افزایش فشار خون در کودکان؛ از علائم تا درمان آن

زمانی که از واژه فشار خون نام برده می شود، به ندرت به نظر می رسد که کودکان خردسال را درگیر کند. اما متأسفانه این بیماری تنها در بزرگسالان مشاهده نمیشود، بلکه می تواند کودکان، به ویژه با استعداد چاقی را نیز مبتلا کند. اما آیا فشار خون بالا برای کودکان خطرناک است؟ فشار خون نرمال برای کودکان چه عددی است؟ راه های پیشگیری از فشار خون بالا در کودکان چیست؟ حال با ما همراه باشید تا در ادامه این مقاله با **علل، علائم و درمان افزایش فشار خون در کودکان** آشنا شوید. فشار خون بالا در کودکان هنگامی که قلب می تپد، خون را به اندام های بدن پمپ می کند تا انرژی و اکسیژن مورد نیاز بدن را تامین کند. هنگامی که عضله قلب منقبض می شود، خون به طرفین رگ های خونی جریان پیدا می کند و نیروی این رانش، فشار خون نامیده می شود. اگر فشار خون بیش از حد بالا باشد، فشار اضافی بر شریان ها و قلب وارد شده و می تواند منجر به حملات قلبی و سکته شود. فشار خون کودکان همچنین به عنوان نیرویی شناخته می شود که خون را از طریق سیستم گردش خون در بدن انسان به حرکت در می آورد. فشار خون نیز حیاتی است زیرا گلبول های سفید، آنتی بادی ها و هورمون هایی نظیر انسولین را فراهم می کند. هیچ معیار استانداردی وجود ندارد که نشان دهنده فشار خون بالا در کودک باشد، اما این بیماری در صورتی تشخیص داده می‌شود که در نتیجه اندازه‌گیری‌های برابر با یا بالاتر از مقدار استاندار باشد. علت فشار خون بالا در کودکان افزایش فشار خون در کودکان اغلب به عنوان یک بیماری شناخته نمی شود، بلکه فشار خون بالا در سنین پایین، در اکثر موارد نشانه ای از یک بیماری جدی تر است.علت احتمالی فشار خون بالا در کودکان بسته به نوع آن متفاوت است. اگر فشار خون کودک بدون دلیل واضح یا بیماری زمینه ای افزایش یابد، به این نوع فشار خون اولیه گفته می شود.بسیاری از محققین معتقدند که این موضوع، علاوه بر چاقی کودکان به یک مشکل فزاینده در بین کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. علاوه بر چاقی، اکثر نوجوانان یا کودکان مبتلا به فشار خون بالا اولیه دارای سابقه خانوادگی افزایش وزن یا فشار خون بالا هستند. در اغلب موارد، علت افزایش فشار خون بالا، فشار خون ثانویه است که در نتیجه یک بیماری زمینه ای به وجود می آید. به عنوان مثال، اکثریت قریب به اتفاق کودکان مبتلا به فشار خون بالا ناشی از بیماری کلیوی یا ناهنجاری های عروقی است. 40 تا 45 درصد کودکان و نوجوانان مبتلا به فشار خون، دچار هیپرتروفی بطن چپ می شوند. در اتوپسی کودکان مبتلا به فشار خون افزایش یافته، تشکیل زودرس رگه های چربی و پلاک های فیبروز در آئورت و شریان کرونری دیده شده است. به طور کلی بیشتر موارد فشار خون بالا فشار در نوزادان را می توان به علت ثانویه نسبت داد و بروز آن در نوزادان نارس نیز افزایش می یابد. احتمال ابتلای کودکان خردسال به فشار خون ثانویه بیشتر از اولیه است، اما بروز آن در کودکان بیش از یک سال مشاهده می شود. هیپرتانسیون در 1 تا 3 درصد جمعیت کودکان رخ می دهد . هیپرتانسیون اساسی یا اولیه در شیر خواران ناشایع است، اما میزان بروز آن در طول دوران کودکی افزایش می یابد. کودکان مستعد افزایش فشار خون در کودکان باتوجه به علل فشار خون بالا، وجود موارد زیر در کودکان می تواند احتمال ابتلا به بیماری فشار خون را افزایش دهد. این عوامل خطر عبارتند از: 1. **وراثت و سابقه خانوادگی** 2. **نارسایی و بیماری های کلیوی (تنگی شریان کلیه، دیس پلازی فیبروماسکولار، کوآرکتاسیون آئورت شکمی، سندرم مارفانبیماری های قلبی و عروقی)** 3. **چاقی** 4. **بیماری کبدی** علائم فشار خون بالا در کودکان معمولا بدون علامت است و در معاینات توسط متخصص اطفال به صورت اتفاقی پیدا می شود. با توجه به علت فشار خون، ممکن است کودکان با علائمی مانند عقب ماندگی رشد، سر درد، تشنج بدون توضیح، نارسایی احتقانی قلب بدون توضیح، تپش قلب، درد سینه، تعریق، گرگرفتگی، اضافه کردن وزن و یا کاهش وزن، سکته و نفریت شروع شود. در حالی که افزایش فشار خون رنوواسکولر ممکن است با فشار خون شدید ناگهانی و پیشرونده، کلیه کوچک یک طرفه، بروئی شکمی و یارتینوپاتی و سایر علائم صدمه به ارگان های انتهایی مشخص شود . ### ارزیابی تشخیصی فشار خون بالا در کودکان شرح حال کودک باید با توجه به موارد زیر توسط متخصص اطفال تهیه شود : - شرح حال خانوادگی از هیپرتانسیون، دیابت، چاقی در کودکان، اختلالات خواب، هیپرلیپیدمی، سکته، انفارکتوس میوکارد و بیماری های کلیوی و غدد . - عوامل خطر برای بیماری قلبی- عروقی مانند چاقی و الگو های خواب طبیعی (مانند خروپف کردن کودکان ،آپنه در هنگام خواب) - شرح حال بر اساس افزایش خون با توجه به سن، قد و یا وزن در سه موقعیت جداگانه - شرح حال از مصرف دارو شامل دارو های بدون نسخه، داروهای تجویز شده یا غیر مجاز، سیگار کشیدن و … - انجام سونوگرافی کلیه، نوعی روش غربالگری مفید برای تعیین اندازه، ساختار و محل کلیه است . - در صورت شک به تنگی شریان کلیه آنژیوگرافی یا MRA کلیوی انجام شود. فشار خون نرمال برای کودکان شواهد نشان می دهند که هیپرتانسیون اساسی، در دوران کودکی شروع می شود و با تعیین فشار خون دوران کودکی، می توان فشار خون دوران بلوغ را پیش گویی کرد. فشار خون بر اساس دو شاخص فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک اندازه گیری می گردد. فشارخون سیستولیک نشان دهنده نیروی جریان خون در برابر دیواره رگ ها است. در حالی که فشار خون دیاستولیک نیروی فشار خون را بر روی دیواره های شریانی اندازه گیری می کند. گاهی اوقات کودکان مانند بزرگسالان به فشار خون بالا مبتلا می شوند. به طور کلی صدک فشار خون بر اساس جنس، سن و اندازه گیری در سه موقعیت جداگانه می تواند به تشخیص فشار خون بالا در کودکان کمک کند. درمان فشار خون بالا در کودکان به طور کلی درمان فشار خون بالا در کودکان به علت ایجاد آن بستگی دارد، با این حال درمان قطعی برای فشار خون وجود ندارد. برای مثال فشار خون اساسی یا اولیه به دلیل وارثت قابل درمان نبوده و تنها امکان کنترل آن وجود دارد. کنترل فشار خون برای پیشگیری از آسیب به ارگان ها و کاهش بیشتر عملکرد کلیه درمان غیر دارویی برای کودکان مبتلا به هیپرتانسیون به ویژه هیپرتانسیون اساسی توصیه می شود که عبارتند از: - کاهش و کنترل وزن - فعالیت جسمانی و ورزش در کودکان - کنترل و درمان مشکلات زمینه ساز فشار خون بالا - کاهش مصرف نمک - اجتناب از مصرف غذاهای فرآوری شده ### عوارض فشار خون بالا در کودکان اگر کودک مبتلا به فشار خون بالا تحت درمان قرار نگیرد، این احتمال وجود دارد که این بیماری تا بزرگسالی با عوارض جدی سلامتی ادامه یابد. این بیماری ها اغلب شامل سکته مغزی، بیماری قلبی عروقی، از جمله تشنج و نارسایی قلبی، علاوه بر بیماری کلیوی می شود. با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، هر بیماری قلبی یا بیماری دیگری که در کودک شروع می شود، احتمالا تا بزرگسالی نیز ادامه خواهد داشت. **کلام آخر** فشار خون بالا در کودکان یک مشکل نادر و جدی برای سلامتی است. افزایش فشار خون در کودکان اغلب نشانه یک بیماری است که به آن فشارخون ثانویه گفته می شود. در حالی که برخی از کودکان به دلیل عوامل ژنتیکی یا وراثتی دچار این مشکل می شوند. باتوجه به تحقیقات انجام شده، چاقی یکی از مهمترین دلایل فشار خون بالا در کودکان است. بنابراین، کنترل وزن و کنترل بیماری های زمینه سار فشار خون می تواند تا حد زیادی از ابتلا کودکان به این بیماری جلوگیری کند. توجه داشته باشید که درمان دارویی باید با توجه به صلاحدید پزشک متخصص اطفال انجام شود.