جراحی متابولیک چیست؟

جراحی متابولیک برای درمان بیماری‌هایی از جمله فشار خون بالا، چاقی، دیابت نوع 2 و کلسترول بالا انجام می‌شود. اگر بیماری‌های متابولیک با این جراحی درمان نشوند، کیفیت زندگی افراد را کاهش می‌دهند و منجر به خطرات جدی برای سلامتی فرد می‌شوند. این جراحی به‌علت درمان بیماری‌های متابولیک، جراحی متابولیک نام دارد. با پیشرفت و توسعه علم و روش‌های نوین جراحی در سال‌های اخیر، میزان موفقیت در درمان جراحی متابولیک به‌شدت افزایش‌یافته است. این روش به‌عنوان یک روش درمانی سریع به‌ویژه اگر بیماری زود تشخیص داده شود، به کار می‌رود. بیماری‌های سندرم متابولیک چیست و چگونه تشخیص داده می‌شوند؟ بیماری‌های متابولیک، گروهی از بیماری‌هایی است که ابتلا به سکته، دیابت و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند. برای اینکه تشخیص دهید که به بیماری‌های متابولیک مبتلا هستید یا خیر، باید حداقل سه عامل خطر متابولیک داشته ‌باشید. عوامل خطر این بیماری در افراد به شرح ذیل هستند: - **چاقی شکم:** دور کمر بزرگ که نشان‌دهنده چاقی شکم یا سیبی شکل بودن فرم بدن است. چربی اضافی در ناحیه معده نسبت به چربی اضافی در سایر قسمت‌های بدن، مانند باسن، عامل خطر بیشتری برای بیماری قلبی به‌شمار می‌رود. - **سطح گلیسیرید بالا:** تری‌گلیسیرید نوعی چربی است که در خون یافت می‌شود. - **سطح پایین کلسترول:** سطح پایین کلسترول HDL ، گاهی‌اوقات کلسترول خوب محسوب‌ می‌شود؛ زیرا به حذف کلسترول از شریان‌های شما کمک می‌کند. سطح پایین کلسترول HDL خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. - **فشار خون بالا:** فشار خون نیرویی است که خون به دیواره شریان‌های شما فشار می‌آورد در حالی‌که قلب شما خون را پمپاژ می‌کند. اگر این فشار در طول زمان بالا رود و همچنان بالا بماند، می‌تواند منجر به بیماری قلبی یا پلاک شود. - **بالا بودن قند خون ناشتا:** قند خون بالا ممکن است از نشانه‌های اولیه ابتلا به دیابت باشد. درمان این بیماری‌ها با جراحی، جراحی متابولیک نامیده می‌شود. تعریف جراحی متابولیک جراحی متابولیک به زبان ساده، عبارت است از جراحی‌هایی که برای درمان بیماری‌های سندرم متابولیک به‌خصوص دیابت نوع 2 انجام می‌شود که تنها یک روش خاص نیست و انواع مختلفی دارد. روش جراحی با توجه به بیماری و وضعیت بیمار انتخاب می‌شود. هدف اصلی در جراحی متابولیک این است که اطمینان پیدا کنیم که مواد مغذی وارد شده به بدن با صفرا و مایعات پانکراس تماس دارند. به این‌ترتیب مواد فعال‌کننده تولید انسولین پانکراس شروع به ترشح می‌کند و باعث افزایش سطح انسولین می‌شود. جراحی متابولیک چگونه انجام می‌شود؟ تمام جراحی‌های متابولیک با روش لاپاراسکوپی که به‌روش جراحی بسته نیز مشهور است، انجام می‌گیرد. به این صورت که برشی روی بدن بیمار ایجاد نمی‌شود، اما جراحی از طریق وارد شدن دستگاه از چهار یا پنج سوراخ انجام می‌گیرد. مدت‌زمان عمل بستگی به‌روش انتخابی برای جراحی دارد و در هر روش متفاوت است؛ یعنی ممکن است با توجه به‌روش 1 یا 3 ساعت طول بکشد. پس از جراحی، احتمال دارد بیمار 4 یا 5 روز در بیمارستان بستری شود. روش‌های مختلف جراحی متابولیک عبارتند از: - اسلیو گاسترکتومی - بای پس مینی معده - مشتقات سوئیچ اثنی‌عشر - بای پس معده - ترانزیت دو پارتیشن - مشتقات جابجایی روده رایج‌ترین روش‌های جراحی متابولیک، گاسترکتومی با اسلیو لاپاروسکوپی و بای پس معده لاپاروسکوپی است. این روش‌ها روش‌های کم تهاجمی کاهش وزن نیز هستند که معمولاً برای بیماران چاق انجام می‌شوند. در ادامه، به شرح هر یک می‌پردازیم. ### گاسترکتومی اسلیو لاپاراسکوپی در این روش معده را به‌اندازه لوله باریک دراز به‌شکل و اندازه یک موز می‌کنند که مقدار غذایی که بیمار می‌تواند بخورد را محدود می‌کند و اثر هورمون‌های روده را برای کاهش قند خون افزایش می‌دهد. ### بای پس معده لاپاراسکوپی بای پس معده یک روش جراحی است که یک کیسه تخم‌مرغی شکل در قسمت فوقانی معده ایجاد می‌کند و سپس به قسمت تحتانی روده کوچک در پیکربندی “Y” متصل می‌شود. پس از انجام این عمل، غذا توسط این بای پس منحرف می‌شود و فقط در قسمت کوچکی از روده جذب می‌شود. چگونه در مورد انجام جراحی متابولیک تصمیم‌گیری می‌شود؟ پیش از تصمیم‌گیری در مورد انجام جراحی متابولیک، باید از بیمار آزمایشاتی گرفته‌ شده و این آزمایشات به‌طور دقیق بررسی شود. شاخص توده بدنی بیمار باید بالای 40 یا بیش از 30 باشد، قند خون با درمان‌های دیگر کنترل ‌نشده باشد و چاره‌ای جز جراحی نباشد. در عین حال، باید سطح هموگلوبین A1c، برای بیماری که چند سال دیابت داشته و انسولین مصرف کرده ‌است در نظر گرفته شود. مهم‌ترین معیار بیماران برای تصمیم‌گیری در مورد انجام جراحی، این است که ترشح انسولین پانکراس ادامه داشته ‌باشد. وضعیت پانکراس با آزمایش‌هایی که قبل از عمل انجام ‌شده‌ است، مشخص می‌شود. سطح چاقی بیمار نیز ارزیابی می‌شود. افرادی که به دیابت مبتلا شده‌اند و نیازی به درمان انسولین ندارند و از دوزهای پایین دارو استفاده می‌کنند، شانس بیشتری برای جراحی دارند. چرا باید جراحی متابولیک انجام شود؟ قطعی‌ترین روش برای درمان دیابت نوع 2، جراحی متابولیک است. اگرچه اولویت در درمان دیابت نوع 2 کنترل سبک‌زندگی بیمار است، اما گاهی‌اوقات نمی‌توان سطح قند خون را تنها با تغییر سبک‌زندگی و کنترل تغذیه، در حد مطلوب نگه داشت. اگر بیماران از نظر پزشک امکان جراحی را داشته‌ باشند، بهترین و قطعی‌ترین روش درمان، عمل جراحی است. این روش به‌غیر از دیابت، در بیماری‌های ناشی از سندرم متابولیک نیز مؤثر است. پس از این درمان، اکثر بیماران دیگر نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت و برخی دیگر در دوزهای بسیار پایین به مصرف دارو ادامه می‌دهند. خطرات جراحی متابولیک معمولاً تمام عمل‌های جراحی دارای خطر و عوارضی هستند؛ اما زمانی که خطرات عمل و خطرات بیماری‌های قابل‌درمان با هم مقایسه شوند، مشخص می‌شود که خطر انجام جراحی بسیار کمتر است. مهم‌ترین نکته در انجام عمل، بررسی صحیح وضعیت سلامتی و میزان پیشرفت بیماری فرد و انجام عمل توسط جراح ماهر است. تکمیل صحیح کل فرآیند، از فرآیند ارزیابی بیمار گرفته تا عملیات آن و کنترل‌های بعد از عمل، برای اطمینان از حداقل خطر جراحی بسیار حائز اهمیت است. مزایای جراحی متابولیک مزایای جراحی متابولیک عبارتند از: - **کاهش وزن:** کاهش وزن قابل‌توجهی توسط جراحی متابولیک به‌دست می‌آید که در دراز مدت نیز پایدار است. - **بهبود کنترل دیابت:** کاهش وزن قابل‌توجه ناشی از جراحی، منجر به بهبود قابل‌توجه دیابت نوع 2 می‌شود. - **بهبود بیماری‌های متابولیک:** این جراحی باعث بهبود بیماری‌هایی از جمله بیماری قلبی، فشار خون بالا و کلسترول بالا، بیماری کبد چرب غیرالکلی، آپنه خواب و آسم می‌شود. - **بهبود در کیفیت زندگی:** کاهش وزن ناشی از جراحی نیز به‌طور کلی باعث بهبود رفاه و کیفیت زندگی کمک می‌شود. نتیجه‌گیری بیماری‌های سندرم متابولیک می‌تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد یا خطرات جدی مانند سکته یا ابتلا به بیماری‌های قلبی را برای بیمار به‌دنبال داشته ‌باشد. بنابراین، با مشاهده نشانه‌های این بیماری برای تشخیص قطعی و انتخاب روش درمان به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد، درمانی جز جراحی متابولیک برای درمان این بیماری‌ها نیست که اگر توسط جراح ماهر انجام شود، هیچ‌گونه عوارض جدی به‌دنبال نخواهد داشت و خطرات آن از بیماری کم‌تر است. بنابراین در مورد جراحی نگرانی به خود راه ندهید و تصمیم‌گیری و انتخاب روش جراحی را به پزشک خود بسپارید.