پایش رشد و تغذیه تا 18 سالگی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های هر پدر و مادری در سال اول تولدشان، تغذیه نوزاد است. تغذیه، پایه‌های سلامت جسمانی او در سنین بزرگسالی را می‌گذارد. به‌طور کلی، در 6 ماه نخست تولد، باید از شیر مادر و یا شیر خشک برای غذای نوزاد استفاده شود. با ورود به 6 ماهگی، مصرف غذاهای جامد نیز مجاز می‌شوند.

شیرخواران از یک سال به بعد، علاوه بر غذاهایی که خوردنشان را در سال اول زندگی یاد گرفته اند، باید از غذای سفره خانواده نیز استفاده کنند. این کودکان رشد می‌کنند و می‌توانند مقاومت کافی در مقابل بیمارانی را داشته باشند که خیلی هم نمی‌توانند و دندان‌هایشان کامل نشده است. بنابراین باید در غذا دادن به آن ها، دو شرط اساسی زیر را رعایت کنید:

– غذاهایشان کم حجم، پرانرژی و زود هضم باشد.

– به دفعات زیاد در اختیار آنان قرار داده شود.

علاوه بر این، میزان رشد و فعالیت کودکان در سنین یک تا دو سال بیشتر با کودکان سه ساله و با هم فرق دارد و باید هنگام تغذیه آنها، این موضوع را نیز در نظر گرفت.

الف. تغذیه کودک یک تا دو سال

همان طور که گفته شد، این کودک رشد سریع و فعالیت زیاد دارد و در نتیجه به غذای بیشتر نیاز دارد. ولی از سوئی دیگر حجم معده اش کم و دندان هایش هم کامل نیست، باید در تغذیه او به نکات زیر توجه کنید:

– علاوه بر استفاده از شیر مادر، ۵ تا ۶ بار در شبانه روز به او غذا بدهید.

– غلاتی که کودک قدرت جویدن آن را دارد مانند برنج به صورت کته های مختلف مخلوط با سبزی ها، حبوبات و گوشت های نرم به او بدهید.

– اگر کودک مبتلا به بیوست است در تهیه سوپ او، علاوه بر سبزی ها (سیب زمینی، هویج، کدو، فلفل سبز، سبزی های برگی و…) از برگه هلو، زردآلو و آلو به مقدار کم استفاده کنید.

– غذای کودک را تمیز و کاملا” پخته کنید و پس از خنک کردن به او بدهید.

– باقیمانده غذا را در یخچال و یا فریزر نگه دارید.

– به خودتان کمک کنید غذا بخورد و مطمئن شوید که فقط آب خورش و آب گوشت را نخورده است.

– قبل از این که فلفل، ادویه و یا چاشنی های تند را به غذای خانواده اضافه کنید. غذای او را بردارید.

– به غذای کودک کمی روغن مایع یا کره اضافه کنید تا مقوی تر شود.

– وقتی گوشت می شود، مرغ یا ماهی به کودک بدهید، آن را تکه تکه کرده و استخوان ها و تیغ های آن را بگیرید.

– مایعات را همیشه با لیوان یا فنجان به او بدهید.

نحوه از شیر گرفتن کودک:

اصولا” بهتر است از شیردهی در صبح را قطع کنید و پس از یک یا دو هفته شیردهی در طول بعد از ظهر و در نهایت در هنگام شب قطع کنید و زمانی که کودک شیردهی به شیر بخورد را به زور از خود دور می کند زیرا ممکن است کودک عصبی و ناراحت شود.

تغذیه کودک ۳ تا ۵ سال

بعد از دو سال با آهسته شدن رشد، اشتهای کودک هم کاهش می یابد. بنابراین با توجه به روند رشد کودک برای دریافت غذا نیز تغییر می کند. هر چند میزان دریافت آنرژی از یک غذا تا غذای متفاوت است اما کل غذای دریافتی روزانه کودک ثابت است. کودک در یک سال به 100 کیلو کالری و در 3 سال به 1300 کیلوکالری انرژی نیاز به نیاز به انرژي کودکان میزان فعالیت آن ها متفاوت است.

برنامه غذایی کودک

در برنامه غذایی کودک باید از ۵ گروه غذایی اصلی یعنی گروه نان و غلات، میوه ها، سبزی ها، شیر و لبنیات و گروه گوشت و جایگزین های آن استفاده شود.

انرژي:

کودک برای رشد، بازي و سایر فعالیت‌ها، مقابله با برابری‌های عفونی نیاز به انرژي دارد که با مصرف مواد قندي، نااسته اي (نان، برنج و ...) و ورزش ها (کره و روغن) مي توان آن را فراهم کرد. همچنین کودک پس از درمان برای جبران وزن از دست رفته به انرژی بیشتر دارد.

پروتئین:

کودک در حال رشد است و برای ساختن و نگه داشتن ماهیچه ها، استخوان ها و سایر بافت های بدن و مقاومت در برابر عوامل بیماریزا نیاز به تغذیه دارد که می تواند با مصرف خوراکی های حیوانی مانند گوشت قرمز و سفید، شیر، پنیر و تخم مرغ و یا گیاهانی مانند حبوبات و غلات نیاز به خود را برآورده کند (مانند عدسی و نان، شیربرنج

ویتامین ها و املاح :

کودک در این سنین جهت حفظ سلامتی و افزایش مقاومت در برابر نیاز به ویتامین ها و املاح مختلف دارد و با مصرف روزانه منابع غذایی حاوی آن می تواند خود را تامین کند مانند ویتامین A که (در مواد غذایی مانند کره، جگر، میوه هایی مانند زردآلو، طالبی، هلو، سبزی های سبز و زرد مانند هویج، کدو حلوایی، اسف).

C ویتامین (از مهم ترین منابع ویتامینC می توان به مواد غذایی مانند مرکبات، گوجه فرنگی، جعفری و کلم اشاره نمود). کلسیم وفسفر درغذاهایی مانند شیر، ماست، پنیر و بستنی وجود دارد.

ویتامین داز طریق قراردادن دست و پا و صورت کودک به طور روزانه ۱۰ دقیقه در برابر نور مستقیم خورشید تامین می شود و از منابع غذایی خوب می توان انواع گوشت قرمز و سفید، انواع حبوبات مانند لوبیا، عده و سبزی مانند اسفناج و جعفری را نام برد.

الگوی غذایی صحیح کودکان :

برنامه غذایی مناسب کودکان سنین زیر ۵ سال باید روزانه همه گروه های غذایی اصلی شامل نان و غلات، میوه ها و سبزی ها شیر و لبنیات و گوشت و جانشین ها باشد.

تعداد وعده های غذایی

کودک باید در روز حداقل ۵ وعده غذایی شامل سه وعده اصلی و دو میان وعده بخورد. صبحانه کودک مهم ترین وعده غذایی است و مصرف آن باعث می شود بهتر و بیشتر مراقب باشید. برنامه غذایی کودک را باید طوری تنظیم کرد که صبحانه را با سایر افراد خانواده بخورید تا عادت به صبحانه خوردن دراو ایجاد شود.

میان وعده

میان وعده غذایی مختصری است که بین دو وعده اصلی به کودک داده می شود. از آن جایی که معده کودک کوچک است ولی نیاز به آنرژی زیاد می باشد، با خوردن سه وعده اصلی غذا نیازهایش تامین نمی شود. باید به یاد داشت که میان وعده های تنها سهمی در تامین نیازهای غذایی کودک دارد و هیچ گاه جاي وعده اصلی را نمی گیرد. بنابراین، میان وعده ها باید بین شود به طور معمول که۲-۳ ساعت با وعده اصلی غذایی فاصله داشته باشید.

میان وعده هایی مانند شیر پاستوریزه یا جوشیده، نان و پنیر، خرما، بیسکویت، میوه و خشکبار مانند بادام، پسته، گردو، کشمش، توت خشک و… جهت تغذیه کودک مناسب می باشند. از دادن تنقلاتی مانند پفک، یخمک، چیپس و …. که ارزش تغذیه آن ها کم است باید خود را نشان دهد زیرا خوردن این مواد غذایی اشتهای کودک را کم کرده و باعث می شود تا نتواند غذای اصلی را بخورد.

نکات مهم رفتاری در تغذیه کودک

– کودک باید در زمان خوردن در وضعیت راحتی قرار گیرد و غذای نزدیک او باشد تا بدون این که تحت فشار قرار گیرد، غذا بخورد.

– بشقاب و لوازم غذا خوردن باید از جنس نشکن باشد. زیرا در صورت شکستن ظرف کودک ممکن است احساس یاس کند یا والدین عصبانی شوند.

– رنگ مواد غذایی در اشتهای کودک و علاقه آن به غذای تأثیر می گذارد. خوردن غذاهایی با رنگ های سبز، نارنجی و زرد برای او جالب است. به عنوان مثال می توان از سبزی های برگ سبز و یا هویج و گوجه فرنگی استفاده کرد.

– بجای آب میوه صنعتی از آب میوه طبیعی استفاده کنید زیرا با آب میوه های صنعتی قندی، رنگ و ماده معطر اضافه می شود.

– خوردن غذا در یک ساعت معین باعث اشتهای کودک می شود.

– پایان کودک مهمترین عامل از بین بردن اشهای اوست. بهتر است بعد از استراحت به کودک غذا داده شود.

– دادن وقت کافی به کودک برای صرف غذا بسیار مهم است بهتر است از شتاب و اجله در هنگام غذا خوردن پرهیز کرد.

– دادن غذای یکنواخت و تکراری باعث بیزاری کودک می شود. حتی اگر غذای مورد علاقه کودک، پشت سرهم به او داده شود، کودک از خوردن آن خود می کند.

– باید کودک را با انواع غذاهای مختلف آشنا کرد. بهتر است غذای جدید را ابتدا یک فرد بزرگتر خانواده بخورد تا الگویی برای کودک باشد.

– بی تحرکی، خواب ناکافی و بیماري کودک باعث بی اشتهایی و غذای نخوردن کودک می شود.

چند نکته مهم برای بهداشت غذای کودک:

– و بعد از تهیه غذای دست ها باید شسته شوند.

– غذاها خوب پخته می شوند. زیرا حرارت باعث از بین رفتن میکروب های بیماري زا می شود و خطر احتمالی غذا در اثر حرارت از بین می رود.

– غذای کودک باید برای هر وعده تازه تهیه شود و فاصله بین وقتی که غذای کودک پخته می شود تا زمانی که به کودک غذا داده شود می تواند طولانی شود زیرا احتمال دارد میکروب ها در غذا تکثیر یابند.

– غذاهاي پخته شود به طور صحيح نگهداري. غذاهای باقیمانده سریعا” خنک و در ظرف دربسته در داخل یخچال نگهداری شود.

– در تهیه غذای کودک از مواد غذایی سالم و پاکیزه استفاده شود.

– برای نوشیدن و تهیه غذا نیز از آب سالم استفاده شود.

– غذاها از دسترسی حشرات و جوندگان دور نگه دارند. بدین منظور غذاها باید در ظرف درب دار و دور از دسترس حیوانات و حشرات نگهداری شوند چون حیوانات حامل میکروب های بیماري زا هستند.

• آسم و آلرژی، دستگاه زردی نوزاد در تهران, تغذیه کودکان و نوجوانان