همه چیز درباره شرایط آزمایش تیروئید و اشتباهات رایج که باید بدانید
مقدمه
آزمایشهای عملکرد غده تیروئید از مهمترین و رایجترین آزمایشهای هورمونی در پزشکی هستند. بررسیهایی مانند TSH، رایگان T4 و رایگان T3 و در صورت نیاز به آزمایش آنتیبادیهای تیروئیدی، میتواند وضعیت عملکرد تیروئید را نداشته باشد — از جمله کمکاری، پرکاری یا وضعیت طبیعی — را مشخص کند.
با این حال، نتایج این آزمایشها تنها قابل اعتماد و قابل تفسیر خواهند بود که شرایط صحیح نمونهگیری رعایت شود. عواملی مانند زمان آزمایش، داروها، مکملها، تغذیه، استرس، بیماریهای اخیر و حتی تکنیکهای آزمایشگاه میتوانند به شکل معنیداری روی نتایج تأثیرگذار باشند.
این مقاله بهطور کلی شرایط شرایط لازم پیش از انجام آزمایش تیروئید، عوامل بر نتایج، تشخیص خطا و در پایان پرسشهای متداول بیماران را بهصورت کامل و قابلفهم توضیح میدهد.
شرایط آمادهسازی برای آزمایش تیروئید
۱. بهترین زمان برای نمونه گیری
هورمون TSH دارای امتیاز شبانهروزی است و سطح آن را در صبح زودتر از ساعات عصر میباشد.
به همین دلیل توصیه میشود:
-
نمونهگیری بین ساعت ۷ تا ۱۰ صبح انجام شود.
-
اگر قرار است آزمایش تیروئید بهصورت دورهای تکرار شود، بهتر است همواره در یک ساعت ثابت انجام شود تا نتایج دقیقتر باشد.
۲. وضعیت غذایی و ناشتایی
-
برای آزمایشهای TSH، Free T4 و Free T3 معمولاً نیازی به ناشتایی نیست.
-
اگر آزمایش تیروئید همراه با تستهای دیگری مانند قند، حرکت، متابولیک یا سایر پانلها انجام شود، ممکن است نیاز به ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتایی باشد.
-
توصیه بهتر: شب قبل از غذای سبک مصرف و صبح روز آزمایش فقط آب نوشیده شود.
3. داروها و مکملها
لووتیروکسین (در بیماران کمکاری تیروئید):
-
بهترین زمان نمونهگیری قبل از مصرف دوز صبحگاهی تا میزان واقعی اندازهگیری شود.
بیوتین (ویتامین B7):
-
یکی از شایعترین عوامل اختلال آزمایش تیروئید است.
-
دوزهای متوسط تا بالا میتوانند باعث کاهش کاذب TSH و افزایش کاذب T4/T3 شوند.
-
بهتر مصرف بیوتین ۲ تا ۳ روز قبل از آزمایش قطع شود.
سایر داروها:
داروهای هورمونی (مثل استروژن و قرصهای جلوگیری)، داروهای درمانی، برخی از داروهای انعقاد یا مکملها میتوانند نتایج آزمایش را تغییر دهند.
4. فعالیت بدنی، خواب و استرس
-
ورزش سنگین یا فعالیت شدید تا 24 ساعت قبل از آزمایش ممکن است تغییر کند.
-
استرس، بیخوابی، بیماری عفونی یا تب میتواند نتایج را تحت تأثیر قرار دهد. در صورت امکان، بهتر است آزمایشی برای بهبود بهبود بهتویق بیفتد.
-
نوشیدن آب کافی پیش از آزمایش باعث سهولت نمونهگیری و پایدارتر شدن نتایج میشود.
عوامل بر نتیجه آزمایش تیروئید
۱. زمان روز / ریتم بیولوژیک
TSH در صبح بالاتر و در ساعات عصر پایینتر است؛ بنابراین تغییر زمان نمونهگیری میتواند باعث جابهجایی مصنوعی در روند آزمایشها شود.
۲. وضعیت غذایی
در برخی افراد، نمونهگیری بلافاصله پس از خوردن غذا ممکن است باعث کاهش موقتی TSH شود.
3. داروها و مکملها
-
بیوتین
-
داروهای قلبی
-
استروژنها و داروهای هورمونی
-
داروهایی که روی گیاههای گیاهی تأثیر میگذارند
همگی قادر به تغییر تغییر اندازهگیری شدهاند.
4. وضعیت هورمونی یا فیزیولوژیک
-
بارداری
-
مصرف استروژن
-
بیماریهای مزمن
-
التهاب، بیماری یا بیماری حاد
میها را دستخوش تغییرات طبیعی میکنند.
۵. تغییر در اصلاحهای حامل تیروکسین
در شرایطی که سطح انتقالهای حامل (مثل TBG) تغییر کند، T4 تام ممکن است گمراهکننده باشد و از آزمایشهای T4 رایگان استفاده شود.
6. تفاوت بین آزمایشگاهها
روشها، کیتها و محدوده نرمال در آزمایشگاههای مختلف ممکن است متفاوت باشد.
برای پایش دقیق توصیه میشود:
-
تا حد امکان آزمایش در یک آزمایشگاه ثابت انجام شود.
خطاها و تداخلات رایج در آزمایش تیروئید
-
مصرف بیوتین قبل از آزمایش (شایعترین تداخل امروزی)
-
نمونهگیری بعد از غذای پرحجم
-
ورزش یا استرس شدید
-
بیماری حاد یا تب
-
تغییرات هورمونی ناشی از داروها
-
وجود آنتیبادیهای خاص که باعث تداخل آزمایشگاهی میشوند
-
استفاده از روشهای مختلف در آزمایشگاههای متفاوت
پرسشهای متداول درباره شرایط آزمایش تیروئید
۱. آیا برای آزمایش تیروئید باید ناشتا باشم؟
برای TSH و هورمونهای تیروئیدی، ناشتایی ضروری نیست.
اما اگر سایر آزمایشها همراه آن انجام شود، ممکن است ناشتایی ضروری باشد.
۲. آیا میتوانم صبح روز آزمایش قرص لوتیروسین مصرف کنم؟
خیر. بهتر است از انجام نمونهگیری دارو استفاده کنید.
3. مصرف بیوتین چه مشکلی ایجاد میکند؟
بیوتین باعث بههمریختن نتایج آزمایش تیروئید میشود. بله. ورزش سنگین (بهخصوص نزدیک به زمان آزمایش) میتواند نتایج را تغییر دهد. استرس شدید، بیخوابی یا بیماری عفونی میتواند سطح مختلکنندهها را انجام دهد. بله. بهترین زمان صبح است. تغییر ساعت آزمایش ممکن است روند TSH را در مراجعات بعدی نوسان کند. تغییر آزمایشگاه، متفاوت بودن ساعت نمونهگیری، مصرف داروها، بیماریهای طولانی و حتی خطای آزمایشگاهی همگی میتواند باعث تفاوت نتایج شود. اگر قرص را شب مصرف میکنید، این کار را در تمام روزهای قبل از آزمایش بهصورت ثابت ادامه دهید. تنها نکته مهم این است که نمونهگیری قبل از مصرف دوز روز نمونهگیری انجام میشود تا سطح پایه قابل اندازهگیری باشد. شیردهی معمولاً باعث تغییر بزرگ در هورمونهای تیروئید نمیشود، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به تنظیم دوز لوتیروسین وجود داشته باشد. در صورت انجام آزمایش، وضعیت شیردهی خود را به پزشک اطلاع دهید. خیر، قاعدگی تأثیر مستقیم بر نتایج TSH، T4 یا T3 ندارد. تنها در زنانی که درمان هورمونی دریافت میکنند یا میتوانند شدید باشند، ممکن است نتایج کمی باشد. بله. استرس شدید، کمخوابی یا افزایش طولانیمدت میتواند TSH و سایر هورمونها را به طور موقت تغییر دهد. اگر در روزهای قبل از آزمایش شرایط سختی داشته باشید، این گزارش موضوع بهتر است. بیماری حاد میتواند باعث تغییر موقتی تغییرات شود. به همین دلیل، اگر بیمار تب یا بروز فعال دارد، توصیه میشود آزمایش چند روز به تعویق بیفتد. ورزش سبک مانند پیادهروی مشکلی ندارد، اما ورزش شدید مثل بدنسازی، دویدن سنگین یا HIIT بهتر است ۲۴ ساعت قبل از آزمایش انجام شود. بله. در بارداری سطح TSH و T4 تحت تأثیر هورمونهای حاملگی تغییر میکند و محدوده نرمال در هر سه ماهه متفاوت است. بنابراین آزمایش در آزمایشگاهی انجام شود که باید محدوده نرمال مخصوص بارداری ارائه شود. تجهیزات، روش اندازه گیری و محدوده نرمال در آزمایشگاهها متفاوت است. برای پیگیری درمان، بهتر است همیشه در یک آزمایشگاه ثابت نمونهگیری انجام شود. اغلب مکملها تأثیر مستقیم ندارند، اما مکملهای حاوی ید، آهن، کلسیم یا استروژن میتوانند سطوح داخلیها یا جذب داروی تیروئید را تغییر دهند. بهتر است دو روز قبل از آزمایش از مصرف آنها خودداری کنید یا طبق نظر پزشک عمل کنید. بله. تغییر ریتم شبانهروزی ممکن است سطح TSH را تغییر دهد. بهتر است از سفرهای طولانی یا تغییر الگوی شدید خواب، چند روز صبر کنید و سپس آزمایش کنید. برخی رژیمهای سخت و کاهش شدید میتوانند T3 را موقتاً کاهش دهند. اگر رژیم خاصی دارید، این موضوع باید به پزشک گزارش شود. خیر، این تستها مانند TSH متأثر از غذا یا زمان روز مصرف، اما مصرف بیوتین همچنان از نتیجه را تغییر میدهد. معمولاً ۶ تا ۸ پس از شروع دارو یا تغییر دوز، بهترین زمان برای تکرار آزمایش است، زیرا بدن به مدت یک هفته برای این هفتهها نیاز دارد. بله، بهتر است تا زمان انجام نمونهگیری فقط آب بنوشید. کافئین میتواند روی سطوح مختلف مواد و داروها تأثیر بگذارد، بنابراین مصرف قهوه و نوشیدنیها را بعد از آزمایش موکول کنید. این بیانها مستقیماً عدد TSH را تغییر نمیدهد، اما میتوانند علائم تیروئیدی را شبیهسازی کنند و در تفسیر بالینی تأثیرگذار باشند. برخی داروها مانند آمیودارون یا هپارین میتوانند روی سطح T4 و T3 اثر بگذارند. حتماً نام داروها را قبل از آزمایش اعلام کنید. مصرف معمولی ید مشکلی ایجاد نمیکند، اما مصرف مکملهای ید یا قطرههای حاوی ید میتواند نتیجه را تغییر دهد. خیر، شرایط نمونهگیری تفاوتی ندارد، اما بهتر است آنتیبادیهای تیروئید نیز شوند. بیشتر آنتیبیوتیکها تداخلی ندارند، اما در صورت وجود تب یا بروز فعال، بهتر است آزمایشی برای بهبود موکول شود. در افراد مسن سطح TSH ممکن است به طور طبیعی کمی بالاتر باشد. اما شرایط نمونهگیری مانند افراد جوان است. خیر، اصول کلی یکسان است. اما در کودکان بهتر است نمونه گیری در ساعات اولیه صبح انجام شود. کمآبی شدید ممکن است برخی از نقاط را تغییر دهد و عملکرد آزمایشگاهی را سخت کند. نوشیدن آب کافی توصیه میشود. صرف الکل میتواند به طور موقت مختل کند. بهتر است حداقل ۲۴ ساعت قبل از آزمایش مصرف مصرف نشود. آزمایش تیروئید نیاز به شرایط خاص خاصی ندارد. فقط دستها برای نمونهگیری راحت باشند. خیر، سونوگرافی هیچ تداخلی با تستهای تیروئیدی ندارد و میتوانم در همان روز انجام داد. این تزریقها معمولاً روی آزمایش اثر مستقیم ندارند، اما بهتر است ۲۴ ساعت فاصله انجام شود. بله. به همین دلیل بهتر است برای درمان همیشه از یک آزمایشگاه ثابت استفاده کنید. بله. تنها نکته این است که اگر تستها به ناشتایی نیاز دارند، شرایط عمومی ناشتایی رعایت شود. خیر. کیفیت آزمایش به دستگاه، کیت و تکنیک دارد نه روز هفته. بیخوابی یکروزه معمولاً تغییری ایجاد میکند، اما بیخوابی به شدت مزمن نمیکند، ممکنها را کمی دچار نوسان کند. بهتر است در ساعات اولیه صبح انجام شود تا فشار خون و بدن در حالت طبیعی باشد. بله. چاقی میتواند TSH را کمی بالا برد و لاغری به شدت ممکن است T3 را کاهش دهد. این موارد در تفسیر آزمایش در نظر گرفته میشود. بعد از جراحیهای سنگین، ممکن است چند هفته ناپایدار باشند. اگر موضوع اورژانسی نیست، ۲–۳ هفته صبر بهتر است.
مصرف آن باید قبل از از ۲.
4. آیا ورزش روی آزمایش تیروئید اثر دارد؟
۵. آیا استرس یا بیخوابی روی نتایج تاثیر دارد؟
بهتر است در شرایط پایدار آزمایش انجام شود.6. آیا زمان انجام آزمایش مهم است؟
۷. چرا نتایج آزمایش با آزمایش قبلی متفاوت است؟
۸. آیا مصرف شبانه لووتیروکسین باعث تغییر نتیجه آزمایش می شود؟
۹. اگر در دوران شیردهی هستم، آیا نتیجه آزمایش تیروئید متفاوت میشود؟
10. آیا آزمایش تیروئید در دوران قاعدگی دقت کمتری دارد؟
11. آیا استرس و خطر میتواند باعث بالا یا پایین شدن TSH شود؟
۱۲. آیا بیماریهای ویروسی مانند آنفلوآنزا یا سرماخوردگی روی آزمایش تیروئیدی دارند؟
۱۳. آیا قبل از آزمایش تیروئید میتوان ورزش سبک انجام داد؟
14. آیا تیروئید در دوران بارداری شرایط خاصی دارد؟
15. چرا نتایج آزمایش تیروئید در آزمایشگاههای مختلف تفاوت دارد؟
16. آیا مصرف مکملهای مولتیویتامین (غیر از بیوتین) روی آزمایش تأثیر دارد؟
۱۷. آیا مسافرت، تغییر ساعت خواب یا اختلاف ساعت روی نتیجه اثر دارد؟
۱۸. آیا رژیمهای غذایی خاص مثل کتوژنیک یا روزه داری بر آزمایش تیروئید اثر دارند؟
19. آیا آنتیبادیهای تیروئید (TPOAb / TGAb) هم شرایط نمونهگیری خاصی دارند؟
۲۰. اگر داروی تیروئید را تازه شروع کرده ام، چه زمانی باید آزمایش بدهم؟
21.آیا مصرف قهوه یا چای قبل از آزمایش تیروئید مشکلی ایجاد میکند؟
۲۲. آیا ویتامین یا ویتامین D روی نتیجه آزمایش تیروئیدی دارد؟
۲۳. اگر داروهای قلبی یا ضدانعقاد مصرف کنم، آیا نتیجه تغییر میکند؟
۲۴. آیا مصرف ید یا نمک یددار قبل از آزمایش مهم است؟
۲۵. اگر بیماری خودایمنی دارم، آیا آزمایشی باید با شرایط خاص انجام شود؟
۲۶. آیا آزمایش تیروئید را میتوان هنگام مصرف آنتیبیوتیک انجام داد؟
۲۷. آیا تیروئید در افراد مسن نیازمند شرایط خاص برای آزمایش است؟
۲۸. آیا تیروئید در کودکان شرایط متفاوتی دارد؟
۲۹. آیا کمآبی بدن روی نتیجه تست تیروئید اثر دارد؟
۳۰. اگر شب آزمایش قبل از مصرف الکل مصرف شود، نتیجه تغییر میکند؟
31. آیا باید زیورآلات یا ساعت را هنگام آزمایش درآورم؟
32. آیا انجام سونوگرافی تیروئید قبل از آزمایش خون مشکلی دارد؟
33. اگر بهتازگی تزریق ویتامین B12 یا انجام دادهام، آیا باید صبر کنید؟
34. آیا دستگاههای آزمایشگاهی میتوانند باعث تغییر در نتیجه شوند؟
35. آیا میتوان همزمان آزمایش تیروئید و آزمایشهای جنسی انجام داد؟
36. آیا تیروئید در روزهای تعطیل دقت کمتری دارد؟
37. اگر شب بیخوابی داشته باشم، نتیجه تغییر میکند؟
38. آیا میتوان آزمایش تیروئید را در زمان روزهداری مذهبی انجام داد؟
39. آیا چاقی یا لاغری زیاد روی نتیجه تست اثر دارد؟
40. چه مدت بعد از جراحی، میتوانم آزمایش تیروئید داد؟
دکتر صابر سادات امینی فوق تخصص بیماریهای غدد و متابولیسم و متخصص داخلی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – عضو هیئت علمی دانشگاه آدرس مطب : تهران خیابان شریعتی،بالاتر ازایستگاه مترو قلهک،کوچه سجاد، پلاک ۶۶، طبقه پنجم،واحد ۴۹مطب ۴/۰۲/۰۱/۰۱/۰۶/۰۱
مقالات دیگر از دکتر صابر سادات امینی
خدمات مدیریت سئو سایت
خدمات سئو (SEO) بهینهسازی موتورهای جستجو به شما کمک میکند تا وبسایتتان در نتایج جستجوی گوگل و دیگر موتورهای جستجو رتبه بالاتری کسب کند.
پیاده سازی برندینگ و تبلیغات دیجیتال
دیجیتال برندینگ به معنای ایجاد یک برند قوی و متمایز در فضای دیجیتال برای شرکت یا محصولی خاص است. این فرآیند شامل استفاده از روشها و استراتژیهای دیجیتال برای ساخت و تقویت برند میشود.
طراحی سایت برای شرکت ها و بیزینس ها
طراحی سایت برای شرکتها و بیزینسها میتواند به شما کمک کند تا حضور آنلاین قویتری داشته باشید و مشتریان بیشتری جذب کنید. برای اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید .
