وقتی اسم ماستکتومی یا همان جراحی برداشتن سینه می‌آید، خیلی‌ها اول از همه به ترس‌ها و سؤال‌هایی فکر می‌کنند
که شاید هیچوقت فرصتی از کسی بپرسند. این عمل دقیقاً چگونه می‌شود، درد دارد یا نه، بعد از عمل ظاهر بدن چه تغییری می‌کند، و اصلاً این تصمیم چه تأثیری بر زندگی فرد می‌گذارد. حقیقتش این است که ماستکتومی فقط یک عمل جراحی ساده نیست. یک انتخاب مهم و گاهی سرنوشت‌ساز است که معمولاً بعد از کلی فکر، نگرانی و مشاوره با پزشک انجام می‌شود.

خیلی از خانم‌ها وقتی برای اولین بار درباره این عمل می‌شنوند، حس می‌کنند با یک مسیر ناشناخته روبه‌رو شده‌اند. اما وقتی
اطلاعات درست و کامل باشی، این مسیر از آن حالت مبهم و ترسناک درمی‌آید و تبدیل می‌شود به یک تصمیم منطقی برای حفظ سلامتی. در این مقاله سعی کردم تمام چیزهایی را که یک فرد قبل از ماستکتومی لازم است بداند را به زبانی ساده و قابل فهم توضیح بدهم. اصلاً چرا این عمل انجام می‌شود، چه مراحلی دارد، تا زمانی که نقاهت شود چطور می‌گذرد و چه مراقبت‌هایی لازم است.

اگر خودت یا یکی از عزیزانت در آستانه تصمیم گیری برای این عمل هستید، خواندن این مطلب می‌توان دید خیلی روشن‌تر می‌شود و کمک می‌کند با آرامش بیشتر به انتخاب نهایی برسید. من سعی کردم هیچ چیز را مبهم نگذارم و واقع بینانه، صادقانه و بدون پیچیدگی پزشکی غیرضروری همه نکات را بیاورم. پس پیشنهاد میکنم چند دقیقه وقت بگذارید و این مقاله را تا انتها بخوانی؛ مطمئن باش نکاتی پیدا می‌کنی که برایت مفید است و شاید حتی نگاهت را نسبت به این جراحی تغییر دهد.

ماستکتومی چیست ؟

ماستکتومی در ساده‌ترین تعریفش یعنی «جراحی برداشتن بافت سینه»، اما در دنیای پزشکی این عمل فقط یک برداشت ساده نیست؛ یک تصمیم درمانی مهم است که پزشک بعد از بررسی کامل وضعیت بیمار، نوع توده، درگیری بافت‌ها و احتمال افزایش سرطان آن را توصیه می‌کند. خیلی از خانم‌ها وقتی اسم این عمل را می‌شنوند، اول از همه به ظاهر بدنشان فکر می‌کنند، اما واقعاً این است که ماستکتومی یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از گسترش سرطان سینه و حتی نجات جان بیمار است.

معمولاً این عمل پیشنهاد می‌شود که از حدی بزرگ‌تر شده باشد، یا چند ناحیه از سینه را درگیر کرده باشد، یا نتیجه بیوپسی نشان دهد که احتمال پیشرفت سرطان بالاست. گاهی هم بانوانی که ژن‌های تشخیص‌زا مثل BRCA1 یا BRCA2 دارند، برای سرطان، تصمیم به ماستکتومی می‌گیرند. یعنی قبل از اینکه بیماری شکل بگیرد، با یک جراحی کنترل‌شده احتمال می‌رود را به پایین می‌آورند.

انواع ماستکتومی

ماستکتومی فقط یک نوع ندارد. بسته به شرایط بیمار، پزشک می‌تواند روش‌های را انتخاب کند تا هم نتیجه درمانی بهتر باشد و هم ظاهر سینه تا حد ممکن حفظ شود. شناخت این عوامل باعث می‌شود بیمار بداند دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد و چرا پزشک یک روش را به روش دیگری می‌دهد.

ماستکتومی ساده

در این نوع، کل بافت سینه می‌شود اما زیر آن معمولاً دست‌نخورده باقی می‌ماند. برای مواردی مناسب است که محدود باشد پزشک برای جلوگیری از پیشرفت، اما باید کل بافت برداشته شود.

ماستکتومی رادیکال اصلاح‌شده

علاوه بر بافت سینه، غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته می‌شوند. این روش زمانی استفاده می‌شود که سرطان احتمالاً به لنف‌ها رسیده یا درگیرشان کرده است.

ماستکتومی اسکین‌اسپیرینگ

در این تکنیک، پوست سینه حفظ می‌شود تا شرایط را برای طبیعی‌تر سینه بهتر فراهم کنید. بیشتر در مواردی می‌شود که بیمار می‌خواهد هم‌زمان را انجام دهد.

ماستکتومی نیپل‌اسپیرینگ

در این روش، نوک سینه و پوست حفظ می‌شوند و فقط بافت داخلی برداشته می‌شود. نتیجه نهایی از نظر ظاهری بسیار طبیعی‌تر است و معمولاً برای توده‌های غیرتهاجمی یا محدود استفاده می‌شود.

چه کسانی کاندید مناسب ماستکتومی هستند؟

اینکه چه کسی برای ماستکتومی مناسب است، یک نسخه مشخص ندارد. پزشک سن بیمار، اندازه توده، نوع سرطان، شناسایی خانوادگی، وضعیتی و حتی تصمیمات شخصی بیماران می‌گیرند. بیمارانی که بزرگ‌تر هستند، خانم‌هایی که چند مورد از سینه‌شان را گرفته‌اند، یا در نقطه‌ای که قبلاً پرتودرمانی می‌کنند، می‌توانند وجود داشته باشند، معمولاً بهترین گزینه برای این عمل می‌شوند.

زنان دارای جهش ژنتیکی BRCA هم کاندید مهمی برای ماستکتومی پیشگیرانه هستند. این عمل، میزان احتمال احتمال را تا حد
چشمگیری کاهش می‌دهد و همین موضوع باعث بسیاری از خانم‌ها قبل از بروز بیماری، تصمیم قطعی برای جراحی می‌شود.

تفاوت ماستکتومی با لامپکتومی

خیلی‌ها این دو اصطلاح را اشتباه می‌گیرند. لامپکتومی یعنی «برداشتن توده و کمی از بافت اطراف آن». یعنی تعداد زیادی از سینه دست‌خورده باقی می‌ماند. اما در مستکتومی، بیشتر از بافت یا کل سینه می‌شود. لامپکتومی معمولاً برای توده های کوچکتر یا مواردی که سرطان در مراحل اولیه استفاده می شود. اما وقتی توده بزرگ است یا خطر درگیری از وجود وجود دارد، ماستکتی مطمئن‌تری است.

مراحل انجام جراحی ماستکتومی

مسیر ماستکتومی از همان لحظه شروع می‌شود که پزشک پس از بررسی ماموگرافی، سونوگرافی یا بیوپسی تشخیص می‌دهد که بیمار نیاز به جراحی دارد. اولین مرحله مشاوره کامل است؛ پزشک نوع سرطان، میزان درگیری و گزینه های درمانی را برای بیمار توضیح می دهد. بعد از آن، آزمایش های لازم، بررسی وضعیت بیماری، آزمایش خون و ارزیابی بیهوشی انجام می شود.

بیمار معمولاً یک روز قبل از عمل جراحی می‌شود یا صبح روز قبل به بیمارستان می‌رود. بیهوشی عمومی انجام می شود و جراح بر اساس نوع مستکتومی، برش مناسب را انتخاب می کند. اگر قرار باشد هم‌زمان انجام شود، جراح پلاستیک نیز در اتاق عمل خواهد داشت. کل معمولاً بین یک تا سه ساعت طول می‌کشد و بیمار چند روز بعد از عمل زیر نظر پزشک می‌ماند تا همه چیز کاملاً پایدار شود.

روش‌های آماده قبل از ماستکتومی

آمادگی قبل از ماستکتومی معمولاً از چند روز قبل تا چند هفته زمان میبرد، زیرا پزشک باید مطمئن شود که بدن بیمار از نظر جسمی
و روحی برای جراحی آماده است. مهم‌ترین بخش این مرحله آزمایش‌ها و تصویربرداری‌هایی است که وضعیت سینه و بافت‌های اطراف را کاملاً مشخص می‌کند. آزمایش خون، تست‌های انعقادی، عکس قفسه سینه و گاهی نوار قلب از موارد ضروری است. اگر داروی خاص مصرف می‌کند، مخصوصاً داروهای رقیق‌کننده خون، باید با پزشک هماهنگ کننده آن‌ها را قطع یا تنظیم کند.

نظر روحی هم آمادگی زیادی دارد. خیلی از خانم‌ها قبل از عمل خیلی زیادی را تجربه می‌کنند و طبیعی است. پزشک معمولاً مشاوره کامل می‌دهد و حتی در موارد لازم روان‌شناس توصیه می‌شود تا بیمار با آرامش روانی بیشتر وارد اتاق عمل شود.

نحوه انجام جراحی ماستکتومی

خود جراحی ماستکتومی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و هیچ بیمار احساس نمی‌کند. جراح با توجه به نوع سرطان و نوع عمل، برشی روی سینه ایجاد می‌کند و بافت‌های درگیر را خارج می‌کند. اگر غدد لنفاوی زیر بغل هم نیاز به نمونه برداری یا برداشت داشته باشند، این کار در همان مرحله انجام می شود. در عمل از عمل‌ها، جراح همزمان آماده‌سازی برای بازسازی سینه است تا در پایان عمل ظاهر بدن بیمار تا حد امکان طبیعی باقی بماند.

مدت زمان جراحی به نوع ماستکتومی و شرایط بیمار متفاوت است اما معمولا بین یک تا سه ساعت طول می‌کشد. بعد از پایان عمل، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا وضعیت وضعیت حیاتی بررسی شود و سپس به بخش انتقال پیدا می‌کند.

ریسک‌ها و عوارض احتمالی ماستکتومی

هر جراحی‌ای ریسک دارد و مستکتومی هم از این قاعده مستثنی نیست، اما نکته مهم این است که این عوارض قابل کنترل و درمان هستند. شایع‌ترین مشکلات شامل دردهای طبیعی بعد از عمل، ورم، کبودی و احساس سفتی در ناحیه عمل است. این موارد معمولاً با چند روز مصرف و مصرف داروهای مصرفی می‌شوند.

گاهی هم خطر، تجمع مایع (سروما)، خونریزی، یا بیحسی بلندمدت پوست وجود دارد. بیمارانی که غدد لنفاوی‌شان برداشته می‌شود می‌شود در طول‌مدت با مشکل لنف‌ادم (تورم دست) ممکن است که با فیزیوتراپی و مراقبت مناسب قابل کنترل باشد. پزشک قبل از عمل همه این احتمال‌ها را توضیح می‌دهد تا بیمار با دید کامل تصمیم گرفته شود.

مراقبت‌های بعد از جراحی و دوره نقاهت

دوره نقاهت بعد از مستکتومی کاملاً قابل مدیریت است، به شرط اینکه دقیقاً توصیه‌های پزشک را رعایت کنند. معمولاً چند
بعد از عمل بیمار باید در بیمارستان تا میزان درد، خونریزی و وضعیت درنها (لوله‌های تشخیص) کنترل شود. زمانی که
بیمار مرخص می‌شود، باید مراقبت‌هایی مثل تمیز کردن محل جراحی، مصرف داروها، جلوگیری از بلند کردن اجسام
سنگین و ذخیره کافی را انجام دهد.

حرکت دادن آرام دست‌ها و شانه‌ها طبق دستور پزشک برای جلوگیری از خشکی و درد بسیار مهم است. خیلی از بیماران در هفته‌های اول کمی احساس می‌کردند در قفسه سینه هستند که کاملا طبیعی است و با زمان بهتر می‌شود. معمولاً از چهار تا شش هفته، بیشتر افراد می‌توانند فعالیت‌های روزمره را از سر گرفتن انجام دهند.

بازسازی سینه بعد از ماستکتومی

بازسازی سینه یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمانی-پزشکی بعد از ماستکتومی است. چون ظاهر سینه نقش مهمی در اعتمادبه‌نفس و احساس خوب نسبت به بدن دارد. خیلی از خانم‌ها می‌توانند دوباره با ماستکتومی انجام دهند تا از نظر روحی و ظاهری با یک مرحله پشت سر بگذارند. اما‌ها هم تصمیم می‌گیرند چند ماه بعد و در یک عمل انجامش بدهند.

روش‌های استفاده از پروتز (ایمپلنت)، استفاده از بافت‌های بدن خود بیمار (فلپ) یا ترکیبی از این دو است. انتخاب این روش‌ها برای بین شرایط بدن بیمار، اندازه سینه، نظر جراح و نیاز شخصی بیمار است. ایجاد سینه باعث می‌شود نتیجه بعد از ماستکتومی طبیعی‌تر باشد و بیمار از نظر روحی احساس بهتری تجربه کند.

تغییرات ظاهری و روانی بعد از ماستکتومی

بعد از ماستکتومی، مهم‌ترین تغییری است که اکثر خانم‌ها با آن روبه‌رو می‌شوند، تغییر ظاهر بدن است. حتی اگر از این موضوع قبل باشد، باز هم روبه‌رو شدن با آن لحظه ممکن است سخت باشد. بسیاری از افراد در هفته‌های اول بین حس سبکی از اینکه بیماری از بدن خارج می‌شوند و حس غم یا نگرانی از ظاهر جدید خود در نوسان هستند. این تجربه کاملاً طبیعی است و تقریباً همه کسانی که این مسیر را طی کرده‌اند، این احساسات را گزارش کرده‌اند.

پذیرش این تغییر یک روند است، نه یک اتفاق لحظه‌ای. بعضی‌ها با صحبت با یک مشاور یا روان‌شناس حس بهتری پیدا می‌کنند، می‌توانند با کمک نزدیکان‌شان راحت‌تر طی کنند و بعد از بازگشت سینه احساس می‌کنند اعتمادبه‌نفس‌شان دوباره برمی‌گردد. نکته مهم این است که بیمار بداند تنها نیست و این تغییر چیزی است که می‌شود با گذشت زمان آن را درک و قبول کرد.
تجربه نشان خانم‌هایی که درباره احساساتشان صحبت می‌کنند خیلی سریع با این شرایط کنار می‌آیند.

تغذیه مناسب و سبک زندگی بعد از ماستکتومی

تغذیه نقش فوق‌العاده مهمی در دوران نقاهت و بعد از عمل دارد. بدن برای ترمیم بافت‌ها، انرژی و جلوگیری از آلودگی به مواد مغذی کافی نیاز دارد. غذاهایی از غذای خوراکی مانند مرغ، تخم‌مرغ، ماهی و حبوبات، اولین چیزهایی هستند که پزشکان توصیه می‌کنند. میوه‌ها و سبزیجات تازه هم به دلیل ویتامین‌ها و آنتی‌انیدانی‌هایی هستند که باعث سریع‌تر شدن روند بهبود می‌شوند.

نوشیدن آب کافی، خواب منظم، جلوگیری از مصرف غذاهای بسیار چرب یا فرآوری شده و پرهیز از مصرف سیگار از موارد کلیدی هستند. فعالیت بدنی سبک مثل پیاده‌روی آرام می‌توان به بهتر شدن جریان خون و جلوگیری از خشک شدن کمک کند. به مرور زمان، و بعد از تایید پزشک، بیمار می‌تواند ورزش‌های بیشتری را به برنامه روزانه اضافه کند. این سبک زندگی منظم نه‌تنها روند بهبود می‌یابد، بلکه انرژی فرد را هم افزایش می‌دهد.

ورزش و کار بعد از ماستکتومی

یکی از رایج‌ترین سؤال‌ها این است که «چقدر طول می‌کشد تا بتوانم دوباره به زندگی برگردم؟» پاسخ دقیق آن به نوع جراحی، شرایط جسمی فرد و مراحل انجام می‌شود، اما معمولاً بیشتر بیماران بین چهار تا شش هفته بعد از عمل می‌توانند آرام‌آرام‌های معمولی‌شان را شروع کنند. بلند کردن اجسام سنگین، ورزش‌های سنگین و حرکات شدید دست‌ها باید تا زمانی که پزشک مجاز باشد انجام نشود.

فعالیت‌هایی مثل رانندگی، کارهای سبک خانه و کارهای اداری معمولاً زودتر انجام می‌شوند. کسانی که عمل کرده اند، ممکن است به زمان بیشتری برای بهبود نیاز داشته باشند. نکته مهم این است که بیمار نباید عجله کند. بدن در این مرحله آسیب پذیر است و فشار زیاد باعث ایجاد درد یا کند شدن روند ترمیم می شود. گوش دادن به بدن و رعایت اصل‌های پزشک مهم‌ترین در بازگشت به زندگی عادی است.

هزینه ماستکتومی در ایران

هزینه ماستکتومی می‌تواند به عوامل تغییر تغییر کند. نوع جراحی، میزان درگیری بافت‌ها، انجام هم‌زمان یا موارد دیگر، نوع بیمارستان، استفاده از تجهیزات، مدت بستری و حتی تجربه و مهارت جراح در تعیین تاثیر نهایی آنها. معمولاً در مراکز دولتی هزینه‌ها کمتر و در مراکز خصوصی بسته به امکانات و سطوح خدمات است.

بیمه‌ها معمولاً از هزینه‌ها را پوشش می‌دهند، اما برای بازیابی سینه ممکن است بیمه برخی مراحل را پوشش دهد و بیمار را قبل از عمل در این مورد با بیمه و مرکز درمانی انجام دهد. اطلاع از این هزینه‌ها قبل از تصمیم نهایی باعث می‌شود بیمار با آرامش بیشتری وارد روند درمان شود و از نظر مالی غافل‌گیر نشود.

چطور بهترین جراح ماستکتومی را انتخاب کنیم؟

انتخاب جراح شاید مهم‌ترین قسمت مسیر درمان باشد. بیمار پزشکی را انتخاب کند که هم تجربه کافی در انجام انواع ماستکتومی داشته باشد و هم از نظر اخلاقی و رفتاری باید احساس آرامش و اعتماد را به بیمار منتقل کند. دیدن نمونه کارهای قبلی، مطالعه نظرات کاربران، پرس‌وجو از پزشکان دیگر و داشتن یک مشاوره کامل قبل از انجام موارد مهم در انتخاب جراح مناسب است.

بهترین جراح کسی است که علاوه بر مهارت فنی، زمان می‌‌گذارد تا بیمار را بررسی کند، با صبر و دقت همه سوالات را پاسخ دهد و بیمار را با ابهام وارد مرحله درمان کند. همچنین اگر سینه هم قرار است انجام شود، هماهنگی کامل بین جراح عمومی و جراح پلاستیک نتیجه خیلی زیادی است، زیرا نهایی را کاملاً تحت تأثیر قرار می‌دهد.

نتیجه‌گیری کلی

مستکتومی ممکن است در نگاه اول یک عمل سخت و حتی ترسناک به نظر برسد، اما وقتی بیمار اطلاعات، شفاف و واقعی در مورد روند جراحی، دوران نقاهت، نتایج و گزینه‌های بعد از وجود داشته باشد، این تصمیم به یک عمل تبدیل می‌شود. این جراحی برای بسیاری از بیماران نه‌تنها یک درمان، بلکه یک بار دیگر شروع می‌شود. شروعی که در آن سلامتی و آرامش روانی قرار دارد.

آگاهی بیمار، انتخاب جراح حرفه‌ای، سبک زندگی درست و حمایت اطرافیان، چهار ستون اصلی این مسیر هستند. با کنار هم قرار گرفتن این عوامل، بیمار می‌تواند این مرحله را با آرامش و اطمینان بیشتر پشت سر بگذارد و بدون ترس وارد آینده‌ای شود که کیفیت زندگی‌اش در آن بسیار بهتر خواهد بود. این راه شاید خیلی مهم نباشد، اما قابل مدیریت است و از همه—در پایانش، امید و زندگی تازه‌ای که بیمار را می‌کشد.