حمایت از ما بودند. زمانی که این ارتباط دچار مشکل شود، زمینه برای پیدایش الگوهای ناسالم در روابط آینده فراهم می شود.
در سبک زندگی، یکی از دلایل اصلی، کودک با والدینی است که او را نادیده می‌گیرند یا سرد و طردکننده رفتار می‌کنند. کودکی که بارها تلاش می کند احساس کند یا نیازهایش را به یاد داشته باشد با بی اعتنایی یا واکنش منفی روبه رو شده است، به زودی می شود که نیاز داشته باشد، نتیجه آن در بر ندارد. در نتیجه، او تصمیم می گیرد که روی دیگران حساب نکند و به ‌تنهایی از پس مشکلات برآید.
بی‌پاسخ ماندن نیازهای عاطفی، تجربه‌های مکر بی‌ مهری یا بی‌توجهی، و احساس بی‌پناهی در لحظه‌های حساس، همه می‌توانند ذهن کودک را به سمت یک باور نیرومند سوق دهند: «اگر می‌خواهم به چیزی برسم، فقط باید به خودم تکیه کنم.» این باور، در روابط عاطفی نیز بروز پیدا می کند و به شکلی از هیجانی، پرهیز از صمیمیت و تلاش برای کنترل احساسات دیده می شود.

تأثیر تجربه در شکل‌گیری دلبستگی ترسی

کودک برای رشد عاطفی سالم، نیازمند ‌ای امن و پاسخگو با مراقبان اصلی ‌اش است. اما وقتی که احساس او نادیده گرفته شده یا مکرراً بی پاسخ بماند، در فضایی از ناامنی و اضطراب گرفتار می شود. به مرور، ذهن کودک یاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‎ در شرایطی، نوعی از چنین هیجانی در کودک شکل می‌گیرد. مراقبانی از نظر عاطفی که نسبت به ناراحتی‌های کودک واکنش نشان نمی‌دهند، الگوی رفتاری را در ذهن یا تقویت می‌کنند. کودک در این فضا، ناچار به سرکوب احساسات خود می‌شود و به جای رجوع به دیگران برای تسلی، یاد می‌کند از فاصله‌هایش گرفته شود. روندی که زمینه‌ساز شکل‌گیری دلبستگی در آینده خواهد بود.

پیامدهای آسیب ‌زا در روابط نزدیک از نگاه افراد دارای سبک دلبستگی مراقبتی

افرادی که با سبک دلبستگی وارد رابطه می‌شود، بیشتر در آرزوی نزدیکی و پیوند عاطفی ظاهر می‌شود، اما در عمل، رفتارهایی می‌تواند مانع شکل‌گیری روابط عمیق و پایدار شود. این تناقض، نه تنها برای خود فرد چالش ‌برانگیز است، بلکه شریک عاطفی او را نیز سردرگم و خسته می‌کند.
بی‌میلی به صمیمیت واقعی
این افراد به دلیل ترس از طرد شدن، حصاری نامرئی به دور خود می کشند. کلامی درباره احساسات برایشان مشکل است و معمولاً از گفت‌وگوهای عاطفی طفره می‌رود. همین موضوع، طرف مقابل را با دیواری از سکوت و ابهام می‌کند.
فشار درونی و انکار هیجانات
برای افرادی که نمی توانند، تجربه برابر با آسیب پذیرفته شدن تلقی می شود. آن‌ها به جای بیان مستقیم نیازها یا ناراحتی‌ها، احساساتشان را در قالب بدخلقی، انتقاد یا سکوت سنگین پنهان می‌کنند. همین امر باعث می شود که نه تنها شریکشان به درستی نمی تواند آن را درک کند، بلکه ارتباط سالم نیز از بین برود باشد.
ناتوانی در تداوم روابط
با ایجاد رابطه، فرد ممکن است ناآگاه دنبال بهانه‌ای باشد. گاه با طرح مشکلات غیرواقعی یا بیان جملاتی مانند «فکر نمی‌کنم برای رابطه جدی آماده باشم»، ارتباط را به سمت پایان سوق می‌دهند.
رفتارهای دوپهلو و گیج‌کننده
نوسان رفتاری از جمله ویژگی های بارز این افراد است. ممکن است در یک لحظه رفتارشان صمیمی و گرم باشد و در لحظه‌ای دیگر کاملاً سرد و دور باشد. چنین رفتارهایی شریک عاطفی را متوجه می شود، ناامنی می کند و ذهنی می کند تمرکز بر عیب جویی
یکی از مکانیسم‌های دفاعی رایج در افراد مختلف، تمرکز افراطی بر ایرادهای ظاهراً بی‌اهمیت شریک عاطفی است. این افراد به‌جای پذیرش رابطه با تمام کاستی‌های آن، مدام در حال انتقاد از رفتارهای روزمره مثل نحوه صحبت کردن، عادت‌های غذایی یا سبک زندگی طرف مقابل هستند.

درمان سبک دلبستگی محافظتی

دلبستگی محافظتی یکی از الگوهای ناپایدار ارتباطی است که می‌تواند روابط فردی، عاطفی و اجتماعی را با چالش‌های جدی مواجه کند. درمان این سبک دلگی مستلزم روندی پایانی، عمیق و مفید بر خودآگاهی است.
اولین گام در درمان، شناسایی الگوهای ناکارآمد در روابط بین فردی است. فرد باید آگاه شود که چگونه از صمیمیت، سرکوب احساسات و خودبسندگی افراطی، مانع از شکل‌گیری روابط معنادار می‌شود. در این مسیر، ‌درمانی به ‌ویژه درمان ‌های روان بر دلبستگی، شناختی-رفتاری و طرحواره‌های درمانی می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
در جلسات درمانی، به افراد کمک می شود تا:

به احساس سرکوب‌شده خود دسترسی پیدا کنند
هیجانات را به شیوه‌ای سالم بیان کنند
الگوهای ارتباطی ایمان ‌تری را تجربه و تمرین کنند
تصویر ذهنی خود از روابط نزدیک را می سازند

یکی دیگر از عوامل موثر در بهبود دلبستگی، تجربه یک رابطه درمانی امن با درمان است؛ جایی که فرد بدون ترس از طرد یا قضاوت، آسیب‌پذیری را تمرین کرده و اعتماد را کند کند. (برمن، کارن. ۱۳۹۷. روانشناسی رشد ۲ روانشناسی نوجوانی تا بزرگسالی. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر روان، ص ۱۷۱–۱۷۳)

کلام آخر

سبک دلبستگی اجتنابی می‌‌ نتوان مانعی جدی در مسیر ایجادروابط عمیق و سالم باشید، اما با کمک درمان‌ های تخصصی و حمایت مناسب، امکان تغییر و رشد وجود دارد. کلینیک پیروزی با بهره گیری از تیمی مجرب در حوزه روان شناسی و درمان های مبتنی بر دلبستگی، آماده است تا شما را در شناسایی و رفع مشکلات دلبستگی همراهی کند و راه‌‌ های ایجاد روابط بهتر و پایدارتر را به شما آموزش دهید. اگر به دنبال بهبود کیفیت روابط عاطفی و زندگی روانی خود هستید، مراجعه به کلینیک پیروزی می‌توان گام‌سازی در این مسیر باشد.