فوبیا از دست دادن عزیزان

فوبیا از دست دادن عزیزان یکی از عمیق‌ترین و پیچیده‌ترین احساساتی است که بسیاری از افراد در زندگی تجربه می‌کنند. این موضوع گاهی به اندازه‌ای شدید می‌شود که جنبه‌ طبیعی خود را از دست می‌دهد و به یک اختلال روان‌شناختی تبدیل می‌شود که در ادبیات روان‌شناسی به آن Separation Anxiety Disorder یا در موارد خاص‌تر “ترس از مرگ یا از دست دادن” (Thanatophobia) گفته می‌شود. این اختلال می‌تواند عملکرد روزمره فرد را مختل کرده و روابط عاطفی او را درگیر وابستگی، اضطراب و کنترل‌گری کند. در این مطلب، راه‌های تشخیص و راهکارهای درمانی فوبیا از دست دادن عزیزان را بررسی کرده‌ایم. فوبیا از دست دادن عزیزان چیست و از کجا می‌آید؟ فوبیا از دست دادن عزیزان یک ترس بیمارگونه و مداوم از جدایی، مرگ یا ترک شدن توسط افرادی است که برای فرد اهمیت عاطفی زیادی دارند. ریشه این ترس ممکن است در کودکی و به‌واسطه‌ تجربه‌های تلخ مانند طلاق والدین، فوت یک عزیز یا حتی غفلت عاطفی مزمن شکل گرفته باشد. روان‌شناسان معتقد هستند که در بسیاری از موارد، این نوع ترس به الگوهای دل‌بستگی شکل‌گرفته در دوران کودکی بازمی‌گردد. افرادی که در کودکی با اضطراب جدایی شدید مواجه بوده‌اند یا والدینی بیش از حد حفاظت‌گر داشته‌اند، در بزرگسالی بیشتر مستعد تجربه این نوع اضطراب عاطفی هستند. نشانه‌های فوبیا از دست دادن عزیزان که باید جدی بگیریم شناخت نشانه‌های ترس افراطی از جدایی برای تشخیص و درمان به‌موقع آن ضروری است. بسیاری از این نشانه‌ها در ظاهر طبیعی جلوه می‌کنند، اما در باطن ریشه در اضطراب‌های عمیق دارند و اگر نادیده گرفته شوند، می‌توانند باعث اختلالات گسترده‌تری شوند. نگرانی دائمی از وقوع حادثه یا مرگ برای عزیزان افرادی که چنین اختلالی را تجربه می‌کنند، دارای نشانه‌هایی برای کنترل‌گری و مدیریت شرایط هستند. این نشانه‌ها را معمولا با اضطراب تعمیم‌یافته (Generalized Anxiety Disorder) اشتباه می‌گیرند، اما تمرکز محوری آن‌ها بر “جدایی” یا (Separation)، باعث تمایز آن‌ها از دیگر اختلالات اضطرابی می‌شود. برخی از این نشانه‌ها به شرح زیر هستند: - نیاز مفرط به اطمینان گرفتن از سلامت و حضور طرف مقابل - اضطراب شدید هنگام دوری از فرد مهم - بی‌خوابی، کابوس یا افکار مزاحم مرتبط با جدایی - اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است باعث دوری یا جدایی شود - وسواس فکری نسبت به کنترل یا نظارت بر روابط نزدیک چه افرادی بیشتر درگیر ترس از دست دادن می‌شوند؟ عوامل متعددی می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به ترس از دست دادن کنند. گذشته عاطفی، شخصیت فرد، نوع تربیت و حتی شرایط محیطی در این زمینه نقش دارند. برای مثال، کسانی که سبک دلبستگی ناایمن دارند، یا در کودکی تجربیات تلخی از دست دادن را تجربه کرده‌اند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. همچنین، افراد با شخصیت‌های وابسته (Dependent Personality Disorder) یا دارای عزت‌نفس پایین نیز مستعد درگیر شدن با این الگوهای ناسالم هستند. تاثیر فوبیا از دست دادن عزیزان بر روابط عاطفی این نوع ترس، اگرچه در ظاهر ناشی از عشق یا اهمیت دادن به دیگری است، اما در باطن می‌تواند روابط را به‌مرور زمان دچار فرسایش کند. کنترل‌گری، نیاز افراطی به حضور طرف مقابل، سوءبرداشت‌های مداوم از رفتارهای عادی و حس بی‌اعتمادی نسبت به پایداری رابطه، همه نشانه‌هایی هستند که در چنین روابطی دیده می‌شوند. فردی که از جدایی هراس دارد، ممکن است ناخواسته شریک عاطفی خود را تحت فشار قرار دهد، دائما در پی اثبات محبت باشد و یا طرف مقابل را از داشتن فضای شخصی محروم کند. این وضعیت، نه تنها برای فرد دلهره‌آور است، بلکه به رابطه آسیب جدی وارد می‌کند. چگونه می‌توان فوبیا از دست دادن عزیزان را تشخیص داد؟ تشخیص این اختلال گاهی دشوار است، زیرا بسیاری از رفتارهای آن ممکن است در چارچوب روابط عادی نیز مشاهده شوند. بااین‌حال، تداوم، شدت و غیرمنطقی بودن این افکار و احساسات، از معیارهای کلیدی تمایز هستند. استفاده از مقیاس‌های روان‌سنجی، مصاحبه‌های بالینی و بررسی تاریخچه دلبستگی فرد، ابزارهایی هستند که درمانگران برای تشخیص دقیق‌تر به کار می‌گیرند. راهکارهای درمانی برای رهایی از فوبیا از دست دادن عزیزان درمان این نوع ترس، به ترکیبی از مداخلات روان‌درمانی، تمرین‌های فردی و حتی دارودرمانی در برخی مواقع نیاز دارد. روان‌درمانی‌های مبتنی بر شناخت و رفتار (CBT) به‌ویژه در کمک به بازسازی افکار تحریف‌شده بسیار موثر هستند. درمان‌های مبتنی بر دلبستگی و طرح‌واره‌درمانی نیز در مواردی که ریشه‌های عمیق‌تری وجود دارد، عملکرد خوبی دارند. هر راهکار درمانی بسته به شدت اختلال و پیشینه روانی فرد، باید توسط متخصص انتخاب و تنظیم شود. برخی از این راهکارها به شرح زیر هستند: - درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) برای تقویت تحمل عاطفی - استفاده از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن - دارودرمانی در صورت وجود اضطراب یا افسردگی شدید - تمرین تمرکز بر حال به‌جای نگرانی از آینده یا مرور گذشته چطور می‌توان در زندگی روزمره با فوبیا از دست دادن عزیزان کنار آمد؟ علاوه بر درمان تخصصی، راهکارهایی هم وجود دارد که فرد می‌تواند در زندگی روزمره برای کاهش اضطراب از آن‌ها بهره ببرد. این تکنیک‌ها به‌خصوص در مراحل اولیه یا در کنار روان‌درمانی موثر هستند و باعث ارتقای مهارت‌های عاطفی فرد می‌شوند. برای استفاده از این روش‌ها، ابتدا باید فرد بپذیرد که ترسش ناشی از تفسیری تحریف‌شده از واقعیت است، نه الزاما نشانه‌ای از یک خطر واقعی. این پذیرش، نقطه شروع توانمندسازی عاطفی خواهد بود. برخی از این روش‌ها عبارتند از: - تمرین مستقل بودن در تصمیم‌گیری‌های روزمره - ایجاد زمان‌هایی برای تنهایی و بازسازی ارتباط با خود - نوشتن افکار و تحلیل منطقی آن‌ها (جورنال‌نویسی درمانی) - گفت‌وگوی باز با افراد نزدیک برای بیان نیازهای عاطفی - تمرین تنفس عمیق و آرام‌سازی ذهن هنگام اضطراب - کار کردن بر روی عزت‌نفس با کمک روان‌درمانگر یا منابع معتبر بهبود عملکرد سیستم عصبی در کلینیک مغز و اعصاب نورالی ما در کلینیک مغز و اعصاب نورالی با بهره‌گیری از تیمی مجرب از بهترین پزشکان و متخصصان و با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات درمانی و توانبخشی از جمله دستگاه‌های rTMS، نوروفیدبک و نقشه‌برداری مغزی پیشرفته، خدمات تخصصی و مؤثری را در زمینه تشخیص و درمان اختلالات مغز و اعصاب ارائه می‌دهیم. برای رزرو نوبت کافی است با ما تماس بگیرید.