تاریخچهی تیزهوشی و باهوشی
درست است که آزمونها مبدا تاریخی بسیار تازهای دارند، اما این افراد از نظر استعداد (استعداد)، شخصیت (شخصیت)، رفتار (رفتار) باهم تفاوت دارند و این تفاوت احتمالاً را میتوان انسان سنجش (Assessment) داد.
برای مثال در امپراطوری چین قدیم در ۲۲ سال پیش از میلاد مسیح کارکنان سازمانها هر سه سال یک بار توسط یک امتحان شفاهی مورد ارزیابی قرار میگیرند که نتایج این امتحانات به عنوان ملاکی برای ارزشیابی عملکرد و ارتقاء آنها در نظر گرفته شده میشود. افلاطون اولین فرد بود که به طبقه بندی افراد از نظر تفاوت های فردی اقدام کرد و آنها را در سه گروه طلا، نقره و آهن قرار داد و برای هر گروه ویژگی ها را ذکر کرد.
نکته مهم این است که آزمایش و طبقه بندی در آن زمان انجام شده است. از قرن و با گسترش نیازهای بشری و پیشرفتهای همواره علمی بعد از آن کشف میشوند که وسایل دقیق را کامل میکنند و راه را برای کاربردها در روانشناسی روانشناسی میسازند. نهضت آزمونهای روانی ابتدا در انگلستان و سپس در فرانسه و آلمان شروع شد و در آمریکا ادامه یافت.گالتون فرانسه از اولین کسانی است که به مطالعه و اندازه گیری تفاوتهای فردی بعد از آن عقیده داشت که بین هوشی و حسی وجود دارد و هر چه میزان هوش بالاتر از سطح حسی باشد نیز بالاتر است. براین اساس که برای اندازه گیری قدرت تشخیص حسی آزمون ها و وسایل وسایل نقلیه را ابداع کرد که می توان به رنگ سنج گالتون و وزنه های گالتون و … اشاره کرد. او کتابی برای سنجش انسانهای مختلف و در آن برای استفاده از روشهای آماری مانند منحنی طبیعی و تاکید بر استفاده از آنها اقدام کرد. در سال ۱۸۹۰ کتاب در مقاله با عنوان آزمونهای روانی و اندازه گیری اصطلاح آزمون روانی برای اولین بار به آن وارد فرهنگ روانشناسی شد. کتل که شاگرد وونت بود، با راهنمایی او و تحت تأثیر گالتون ده آزمون برای سنجش تفاوت فردی از نظر زمان واکنش تغییر کرد. آزمونهای او بدون هنجار بود و هدف نهایی آنها برای تصمیمگیریهای ذهنی عالی نبود.
در سال ۱۸۹۵ میلادی تمام آزمونهای موجود از جمله کارهای گالتون و کتل توسط آلفرد بینه مورد انتقاد قرار گرفت. او با انتشار مقاله در فرانسه آزمونها را که بههای حسی و حرکتی تأکید میکند، در مورد انتقاد قرار داد و اظهار داشت که بین آزمونهای گالتون و کتل و استفادهعلی ذهنی (هوش) همبستگی وجود ندارد. او پیشنهاد کرد که هوش باید با استفادههای عالی ذهنی مانند حافظه (Memory)، توجه (Attention)، ادراک (Perception)، تخیل (Imagination) و استدلال (Reasoning) مورد اندازهگیری قرار میگیرد. این دیدگاه باعث شد که به همراه یک روان پزشک به نام تئودور سیمون در سال ۱۹۰۴ از طرف وزارت آموزش همگانی فرانسوی مامور تهیه تکالیف ذهنی برای شناسایی کودکان عقب مانده ذهنی ۱۹۰۵ می شوند و آنها در سال ۲۰۵ میلادی اولین آزمون هوش (در واقع اولین آزمون روانی) را که ۳۰ سوال داشت و به ترتیب سطوحی که به آسانی قابل تنظیم بودند، منتشر شدند. این آزمون سه کارکرد شناختی یعنی قضاوت (قضاوت)، درک و فهم و استدلال را اندازه میگرفت.
آزمون ساخته شده توسط بینه در سالهای بعد از چند مورد نظر، که یکی از معروفترین آنها توسط لویس ترمن ( Lewis Terman) در دانشگاه استنفورد آمریکا انجام شد که به علت دانشگاه انطباق و استاندارد شدن در این بود. href="https://www.abaspeech.ir/%d8%aa%d8%b3%d8%aa-%d9%87%d9%88%d8%b4-%d8%a7 %d8%b3%d8%aa%d9%86%d9%81%d9%88%d8%b1%d8%af-%d8%a8%db%8c%d9%86%d9%87/">آزمون استنفورد – بینه مشهور شد. این آزمونهای آزمایشی به عنوان یکی از ابزارهای کاربردی کاربردی بسیار زیاد است.از طریق این آزمون که توسط یکی از روانشناسان دانشگاه استنورد به نام لویس ترمن طراحی شده بود دو میلیون نفر آمریکایی سنجش قرار گرفته بودند. به این ترتیب روش تفکر ذهنی که می تواند بر این تست باشد، پا گرفت : « مردم یا با هوشیاری هستند یا نه، یا با هوشیاری به دنیا می آیند یا نمیآیند و هیچ کاری در این رابطه نمیتوان انجام داد و آزمایش کرد و آزمایش کرد که آیا شما هوشیار هستید یا نه. است که آینده فرد را تعیین میکند.
جنگ جهانی اول برای ساخت اولین آزمونهای گروهی هوش که داشت.
با آزمون ساخت بینه میتوانم فقط یک فرد را در یک زمان مورد آزمون قرار داد و این در حالی است که در جنگ جهانی اول ارتش آمریکا یک آزمون هوشی را میتوان با آن یک گروه بزرگ را امتحان کرد، احساس کرد. رابرت یرکز (Rubert Yerks) رئیس انجمن روانشناسی آمریکا در راس یک کمیته ۴۰ نفر از روان شناسان اقدام به تهیه چنین آزمونی کرد. او آزمون تنظیم شده توسط آرتور اتیس (Arthur Otis) را که از سوالات چند گزینه ای استفاده کرده بود الگو قرار داد. به این ترتیب آزمونهایآلفا و بتا ساخته شدند.
آزمون آلفا
آزمون آلفا یک آزمون کلامی برای افراد با سواد انگلیسی زبان بود
آزمون بتا
آزمون بتا آزمون غیرکلامی برای افراد بیسواد و غیر انگلیسی زبان بود.
نخستین پرسشنامه شخصیت در جنگ جهانی اول نیز مورد توجه قرار گرفت زیرا ارتش آمریکا برای تشحیص افراد مبتلا به روان رنجوری ( Neurosis) به یک آزمون شخصیت نیاز پیدا کرد. رابرت وود ورث ( Robert Wood Worth) در این رابطه برای تهیه یک آزمون بنام برگه اطلاعات فردی همت گماشت. این پرسشنامه گرچه در دوره جنگ اجرا نشد اما به الگویی برای ساخت آزمون شخصیت تبدیل شد.
در منحنی توزیع هوش در بررسی آماری و تحقیقات تجربی، میتوانم ببینم که افراد به دو دسته پرهوش و کم هوش تقسیم میشوند. توزیع هوش نیز، میزان قد یا وزن، افرادى منحنى مشهور به منحنىِ طبیعی (normal curve) قرار دارد. به این ترتیب که اکثریت افراد در وسطحنی و تعداد کمتری در دو سمت آن هستند. اکثریت واقع در منحنی طبیعى را 'عادى' و افراد واقعى در دو طرف آن را کمتر مى کنند و بیشتر مى کنند. در منحنی توزیع هوشی، افراد دارای ضریب هوشی بین ۹۰ تا ۱۱۰ را عادى و داراى هوشى متوسط، کمتر از آن را، به ترتیب، کُند، کمهوش یا عقبمانده، و بیش از ۱۱۰ را پرهوش، سرآمد یا نابغه میخوانند. تعداد افرادی که در دو بالِ منحنی قرار می گیرند کمتر از تعداد افراد هستند که در دو بالِ منحنی قرار می گیرند از افراد «عادی» کمتر می شوند. حدود 64 درصد از افراد جامعه متوسط دارند و تنها 2 درصد افراد را میتوانند فوقالعاده باهوش، و 2 درصد را بسیار کمهوش دانستند. بنابراین، در هیچ جامعه ای اکثریت افراد باید با جماعت کثیری از نوابغ رقابت کنند.
افراد تیزهوش یا باهوش در طول تاریخ همیشه توجه بسیاری را به خود جلب کردهاند. کنفوسیوس در چین و افلاتون در یونان به این قشر توجه ویژهایکردهاند. افلاطون معتقد است باید به افراد نخبه باهوش فلسفه آموزش داد رسمی و مسئولیتهای حکومتی را به آنها سپرد.
توجه به افراد نخبه یا باهوش و شروع جداسازی و آموزشهای ویژه به کودکان سرآمد و تیزهوشان در عصر حاضر حدوداً در حدود یک قرن پیش برمیگردد، ساخت اسناد تاریخی، اولینها در آمریکا در بیست و سومین سال آینده در آمریکا. یافت.
جالب آن را می شناسد، در همان سال ها مطالعات و تحقیقات بسیار در رابطه با عملکرد و میزان تأثیر این افراد انجام شده است. از جمله در یک پروژه تحقیقاتی که حدود 40 سال به انجام رسید و بررسی 1000 تیزهوش انجام شد. تیزهوش میدانند.
در حالحاضر در بیشتر پیشرفته، بودجهای ویژگی را برای تربیت کودکان نخبه یا باهوش درنظر میگیرند.
تاریخچه ی تیزهوشی در ایران
در کشور ما تاریخ استعدادهای درخشان به قبل از سال 1357 برمیگردد، آن هم به تهران و سپس مشهد و کرمان محدود میشود، اما بعد از سال 1357، در پی توجه بیشتر به مهم تیزهوشان، به همت مراکزی هستند که این مراکز را تحت نام قرار میدهند سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در گسترشی» (سمپت، کم) اکنون در حال حاضر در شهرها که دارای شرایط لازم میباشند، این مراکز توسعه یافته است.
حال حاضر در کشور ما معدل بالا در پایههای تحصیلی چهارم ابتدایی و دوم راهنمایی بهترتیب جهت حضور در آزمون ورودی مقاطع راهنمایی و دبیرستان پیششرط لازم در نظر گرفته شده است.
نکتهی قابل تأمل آنکه شرایط پذیرش ورود به مراکز سمپاد در ایران، کیفیت تحصیلی پیشرفته است! که این جای تأمل دارد، چنان چه در کیفیت تحصیلی پیشرفته، باید در نظر داشته باشد که: هر چند بیشتر تیزهوشها، تحصیلی پیشرفته هستند، اما هر تحصیلی پیشرفته الزاماً تیزهوش نیست!
هر چند حجم بالاتر و محدود این مراکز را در این نوع سنجش از نظر دور انتخاب کنید.
همچنین قابل ذکر متأسفانه در حال حاضر در کشور ما در مقطع ابتدایی مراکز استعدادهای درخشان وجود ندارد.
نکتهی قابل تأمل، …
از موارد مهمی که در سیستمهای نوین آموزشی دنیا در نظر گرفته شده میشود توجه به «تفکر خلاق» بچههاست. بر این مبنا، سالهاست ایجاد آرامش و تنشزدایی از بچهها در محیطهای آموزشی با کیفیتهای قابل توجه آموزش کودکان سرآمد است.
واژه تیزهوش یا باهوش در نزد عشقهای مختلف، همراه با معانی و مفاهیم گوناگونی است. در واقع هیچ اتفاقی نظر کاملی در مورد کودک تیزهوش وجود ندارد و این بیشتر به خاطر تنوع استعدادها و جنبههای مختلف هوش میباشد.
اولین شرطی که برای تیزهوشی یا باهوشی در نظر گرفته شده است، هوشبهر بیش از 130 است. در کنار چنین هوشبهری، آفرینندگی و توانایی فرد در استدلال و همچنین ابتکار او در انجام کارها را باید مدنظر داشت. از جمله شاخص هایی است که در کودکان تیزهوش دیده می شود.
در تعریف کودک تیزهوش و باهوش باید به این نکته مهم اشاره کرد که، کودک تیزهوش اول، یک کودک است و بعد از کودکی تیزهوش. تیزهوشی، جوانب متعددی داشته و دارای شرایط و مقتضیات معین، جلوههای مشخصی از آن نمودار میگردد. بین کودکان تیزهوش تفاوتهای مشهودی در زمینههای مختلف وجود دارد. بهطوری که یک کودک ممکن است در یکسری کارها برجسته باشد و کودک دیگری در کارهای کاملا متفاوتی باشد، در حالی که هر دو کودک، سرآمد هستند اما در زمینههای مختلف هستند.
گروهی از صاحبنظران، اصطلاح سرآمد یا باهوش را به گروهی اطلاق میکنند که قدرت فوقالعادهای را در جنبههای وسیع و انواع مختلف ذهنی داشته باشند.
یعنی برتری کودک در یکی دو زمینه را به معنی تیزهوشی نمیدانند و معتقدند تیزهوش، کسی است که از نظر تمام جنبههای پیشرفت و نیز کسب مهارتها از سن خود جلوتر است، چنین کودکی از هر نظر پیشرفتهتر از کودکان دیگر است.
در حالی که گروهی دیگر را عقیده بر آن است که تیزهوش و باهوش کسی است که فقط در یکی از جنبههای ذهنی، شایستگی فوقالعادهای باشد.
برخی از پژوهش، تیزهوشی را در بالا بودن بهره هوشی (IQ) و یا در قدرت تفکر انتزاعی و درک معانی و دیگر آن را در سرعت و سه در باهوشترین تاریخ مرد، یک کودک نابغه و ریاضیدانی استثنایی بود. او به زبان مسلط بود و نویسنده بااستعدادی هم بود. اما متأسفانه کمتر کسی تا به حال نام او را شنیده است.
گرچه در مـورد بزهکاری کودکان تیزهوش و باهوش گزارشهایی ارائه شده است اما اکثر این کودکان قانون هستند و مسائل اخلاقی و مقررات اجتماعی را رعایت میکنند. در مطالعهای که توسط آنولیک (1979) صورت گرفت، 30 نفر از نوجوانان بزهکار که در مؤسسههای نگهداری مـیشدند و ضـریب هوشی آنان بالاتر از 115 نفر بودند، با 30 نفر از نوجوانان بزهکار با ضرب هوشی متوسط مقایسههای قرار گرفتند. نتیجه تحقیق نشان داد که هردو گروه در شرایط بد خانوادگی پرورش یافتهاند.
بنابراین، شباهت ایندو از جهت یادشده، نشان میدهد که باهوشی باعث میشود که اعمال خلاف قانون نـمیشود، بلکه این شرایط زندگی است که کودک تیزهوش یا متوسط را به کار میبرد. بههرحال، گرچه کودکان تیزهوش قادر به حل بسیاری از مشکلات خود هستند، باید توجه داشته باشند که آنها نیز به کسانی نیاز دارند که لازم باشد به آنها توجه کنند.
اگر شما کودکی دارید که احساس می کنید نسبت به همسالانش بهرهی هوشی بیشتر دارد، بهتر است این موضوع را به صورت علمی بررسی کنید و در اولین فرصت آزمایش هوشی مناسب از کودکتان گرفته شود، چنانچه نتیجهی آزمون تیزهوشی و باهوش بودن کودک را میتوان کرد، به دنبال شناخت مسیر و محیط مناسب برای کودک بامانی و یا کلینیک کاردرمانی بود. استعدادهای فردی در کنار شماست چرا که آیندهای کودک شما برای ما مهم است.
کلمات کلیدی؛تیزهوشی،بهرهی هوشی،تیزهوش،باهوش
منابع:
دانشگاه آکسفوردhttps://
www.history.ox.ac.uk › a-h… تاریخچه «کودکان با استعداد» نشان می دهد که چگونه تفاوت های اجتماعی فراتر از آن بازسازی شد …
(https://www.history.ox.ac.uk/article/a-history-of-gifted-children-shows-how-social-difference-was-beyond-class-in-the-the-late)
دانشگاه کارولینای شمالی ویلمینگتونhttps://people.carolina/HistoryNAG/Caropresed. (https://people.uncw.edu/caropresoe/giftedfoundations/EDN%20552/NAGC%20-%20History%20of%20g-t.htm)
Springerhttps://link.springer.com › فصل تاریخچه استعداد: دیدگاه هایی از بورسیه تحصیلی مدرن پیشین گذشته (https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-0-387-74401-8_2)
راهنمای استعدادهای درخشان در کودکان.
آموزش روانی، تحقیقات تئوری و بهترین شیوه ها.
استیون آی. Pfeiffer
-افروز، غلامعلی، مقدمهای بر روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی، ص۱۲۴، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷.
-احمدوند، محمدعلی، روانشناسی کودکانی، ص۲۲۲، تهران، دانشگاه پیام نور، ترجمه کودکان، ۱۳۷۵.