علم نورویورولوژی چیست؟

نورویورولوژی (Neuro-Urology): ارتباط میان دستگاه عصبی و سیستم ادراری

نورویورولوژی شاخه‌ای از علم اورولوژی است که به بررسی ارتباط میان دستگاه عصبی و عملکرد سیستم ادراری می‌پردازد. این حوزه به طور خاص بر روی مشکلات ادراری ناشی از اختلالات عصبی تمرکز دارد. بیمارانی که دچار بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی، آسیب نخاعی، ام‌اس، پارکینسون و دیابت هستند، ممکن است دچار مشکلات مثانه عصبی شوند که نیاز به بررسی و درمان‌های تخصصی دارند.

آناتومی و فیزیولوژی سیستم عصبی و ادراری عملکرد طبیعی دستگاه ادراری به هماهنگی بین مغز، نخاع و اعصاب محیطی بستگی دارد. این سیستم شامل:

• مغز و نخاع: کنترل ارادی و غیرارادی ادرار را تنظیم می‌کنند.
• اعصاب محیطی: پیام‌های عصبی را بین مثانه، عضله اسفنکتر و مغز منتقل می‌کنند.
• مثانه و اسفنکتر ادراری: مسئول نگهداری و دفع ادرار هستند.

اختلالات نورویورولوژیک برخی از بیماری‌های عصبی می‌توانند منجر به مشکلات ادراری شوند، از جمله:

1. مثانه بیش‌فعال عصبی (Neurogenic Overactive Bladder): باعث تکرر و اضطرار در ادرار می‌شود.
2. احتباس ادراری عصبی (Neurogenic Urinary Retention): ناتوانی در تخلیه کامل مثانه به دلیل اختلال در انتقال پیام‌های عصبی.
3. بی‌اختیاری ادرار عصبی (Neurogenic Urinary Incontinence): از دست دادن کنترل ادرار به دلیل عملکرد نامناسب اسفنکتر یا مثانه.
4. مثانه فلج (Atonic Bladder): کاهش یا از بین رفتن تون عضلانی مثانه، که معمولاً در آسیب‌های نخاعی دیده می‌شود.

علائم و تشخیص بیماران مبتلا به مشکلات نورویورولوژیک ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• تکرر ادرار و شب‌ادراری
• احساس عدم تخلیه کامل مثانه
• نشت ناگهانی ادرار
• عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
• درد یا فشار در ناحیه لگن

برای تشخیص این اختلالات، آزمایش‌ها و بررسی‌های زیر انجام می‌شود:

• یورودینامیک: بررسی عملکرد مثانه و اسفنکتر
• تصویربرداری (MRI, CT Scan): برای بررسی آسیب‌های عصبی
• نوار عصب و عضله (EMG): ارزیابی عملکرد عصب‌های مرتبط با مثانه
• آنالیز ادرار و کشت ادرار: بررسی عفونت‌ها

روش‌های درمانی بسته به نوع و شدت مشکل، درمان‌های مختلفی در نورویورولوژی به کار گرفته می‌شود:

دارودرمانی

• • داروهای آنتی‌کولینرژیک برای کاهش انقباضات غیرطبیعی مثانه
  • داروهای بتا۳ آگونیست برای افزایش ظرفیت مثانه
  • داروهای تقویت‌کننده عملکرد اسفنکتر

روش‌های غیرتهاجمی

• • تمرینات مثانه و عضلات کف لگن (مانند تمرینات کگل)
  • تحریک عصبی خارجی (TENS) برای بهبود کنترل مثانه

روش‌های تهاجمی

• • بوتاکس در مثانه: کاهش فعالیت بیش از حد مثانه
  • تحریک عصبی ساکرال (SNS): کنترل بهتر سیگنال‌های عصبی به مثانه
  • کاتتریزاسیون متناوب: تخلیه مصنوعی مثانه در بیماران با احتباس ادراری
  • جراحی‌های ترمیمی در موارد شدید

نتیجه‌گیری نورویورولوژی نقش مهمی در تشخیص و درمان مشکلات ادراری ناشی از بیماری‌های عصبی دارد. شناسایی زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. با پیشرفت‌های جدید در علم پزشکی، امیدهای بیشتری برای کنترل و درمان این اختلالات به وجود آمده است.