دندان پوسیدگی

پلاک های دندانی، در واقع یک لایه شفاف و چسبنده است که روی سطح دندان را می پوشانند که در اثر مصرف شیرینی و ناشتا ایجاد می شود. باکتری‌های دهان و دندان، از این پلاک‌ها تغذیه می‌کنند و در ادامه این پلاک‌ها به لایه‌های سخت و جرم دندان تبدیل می‌شوند.
اسید ناشی از این پلاک‌ها، رفته رفته به مینای دندان آسیب می‌زند و باعث ایجاد حفره روی مینای دندان می‌شود که در واقع همان فرآیند پوسیده شدن دندان است.

علائم پوسیدگی دندان

دندان درد
یکی از اولین و شایع‌ترین علائم پوسیدگی دندان، دندان درد است. این درد ممکن است به صورت مداوم یا متناوب باشد و با مصرف غذاها و نوشیدنی های گرم، سرد، شیرین یا اسیدی تشدید شود. درد ناشی از پوسیدگی می‌تواند از خفیف تا شدیدتر باشد و معمولاً نشان‌دهنده این است که پوسیدگی به لایه‌های عمیق‌تر دندان رسیده است.

حساسیت دندان‌ها
یکی دیگر از علائم پوسیدگی معمولاً با مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی‌های گرم، سرد یا شیرین بروز می‌کند. این نتیجه از نازک شدن مینای دندان و در معرض قرار گرفتن عاج دندان (لایه زیر مینای دندان) است. درمان دندان‌ها می‌تواند از یک ناراحتی خفیف تا دردی شدید باشد.

بوی بد دهان
بوی بد دهان یا هالیتوزیس می‌تواند نشانه‌ای از پوسگی دندان باشد. تجمع‌ها در حفره‌های ایجاد شده توسط پوسیدگی می‌تواند باعث تولید ترکیبات گوگردی و بوی ناخوشایند دهان شود.

طعم تلخی دهان
این طعم ناخوشایند معمولاً ناشی از فعالیت‌ها و تجزیه مواد غذایی در حفره‌های پوسیده است. طعم تلخی دهان می‌تواند با بوی بد دهان باشد و نشان‌دهنده وجود وجود و بیرون در دهان باشد.

انواع پوسیدگی دندان

سطح سطحی
این پوسیدگی معمولاً در مینای دندان ایجاد می‌شود و علائم آن شامل انواع سردی و گرمی است. سطح پوسیدگی معمولاً درد شدیدی ندارد اما برای درمان این نوع پوسیدگی معمولاً از دندانپزشکی با مواد کامپوزیتی یا آمالگام استفاده می‌شود.

پوسیدگی عمیق
در این حالت، پوسیدگی به دندان‌های داخلی و حتی عصبانیت نفوذ کرده و می‌تواند باعث درد شدید شود. درمان این نوع پوسیدگی معمولاً شامل عصب کشی دندان و پر کردن مجدد است. درد شدید و مداوم، در دما و فشار، و در برخی موارد وجود تورم لثه‌ها، از علائم پوسیدگی عمیق است.

پوسیدگی ریشه
این نوع پوسیدگی در نواحی نزدیک به ریشه در نتیجه می‌افتد و بیشتر در افراد مسن یا کسانی که دندان‌هایشان تحلیل رفته است، دیده می‌شود. در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به آسیب شود. این پوسیدگی ممکن است با درد در ناحیه کشف، به لمس، و در اطراف دندان نمایان شود.

پوسیدگی ثانویه
این نوع از درمان‌های قبلی (مانند پر کردن) وجود دارد و معمولاً به دلیل یا عدم رعایت بهداشت دندان است. علائم آن شبیه به پوسیدگی است و ممکن است شامل درد و تورم باشد.

پیشرفت پوسیدگی دندان

سطح یک (پوسیدگی مینای دندان)
در این مرحله، پوسیدگی فقط در مینای دندان (لایه بیرونی و سخت دندان) شروع می‌شود. علائم پوسیدگی در این سطح ممکن است خیلی واضح نباشد و تنها با معاینه دقیق دندان‌پزشک قابل تشخیص باشد. اگر در این مرحله پوسیدگی شناسایی شود، با فلوراید درمانی و بهبود بهداشت دهان و دندان می‌توان از آن جلوگیری کرد.

سطح دو (پوسیدگی در عاج دندان)
در سطح دو، پوسیدگی از مینای دندان عبور کرده و به عاج دندان (لایه زیرین مینا) رسیده است. در این مرحله، دندان‌ها به مواد گرم یا شیرین افزایش می‌بد. درد دندان ممکن است شروع شود. درمان در این مرحله معمولاً شامل برداشتن بافت پوسیده و برای ساخت دندان با مواد ترمیمی است.

سطح سه (پوسیدگی عمیق در عاج دندان)
در این سطح، پوسیدگی به عمق عاج دندان نفوذ کرده و به نزدیکی پالپ دندان (بافت نرم داخلی که شامل اعصاب و رگهای خونی است) رسیده است. درد دندان در این مرحله شدیدتر می‌شود و احتمال وقوع و آبسه دندان افزایش می‌یابد. درمان ممکن است شامل پر کردن ریشه یا درمان ریشه (عصب‌کشی) باشد.

پوسیدگی پالپ دندان
در سطح چهار، پوسیدگی به پالپ دندان رسیده و باعث رشد و ایجاد آن شده است. این مرحله با درد شدید و پیوسته همراه است و ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. در برخی موارد، اگر آسیب به پالپ غیرقابل بازگشت باشد، نیاز به پیدا کردن می‌کند.

سطح پنج (پوسیدگی ریشه دندان)
پوسیدگی در این مرحله به ریشه دندان رسیده است و می‌تواند باعث تحلیل استخوان و لثه شود. این وضعیت می‌تواند بسیار دردناک باشد و نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر از جمله جراحی لثه یا ایمپلنت دندان داشته باشد. درمان ریشه و پر کردن دندان نیز از جمله روشهای معمول در این سطح است.

درمان پوسیدگی دندان

1. فلوراید تراپی
2. پر کردن دندان
3. درمان ریشه (عصب کشی)
4. دندان روکش
5. کشیدن دندان و ایمپلنت

کلاس بندی پوسیدگی

کلاس یک (پوسیدگی قابل مشاهده سطحی)
پوسیدگی کلاس یک به آسیب‌های سطحی روی دندان‌ها می‌شود که دندانپزشک قادر است به‌راحتی آن‌ها را مشاهده کند. این پوسیدگی‌ها معمولاً بر روی سطح جونده دندان‌های آسیاب و دندان‌های پره‌مولر (آسیاب کوچک) ایجاد می‌شوند. همچنین ممکن است در دو طرف دندان‌های جلویی نیز مشاهده شوند. در این مرحله، تغییرات رنگ و ظاهر دندان به وضوح قابل‌مشاهده هستند.

کلاس دو (سطح پوسیدگی غیرقابل مشاهده)
در این مرحله، حفره‌ها در سطوح بین دندان‌های آسیاب و پره‌مولر تشکیل می‌شوند. این پوسیدگی‌ها با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده است و برای شناسایی آن‌ها نیاز به استفاده از اشعه ایکس یا معاینات تخصصی دندانپزشکی است. در این مرحله، پوسیدگی در لایه‌های عمیق‌تر دندان رخ داده و درمان فوری است.

کلاس سه (پوسیدگی بین دندانی)
پوسیدگی کلاس سه در سطح بین دندان‌های جلویی ایجاد می‌شود، اما لبه‌های برش دندان‌ها را درگیر نمی‌کند. این نوع پوسیدگی معمولاً در دندان‌های جلویی مانند دندان‌های پیشین رخ می‌دهد و قابل‌مشاهده نیست با استفاده از معاینات دندان‌شکی یا اشعه ایکس.

کلاس چهار (پوسیدگی تا لبه دندان‌ها)
پوسیدگی کلاس چهار به دندانی اطلاق می‌شود که در سطح بین دندان‌های جلویی رخ داده و به لبه‌های برش دندان‌ها نیز آسیب می‌زند.

کلاس پنج (پوسیدگی تا خط لثه)
پوسیدگی کلاس پنج در نزدیکی خط لثه ایجاد می‌شود، چه در دندان‌های جلو و چه در دندان‌های عقب. این پوسیدگی‌ها در نزدیکی منطقه حساس لثه‌ها قرار می‌گیرند و می‌توانند بیشتر به آسیب‌دیدگی بپردازند.

کلاس شش (عمده پوسیدگی دندانی)
پوسیدگی کلاس شش به آسیب‌های جدی در دندان‌ها می‌شود که در بالاترین دندان‌ها به‌ویژه در لبه‌های انسیزال (چهار دندان قدامی بالا و پایین) و نوک دندان‌های عقبی مشاهده می‌شود.

پیشگیری از پوسیدگی دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از دندان برای تمیز کردن نواحی بین دندان‌ها از تجمع پلاک‌ها و باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین از دهان‌شویه‌های ضدباکتری به کاهش کمک‌های مضرکند.

کنترل تغذیه
مصرف مواد غذایی قندی، اسیدی و نوشیدنی‌های شیرین باید محدود شود. خوردن وعده‌های غذایی سالم و کم‌قند برای کمک به ایجاد محیط مناسب برای باکتری‌ها می‌کند. همچنین، مصرف آب از غذاهای قندی می‌تواند از چسبیدن مواد قندی به دندان‌ها جلوگیری کند.

چکاپ منظم دندانپزشکی
مراجعه منظم به دندانپزشک و انجام معاینات دوره‌های، به شناسایی زودهنگام پوسیدگی‌ها و تشخیص بیماری های لثه کمک می‌کند. دندانپزشک می‌تواند با استفاده از اشعه ایکس، پوسیدگی‌های پنهان را تشخیص داده و از پیشرفت آن‌ها جلوگیری کند.

استفاده از فلوراید
استفاده از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید به تقویت مینای دندان و مقاومت آن در برابر پوسیدگی کمک می‌کند. همچنین می‌توان از درمان‌های فلوراید موضعی که توسط دندانپزشک انجام می‌شود، بهره برد.

استفاده از محافظ دندان
برای افرادی که دندان‌های کج دارند یا در معرض آسیب‌های بدن هستند، از دندان‌های محافظ می‌توانند از آسیب به دندان‌ها جلوگیری کنند.

ترک سیگار
ترک سیگار بیشتر از پوسیدگی دندان‌ها، به بهبود سلامت لثه‌ها و افزایش جریان خون در نواحی دهان کمک می‌کند.