دوران بارداری یکی از حساسترین دورههای زندگی زنان است که نیاز به مراقبتهای ویژهای دارد. مراقبت هایی که برای حفظ سلامتیِ هم جنین و هم مادر ضروری هستند.
سلامت دهان و دندان هم از این قائده مستثنی نیست و در این دوران اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا تغییرات هورمونی میتوانند منجر به دندان درد در بارداری شوند. ضمن اینکه عدم توجه به بهداشت دهان و دندان در این دوران هم ممکن است منجر به عفونت، التهاب لثه و در نهایت دندان دردی شود که نهتنها برای مادر، بلکه برای جنین نیز مشکلاتی ایجاد میکند.
با توجه به تمام این دلایل و اهمیت بسیار زیاد موضوع دندان درد در دوران بارداری بود که تصمیم گرفتیم تا در این مقاله به بررسی علل، راهکارهای درمان و راههای پیشگیری از دندان درد در بارداری بپردازیم. پس برای کسب اطلاعات کامل تر تا انتهای این مطلب با متخصصان کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان همراه باشید.
علل شایع دندان درد در بارداری
دندان دردهای دورانِ بارداری شایع تر از آن چیزی هستند که فکرش را میکنید! زیرا فاکتورهای مختلفی مثل تغییرات هورمونی، تهوع و استفراغ های مکررِ این دوران، تغییرات در رژیم غذاییِ زن باردار و کمبود کلسیم و مواد معدنی بدن، همگی باعث بروز مشکلاتی در دندان ها میشوند.
در ادامه، تک تکِ این دلایل را با ذکر جزئیات به شما توضیح میدهیم. البته که شما میتوانید با مطالعه مقاله ای با عنوان “علت دندان درد و راهکارهای درمان آن“، دلایل دندان درد در سایر بازه های زمانی و غیر از بارداری هم بررسی کنید.
### ۱. تغییرات هورمونی
استفاده از روش های طبیعی و خانگی برای درمان دندان درد در دوران بارداری
شما میتوانید برای کاهش دندان درد در دوران بارداری، از روشهای طبیعی و خانگیای که ایمن و بدون عوارض هستند استفاده کنید. روش هایی مثل:
- شستوشوی دهان با آب نمک ولرم
- استفاده از کمپرس سرد روی گونه در ناحیه دردناک
- مالیدن روغن یا گلبرگ میخک روی دندان
- جویدن سیر تازه یا قرار دادن تکهای از آن روی دندان دردناک
- استفاده از چای کیسهای بابونه یا نعناع
- غرغره کردن دهان با جوشاندهی مریمگلی
- نوشیدن دمنوش زنجبیل
- استفاده از ژل آلوئهورا روی لثه
- ماساژ ملایم لثه با عسل طبیعی
### ۲. مصرف داروهای بی خطر تحت نظر پزشک
در برخی موارد که دندان درد دوران بارداری شدید است و روشهای طبیعی پاسخگو نیستند، مصرف داروهای مسکن ایمن تحت نظر پزشک توصیه میشود. مثلا استامینوفن یکی از داروهای ضددرد ایمن در دوران بارداری است که میتواند به کاهش درد کمک کند.
اما یادتان باشد که مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین در دوران بارداری توصیه نمیشود و اگر هم قرار باشد مصرف شود، اولا نباید در سهماههی اول و سوم باشد و ثانیا باید با تجویز پزشک باشد.
مصرف هرگونه دارو تنها باید با تجویز پزشک صورت بگیرد تا از بروز هرگونه خطر برای سلامت مادر و جنین جلوگیری شود.
### درمان های دارویی مجاز
برخی از داروهایی که در دوران بارداری ایمن محسوب میشوند و میتوانند دندان درد فرد را کاهش دهند (هرچنذ که همان ها هم باید حتما با مشورت پزشک مصرف شوند) شامل داروهای زیر هستند:
- **استامینوفن**: یکی از بیخطرترین مسکنها برای کاهش درد دندان در بارداری.
- **آنتیبیوتیکها**: برخی آنتیبیوتیکها مانند آموکسیسیلین و اریترومایسین تحت نظر پزشک قابل استفاده هستند.
### ۳. مراجعه به دندانپزشک و انجام درمانهای ایمن
در دوران بارداری، مصرف تمام انواع داروها باید با احتیاط و تنها تحت نظر پزشک انجام شود. زیرا برخی داروها میتوانند هم بر سلامت جنین تاثیر منفی بگذارند و هم بر سلامتی مادر. لذا در صورت بروز دندان درد شدید در دوران بارداری، بهتر است داروهای ایمن و کمخطری تجویز شوند.
رعایت برخی از نکات در استفاده از داروها ضروری است تا از بروز هر گونه عوارض احتمالی جلوگیری شود:
استامینوفن ایمنترین گزینه برای کاهش درد است و میتوان آن را با دوز مناسب و تحت نظر پزشک مصرف کرد.- از مصرف ایبوپروفن و آسپرین خودداری کنید. زیرا این داروها بهویژه در سهماههی سوم بارداری میتوانند برای جنین خطرناک باشند.
- اگر نیاز به آنتیبیوتیک باشد، پزشک معمولا داروهای ایمنی مانند آموکسیسیلین، کلیندامایسین یا اریترومایسین را تجویز میکند.
- از مصرف آنتیبیوتیکهای تتراسایکلین پرهیز کنید، زیرا میتوانند باعث تغییر رنگ چهره جنین به زرد شوند.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را تنها در صورت تایید پزشک مصرف کنید، زیرا برخی از آنها ممکن است باعث مشکلات رشد در جنین شوند.
- در صورت نیاز به بیحسی دندانپزشکی، لیدوکائین با دوز کنترلشده ایمن محسوب میشود، اما باید از دندانپزشک درباره بیخطر بودن آن سوال کنید.
- پیشگیری از دندان درد در دوران بارداری کار چندان سختی نیست. چه بسا شما میتوانید با رعایت بهداشت دهان و دندان های خود و داشتن یک رژیم غذایی سالم، از بروز هر گونه مشکل در دندان های خود در دوران بارداری که به تنهایی دوران سختی هست جلوگیری کنید.برای مثال، انجام اقداماتی مثل مسواک زدن منظم با خمیردندان حاوی فلوراید، استفاده از نخ دندان و دهانشویههای ایمن، همگی از جمله کارهایی هستند که میتوانند از تجمع پلاکهای باکتریایی و بروز پوسیدگی در دندان های شما جلوگیری کند.
مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت دندانها و انجام جرمگیری در صورت نیاز هم نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و پیشگیری از مشکلات احتمالی دارد.
با توجه به اینکه حفظ سلامت دهان و دندان های مادر نه تنها برای خود او بلکه برای جنینش نیز ضروری است، مراجعه منظم به دندانپزشکی در دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
خانم دکتر بنیانیان در این زمینه توضیح میدهند که:
> پس انجام درمانهای دندانپزشکی مانند جرمگیری، پرکردن دندان و درمان ریشه در دوران بارداری بهویژه در سهماهه دوم ایمن است، اما در سهماهه اول و سوم بهتر است از برخی درمانها پرهیز شود. انجام کارهایی مثل لمینت دندان در دوران بارداری هم که به کل ممنوع است.
### نکات و توصیهها در مورد مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری
طبق توصیه های مقاله “Oral care in pregnancy“، شما باید در دوران بارداری خود به چند نکته ی مراقبتی توجهی ویژه نشان دهید:
- بهترین زمان برای درمان دندان درد در دوران بارداری، سهماهه دوم است، زیرا در این دوره خطرات کمتری برای جنین وجود دارد.
- در صورت بروز درد یا التهاب شدید دندانی، فورا به دندانپزشک مراجعه کنید تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.
- در مورد استفاده از اشعه ایکس دندانپزشکی، حتماً با دندانپزشک مشورت کنید تا از اقدامات ایمن مانند استفاده از حفاظ سربی برای محافظت از جنین اطمینان حاصل شود.
- اگر عفونت دندانی وجود داشته باشد، درمان آن ضروری است، زیرا عفونتهای دندانی ممکن است به سایر مشکلات سلامتی در دوران بارداری منجر شوند.
### جدول توصیههای دندانپزشکی در دوران بارداری
تاثیر دندان درد بر سلامت جنین
دندان درد شدید در دوران بارداری میتواند تاثیری منفی بر سلامت جنین داشته باشد. زیرا درد مزمن و عفونتهای مکرر در هر ناحیه ای از جمله دندان، ممکن است سیستم ایمنی بدن مادر را تحت تاثیر قرار دهد و به طور غیرمستقیم روی جنین اثر بگذارد.
عفونتهای ناحیه دندان، به ویژه زمانی که درمان نشوند، میتوانند باعث انتشار باکتریها در خون مادر شده و خطر ابتلا به عفونتهای جدی مانند بیماری لثههای التهابی و سپسیس را افزایش دهند.
علاوه بر این، اضطراب و استرس ناشی از درد دندان میتواند بر هورمونهای بدن مادر تاثیر گذاشته و در نتیجه بر روند رشد جنین تاثیر بگذارد. در مواردی هم که عفونت دندانی به موقع درمان نشود، این عفونتها ممکن است منجر به زایمان زودرس یا وزن کم جنین در هنگام تولد شوند.
بنابراین، مدیریت و درمان بهموقع دندان درد در دوران بارداری ضروری است تا از هرگونه عارضه و خطر برای سلامت مادر و جنین جلوگیری شود.
**جمع بندی نهایی**
