اتیسم چیست و مسیر درمان آن کدام است؟ نگاهی جامع به نقش کاردرمانی و گفتاردرمانی

شنیدن عبارت «اختلال طیف اتیسم» (ASD) برای اولین بار می‌تواند دنیایی از سوالات و نگرانی‌ها را برای هر خانواده‌ای به وجود آورد. اتیسم چیست؟ چه تاثیری بر آینده فرزند من دارد؟ و مهم‌تر از همه، مسیر درمان و توانبخشی آن کدام است؟ اگر این سوالات ذهن شما را درگیر کرده است، بدانید که در مسیر درستی قرار دارید: مسیر آگاهی و اقدام.

خبر خوب این است که اتیسم یک بن‌بست نیست، بلکه یک مسیر متفاوت برای رشد است. با درک صحیح این اختلال و شروع به موقع مداخلات توانبخشی، می‌توان پتانسیل‌های بی‌نظیر هر کودکی را شکوفا کرد. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی صبا به عنوان مرجع تخصصی توانبخشی در جنوب تهران، تحت مدیریت مریم نصیری (کارشناس ارشد کاردرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران)، متعهد است تا در این مسیر، از اولین قدم تا رسیدن به استقلال، در کنار شما و فرزندتان باشد.

اتیسم چیست؟ درک تفاوت به جای نقص

اختلال طیف اتیسم (ASD) یک وضعیت عصبی-رشدی پیچیده است که معمولاً در اوایل کودکی ظاهر می‌شود. واژه «طیف» به این دلیل به کار می‌رود که علائم و شدت آن‌ها در هر فرد کاملاً منحصر به فرد است. با این حال، هسته اصلی چالش‌ها در دو حوزه کلیدی قرار دارد:

1. تعاملات اجتماعی و ارتباطات: مشکل در شروع و حفظ گفتگو، درک نشانه‌های غیرکلامی (مانند زبان بدن و حالات چهره)، برقراری ارتباط چشمی و شکل‌دهی به روابط دوستانه.
2. الگوهای رفتاری، علایق یا فعالیت‌های تکراری و محدود: حرکات تکراری بدن (مانند بال بال زدن)، اصرار بر یکنواختی و روتین‌های خاص، علایق بسیار شدید و متمرکز بر موضوعات خاص، و حساسیت‌های غیرمعمول به محرک‌های حسی (مانند صداها، بوها، یا بافت‌ها).

مهم است بدانیم که اتیسم یک بیماری روانی یا ناتوانی ذهنی نیست. بسیاری از افراد در طیف اتیسم دارای هوش متوسط یا بالاتر از متوسط هستند و توانایی‌های شگفت‌انگیزی در زمینه‌هایی مانند موسیقی، ریاضیات و هنر دارند.

نگاهی عمیق‌تر به چرایی مداخله زودهنگام: علم پشت «زمان طلایی»

چرا اینقدر بر شروع درمان قبل از ۵ سالگی تاکید می‌شود؟ پاسخ در مفهومی شگفت‌انگیز به نام «نوروپلاستیسیته» یا انعطاف‌پذیری مغز نهفته است.

مغز یک نوزاد در بدو تولد یک شاهکار ناتمام است. در سه سال اول زندگی، بیش از یک میلیون اتصال عصبی جدید در هر ثانیه شکل می‌گیرد! این دوره که به آن «دوره حساس رشد» می‌گویند، پنجره‌ای حیاتی است که در آن مغز بیشترین ظرفیت را برای یادگیری، تغییر و سازماندهی مجدد دارد.

در کودکان طیف اتیسم، ممکن است برخی از این اتصالات عصبی به شیوه‌ای متفاوت شکل بگیرند که منجر به چالش‌های ارتباطی و حسی می‌شود. کاردرمانی و گفتاردرمانی زودهنگام مانند یک نقشه راه برای مغز در حال رشد عمل می‌کنند. درمانگران با ارائه تجربیات و تحریکات هدفمند، به مغز کمک می‌کنند تا:

• مسیرهای عصبی جایگزین بسازد: اگر یک مسیر ارتباطی ضعیف است، می‌توان با تمرین، یک مسیر جدید و کارآمدتر ایجاد کرد.
• پردازش حسی را تنظیم کند: به مغز آموزش داده می‌شود که چگونه اطلاعات حسی را به درستی فیلتر و مدیریت کند تا از واکنش‌های شدید جلوگیری شود.
• مهارت‌های بنیادی را تقویت کند: مهارت‌هایی مانند توجه مشترک (نگاه کردن به چیزی که دیگران نگاه می‌کنند) و تقلید، پایه‌های اصلی یادگیری اجتماعی هستند که در این دوره طلایی به بهترین شکل تقویت می‌شوند.

از دست دادن این دوره به معنای سخت‌تر شدن و کندتر شدن فرآیند درمان در آینده است. به همین دلیل است که اقدام فوری، بزرگترین هدیه‌ای است که می‌توانید به آینده فرزندتان بدهید.

نقش کاردرمانی و گفتاردرمانی: دو بال یک پرواز

مسیر توانبخشی اتیسم یک مسیر تیمی است و کاردرمانی و گفتاردرمانی، دو عضو اصلی این تیم هستند که در مرکز کاردرمانی صبا به صورت یکپارچه عمل می‌کنند.

کاردرمانی (OT): استقلال در زندگی روزمره

کاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای مشارکت در «کارهای» روزمره زندگی را کسب کند. هدف نهایی، استقلال و کیفیت زندگی بهتر است. این شامل:

• تنظیم حسی: استفاده از تاب، توپ‌های بزرگ و خمیرهای بازی برای کمک به کودک در درک و پردازش بهتر دنیای اطراف.
• مهارت‌های حرکتی: تقویت عضلات دست برای نوشتن و نقاشی.
• مهارت‌های بازی: آموزش نحوه بازی هدفمند و تعامل با اسباب‌بازی‌ها.
• مهارت‌های خودمراقبتی: تمرین لباس پوشیدن، غذا خوردن و مسواک زدن.

گفتاردرمانی (ST): قدرت برقراری ارتباط

گفتاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا بتواند افکار، نیازها و احساسات خود را به دیگران منتقل کند، چه از طریق کلام و چه روش‌های دیگر. این شامل:

• تقویت درک زبان: کمک به کودک برای فهم دستورات و سوالات.
• افزایش بیان کلامی: تشویق به استفاده از کلمات و جملات.
• ارتباط غیرکلامی: آموزش استفاده از اشاره، حالات چهره و تصاویر.
• مهارت‌های اجتماعی: تمرین نوبت گرفتن در گفتگو و درک دیدگاه دیگران.

پرسش‌های متداول والدین: ما در کنار شماییم

درک می‌کنیم که در این مسیر، سوالات و نگرانی‌های زیادی برای شما وجود دارد. در اینجا به برخی از پرتکرارترین سوالات پاسخ می‌دهیم:

۱. نقش من به عنوان والدین در جلسات درمانی چیست؟

شما مهم‌ترین و تاثیرگذارترین فرد در زندگی فرزندتان هستید و بنابراین، عضو اصلی تیم درمانی او محسوب می‌شوید. ما در مرکز صبا به یک مدل درمانی خانواده-محور اعتقاد داریم. این یعنی شما نه تنها در جریان کامل برنامه درمانی قرار می‌گیرید، بلکه تکنیک‌ها و تمرینات لازم را فرا می‌گیرید تا بتوانید در محیط خانه به یک درمانگر برای فرزند خود تبدیل شوید. مشارکت فعال شما، کلید تعمیم مهارت‌های آموخته شده از کلینیک به زندگی روزمره است.

۲. از کجا بفهمم فرزندم در حال پیشرفت است؟

پیشرفت در کودکان اتیسم اغلب یک مسیر خطی و مستقیم نیست، بلکه مجموعه‌ای از گام‌های کوچک و بزرگ است. ما در ابتدای درمان، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت مشخص و قابل اندازه‌گیری را با شما در میان می‌گذاریم. گزارش‌های پیشرفت به صورت منظم به شما ارائه خواهد شد. اما مهم‌تر از آن، ما به شما کمک می‌کنیم تا این پیشرفت‌ها را در جزئیات روزمره ببینید: یک ارتباط چشمی طولانی‌تر، یک تلاش جدید برای استفاده از یک کلمه، یا تحمل یک موقعیت حسی که قبلاً برایش غیرممکن بود.

۳. آیا خدمات شما تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد؟

بسیاری از بیمه‌های تکمیلی بخشی از هزینه‌های کاردرمانی و گفتاردرمانی را پوشش می‌دهند. ما در مرکز صبا، تمام مدارک و گواهی‌های لازم جهت ارائه به بیمه را در اختیار شما قرار خواهیم داد تا بتوانید از این امکان استفاده کنید. توصیه می‌کنیم برای اطلاع از جزئیات پوشش، با شرکت بیمه خود مشورت نمایید.

ویژه: توانبخشی تخصصی اتیسم در منزل شما (جنوب تهران، شهرری، اسلامشهر)

برای راحتی شما و اثربخشی بیشتر درمان، مرکز کاردرمانی صبا تمامی خدمات تخصصی خود را در منزل ارائه می‌دهد. درمان در محیط آشنای خانه، به کودک احساس امنیت بیشتری داده و به درمانگر اجازه می‌دهد راهکارهای عملی را در بطن زندگی روزمره شما پیاده‌سازی کند. این خدمات در تمام مناطق جنوب تهران (مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۱۰ و محله‌های فلاح، یافت‌آباد و…)، شهرری و اسلامشهر قابل ارائه است.

مسیر پیش رو روشن است

شناخت اتیسم اولین قدم است و اقدام به موقع، مهم‌ترین قدم. اجازه ندهید آینده در هاله‌ای از ابهام باقی بماند. تیم متخصص و دلسوز ما در مرکز کاردرمانی صبا آماده است تا با ارائه یک نقشه راه درمانی واضح و علمی، چراغ این مسیر را برای شما روشن کند.

برای دریافت مشاوره رایگان و یا تعیین وقت ارزیابی تخصصی، همین امروز با ما تماس بگیرید.

اطلاعات مرکز:

• نام برند: مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی صبا
• تخصص کانونی: مرکز تخصصی توانبخشی کودکان (اتیسم، فلج مغزی) و هندتراپی در جنوب تهران
• مدیریت: مریم نصیری (کارشناس ارشد کاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران)
• سال تاسیس: ۱۳۹۳
• آدرس: بزرگراه سعیدی، سه راه فلاح، خیابان پیغمبری، نرسیده به چهارراه شاندیز، پلاک ۷۹، طبقه اول، زنگ دو
• تماس و مشاوره فوری: 09351202087
• خط ثابت مرکز: 02166209819

درباره نویسنده

دیدگاه‌ خود را بنویسید لغو پاسخ

مقالات مرتبط

اختلال طیف اتیسم (Autism Spectrum Disorder – ASD) یک اختلال پیچیده عصبی-رشدی با شیوع رو به رشد است که با چالش‌هایی محوری در تعاملات اجتماعی،…

مطالعه بیشتر