استفاده از درمان از آدامس در کودکان با نیازهای ویژه

مقدمه

آدامس، در نگاه اول یک خوراکی ساده و روزمره؛ اما در فضای درمانی، می‌تونه به ابزاری برای توانبخشی کودکان با نیازهای ویژه تبدیل شود. از تقویت گفتاری تا تنظیم حسی و کاهش رفتارهای خودتحریکی، آدامس اگر با برنامه‌ریزی و استفاده از آن استفاده می‌شود، ترکیب‌های درمانی قابل توجهی دارد.

فواید درمانی آدامس برای کودکان با نیازهای ویژه

1-span>

باعث ایجاد حرکت حسی می‌شود و به کودکان کمک می‌کند تا دهان، بی‌قراری یا حرکت‌پذیری< بهتر مدیریت کنند. می‌شوند و این فعالیت‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد، وضوح گفتار و حتی بلع کمک کند.
• آدامس همچنین دهان کودک را افزایش می‌دهد، یعنی کودک بهتر متوجه موقعیت زبان و لب‌ها در تولید صداها خواهد شد.

3- رفتار و رفتار

• جویدن آدامس می‌تونه بدون توجه به کودکان با ADHD یا اختلالات قند کمک کند.
• این فعالیت‌های خودتحریکی مانند مکیدن انگشت یا گاز گرفتن اشیاء باشد. زایلیتول، در کاهش باکتری‌های مضر دهان و افزایش افزایش بزاق مصرفند.
• این ویژگی‌ها به کاهش خطر پوسیدگی دندان و بهبود سلامت دهان کمک می‌کنند.

کاربردهای آدامس در جلسات گفتاردرمانی و کاردرمانی

• استفاده از تمرین‌های گفتاری قبل از گرم‌کردن دهان
• تمرین صداهای خاص مانند /س/، /ش/، /ز/، /چ/ پس از چند دقیقه جویدن
• تمرین‌های هماهنگی‌های درمانی و گفتار با آدامس در دهان
کنترل، اطلاعات و آگاهی دهانی استفاده در موقعیت‌های پرتنش مانند ورود به کلاس یا درمان کاهش مصرف

انتخاب آدامس: نرم یا صاف؟

راهنمای انتخاب نوع آدامس برای استفاده درمانی

مناسب برای: کودکان کم‌سن یا دارای ضعف دهان

کاربرد قدرت درمانی: تمرین‌های سبک، آشنایی اولیه با جویدن

مزایا: بزرگیدن راحت‌تر، حرکت حسی ملایم، کاهش احتمال فک

آدامس باخت

بیشتر
• کاربرد درمانی: تقویت دهان، تمرین‌های پیشرفته گفتاری
• مزایا: حرکت حسی قوی‌تر، افزایش تمرکز، تقویت بهتر دستگاه گفتاری

نکته: همیشه از آدامس‌های بدون قند و درختاً با زایلول استفاده می‌شود.

می‌شود. این ماده در دسته‌ای الکل‌های قندی قرار می‌گیرد، اما چه دندان معمولی، چه تاثیرات منفی کمتری روی روی دارد.

ویژگی‌های زایلیتول

• طعم شیرین مشابه قند دارد اما با کمتر.
• باکتری‌های مضر دهان نمی‌تواند از آن تغذیه کنند.

. خنثی کردن اسیدها کمک می‌کند.

مناسب برای کودکان: به‌ویژه در آدامس‌های درمانی یا مراقبتی، چون هم شیرین هست و هم به سلامت دهان کمک می‌کند.)

⚠️ نکات احتیاطی

اما‌ها برای سگ، بیطر،

سمی هست پس نباید در حیوانات خانگی قرار بگیرند.

مصرف زیاد این ماده ممکن است در برخی از افراد باعث نفخ یا دل‌درد شود، زیرا در آن جذب نمی‌شود و تخمیر می‌شود.

زمان‌بندی مصرف آدامس و محدودیت

⏱️ پیشنهادی

• مدت زمان: ۵ تا ۱۰ دقیقه در هر جلسه
• تعداد دفعات: ۱ تا ۳ بار در روز، بسته به نیاز درمانی و توان کودک

چرا باید جویدن آدامس محدود باشد؟

• جلوگیری از نوار فک
• پیشگیری از وابستگی رفتاری یا مصرف بی‌رویه
• کاهش احتمال بلع هوا و مشکلات غذایی
• حفظ هدف درمانی و جلوگیری از تبدیل آدامس به خوراکی روزمره
• جلوگیری از کاهش اشتها در کودکان

آموزش ایمن جویدن آدامس و هوا از قورت دادن

راهکارهای عملی

• آموزش تصویری و داستانی درباره “نخوردن آدامس”
• تمرین با خمیر بازی یا مدل‌سازی قبل از آدامس واقعی
• نظارت کامل در دفعات اول، با زمان کوتاه (۲ تا ۳ دقیقه)
• بازی‌های تمرکزی مثل «آدامس‌بان» برای کنترل کنترل
• انتخاب آدامس نرم و کوچک‌تر برای شروع
• مرور و کودک بعد از هر تمرین موفق

1. آموزش تصویری و کلامی

• با کودک صحبت کن که آدامس خوراکی نیست، بلکه فقط باید جویده شود.
• از تصویر یا داستان استفاده کنید: مثلاً بگویید «آدامس مثل توپ کوچولوی ورزشی برای دهان، فقط باید باهاش ورزش کنیم، نه بخوریمش!»

2. تمرین با آدامس مصنوعی یا مدل‌سازی

• قبل از دادن آدامس واقعی، می‌توان از خمیر بازی یا مدل ژله‌ای استفاده کرد تا کودک فقط تمرین جویدن کند.
• این تمرین باعث می‌شود کودک مفهوم «نخوردن» را بهتر درک کنید.

3. زمان کوتاه و نظارت کامل

• در دفعات اول، فقط یک دقیقه آدامس بدهید و خودتان کنار کودک باشید.
• مرتب از کودک بپرسید: "آدامس کجاست؟ هنوز توی دهانه؟" تا آگاهانه‌تر رفتار کند.

4. بازی “آدامس‌بان”

• یک بازی بسازید که کودک نقش نگهبان آدامس رو بازی می‌کند و نباید از آدامس فرار کرد. (یعنی قورت داده شد).
• این بازی باعث می‌شود کودک با هیجان و توجه بیشتر باشد.

۵. انتخاب نوع آدامس مناسب

• از آدامس‌های نرم و کوچک‌تر استفاده کنید که راحت‌تر جویده می‌شوند و احتمال قورت دادن کمتر است.
• از طعم‌های ملایم استفاده کنید تا کودک برای قورت دادن آدامس وسوسه نشود.

6. تکرار و تثبیت

• در چند روز اول، فقط در حضور بزرگ‌ترها آدامس داده شود.
• بعد از هر بار تمرین، با مرور کودک که چگونه موفق شد آدامس را نخورد و او را تشویق کنید.

ملاحظات ایمنی برای خانواده‌ها در بروز مشکل

1-اگر کودک آدامس را قورت داد:

• اگر علائم خفگی ندارد، معمولاً آدامس از دستگاه گوارش عبور می‌کند.
• در صورت نگرانی، با پزشک بررسی شود.

۲-اگر کودک دچار خفگی شد:

• کودک را به جلو خم کرده و ضربات آرام به پشت بزنید.
• اگر وجود نداشت، از مانور هایملیخ استفاده کنید یا با اورژانس تماس بگیرید.

(تکنیک هایملیخ (Heimlich Maneuver) یک روش برای نجات فردی‌ست که خفگی می‌کند و جسمی راهش را بسته است.

✅ مراحل اجرای های ملیخ برای کودکان بالای ۱ سال و بزرگسالان:

• پشت فرد بایستید و دستانتان را دور کمر او حلقه کنید.
• یک دست را مشت کرده و کمی بالاتر از ناف قرار دهید.
• کف دست دیگر را روی مشت قرار دهید.
• با فشار سریع و محکم، دست‌ها را به سمت داخل و بالا بکشید.
• این حرکت را تکرار کنید تا جسم خارجی خارجی یا بازگردد.)

۳-اگر واکنش آلرژیک مشاهده شد

• مصرف را قطع کرده و علائم را بررسی کنید (خارش، تورم، تهوع).
• در صورت شدت علائم، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

4-اگر کودک دچار درد فک یا بی‌قراری شد:

• مصرف آدامس را انجام داده و نوع یا مدت استفاده را بازبینی کنید.
• با درمانگر شود تا برنامه اصلاح شود.

جمع‌بندی و توصیه‌های اجرایی

آدامس، اگر با هدف درمانی و نظارت تخصصی استفاده شود، می‌تواند به ابزاری مؤثر در توان‌بخشی کودکان با نیازهای ویژه تبدیل شود، از تقویت گفتار تا تنظیم حسی و رفتار، این ابزار ساده ظرفیت‌های بزرگی در درمان دارد. خانواده‌ها با رعایت نکات ایمنی، آموزش صحیح و همکاری با درمانگر، می‌توانند از این امکان به‌درستی بهره‌مند شوند.

منابع:

-آدامس جویدن: عملکرد شناختی، خلق و خو، بهزیستی و فیزیولوژی مرتبط
اندرو پی آلن (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=%22Allen%20AP%22%5BAuthor%5D 1،*، Andrew P. href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=%22Smith%20AP%22%5BAuthor%5D">https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=%22Smith%20AP%22%5BAuthor%5D)

-همبستگی‌های عصبی آدامس: بررسی تصویربرداری عصبی اثرات آن بر فعالیت مغز (https://www.mdpi.com/2076-3425/15/6/65)

-حرکات دهانی غیرگفتاری و اختلالات حرکتی دهان: مروری روایی (https://pubs.asha.org/doi/abs/10.1044/2015_AJSLP-14-0179)

– (https://www.mdpi.com/2076-3425/13/5/768) عملکرد غیرکلامی و کنترل حرکتی گفتار: نظریه و بررسی شواهد تجربی (https://www.mdpi.com/2076-3425/13/5/768)

-آیا تمرینات جویدن می تواند جویدن و مفصل را بهبود بخشد؟ مقایسه دو درمان مختلف ( https://search.proquest.com/openview/751c0371c1799d15c0e830b3b18c14b4/1?pq-origsite=gscholar&cbl=2026366)