سکته مغزی یکی از مهمترین و جدیترین اختلالات نورولوژیک است که در اثر قطع یا کاهش شدید جریان خون در قسمتی از مغز اتفاق میافتد. زمانی که خونرسانی به یک ناحیه از مغز متوقف میشود، سلولهای عصبی در آن بخش در مدت چند دقیقه شروع به مردن میکنند و همین مسئله میتواند منجر به از دست رفتن تواناییهای حیاتی مانند حرکت، گفتار، حافظه و بینایی شود. اهمیت سکته مغزی در این است که به سرعت اتفاق میافتد و اگر فرد بهموقع تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است اثرات جبرانناپذیری بر سلامت او داشته باشد.
وقتی درباره سکته مغزی صحبت میکنیم، منظور گروهی از بیماریهاست که جریان خون را در بافت مغز مختل میکنند. امروزه سکته مغزی دومین علت مرگومیر و یکی از مهمترین دلایل ناتوانی دائمی در جهان است. این عارضه میتواند در هر فردی رخ دهد، اما با افزایش سن، فشار خون بالا، دیابت، چربی خون زیاد و سبک زندگی نامناسب، احتمال بروز آن افزایش پیدا میکند. علائم سکته مغزی معمولاً ناگهانی و شدید ظاهر میشوند و فرد یا اطرافیان باید بسیار سریع آنها را تشخیص دهند تا امکان نجات مغز وجود داشته باشد.
در بسیاری از موارد، افراد تصور میکنند سکته مغزی تنها در قالب سکته شدید و واضح بروز میکند، اما واقعیت این است که انواع مختلفی از این مشکل وجود دارد؛ از جمله سکته مغزی خفیف، سکته مغزی خاموش و سکته مغزی هموراژیک. شناخت این مفاهیم کمک میکند تا افراد با آگاهی بیشتری نسبت به علائم هشداردهنده رفتار کنند و در صورت بروز نشانهها سریع به پزشک مراجعه نمایند. نکته مهم این است که سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است و هر ثانیه تأخیر در درمان، شمار قابل توجهی از سلولهای مغز را از بین میبرد. بنابراین اطلاعرسانی، آموزش و پیشگیری از این بیماری میتواند نقش حیاتی در سلامت جامعه داشته باشد.
سکته مغزی یکی از مهمترین بیماریهای مغز و اعصاب است که زمانی رخ میدهد که خونرسانی به بخشی از مغز دچار اختلال شود. این اختلال میتواند در اثر انسداد رگ یا پارگی آن اتفاق بیفتد. هرچه زمان بدون خونرسانی طولانیتر شود، سلولهای مغز بیشتر آسیب میبینند. سکته مغزی دومین علت مرگومیر و یکی از شایعترین دلایل ناتوانی دائمی در جهان است.
سکته مغزی پنج نوع اصلی دارد:
هرکدام از این نوعها ویژگیهای خاص خود را دارند. سکته ایسکمیک ناشی از لخته است، سکته هموراژیک ناشی از پارگی رگ، و نوع خاموش بدون علامت شدید بروز میکند. سکته خفیف و گذرا هم هشدارهایی جدی برای وقوع سکتههای بزرگتر هستند.
یکی از مهمترین پرسشها درباره این بیماری این است که سکته مغزی چگونه رخ میدهد. در سکته ایسکمیک، رسوب چربی در دیواره رگها باعث ایجاد پلاک میشود. اگر این پلاک پاره شود، لخته تشکیل میشود و مسیر جریان خون را میبندد. عوامل خطر شامل فشار خون بالا، چربی خون، دیابت، کمتحرکی و رژیم غذایی ناسالم است.
وقتی بحث علت سکته مغزی مطرح میشود، باید به مجموعهای از عوامل اشاره کرد که منجر به قطع جریان خون در مغز میشوند. بهطور کلی دو نوع سکته مغزی داریم: ایسکمیک و هموراژیک. در سکته ایسکمیک که رایجترین نوع است، لخته خون یا رسوبات چربی جریان خون را در رگ مسدود میکنند؛ اما در سکته هموراژیک، رگ خونی پاره میشود و خونریزی در مغز ایجاد میکند.
مهمترین علت سکته مغزی شامل موارد زیر است:
فشار خون بالا؛ اصلیترین دلیل سکته در جهان
دیابت و افزایش قند خون
کلسترول و چربی خون بالا
سیگار و قلیان
چاقی و کمتحرکی
بیماریهای قلبی مانند آریتمی یا فیبریلاسیون دهلیزی
عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
مصرف الکل و مواد مخدر
بیماریهایی مانند تنگی عروق کاروتید، اختلالات انعقادی و مصرف برخی داروها نیز در بروز سکته نقش دارند. با افزایش سن، ریسک سکته بالا میرود، اما امروزه بهدلیل سبک زندگی ناسالم، میزان سکته در جوانان نیز بیشتر شده است. در نهایت باید گفت که شناخت علتها و کنترل عوامل خطر بهترین راه جلوگیری از بروز سکته مغزی است.
تشخیص سکته مغزی علائم امری حیاتی است، زیرا شانس درمان موفقیتآمیز در ساعات اولیه بیشترین مقدار را دارد. مهمترین نشانههای سکته شامل افتادگی صورت، ناتوانی در بلند کردن دست، مشکلات گفتاری، سردرد ناگهانی، از دست دادن تعادل، اختلال دید و بیحسی یا ضعف ناگهانی در یک سمت بدن است. این علائم معمولاً بهصورت ناگهانی ظاهر میشوند.
در این بخش علائم باید به این نکته اشاره کرد که بعضی افراد ممکن است با نشانههای غیرمعمول مانند درد شدید ناگهانی، تهوع، خستگی شدید، تغییرات رفتاری یا حتی از دست دادن هوشیاری مواجه شوند. شناخت این علائم کمک میکند تا جان فرد نجات پیدا کند. اگر شما یا شخصی در اطرافتان دچار این علائم شد، حتی اگر پس از چند دقیقه بهتر شد، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید. هر دقیقه تأخیر میتواند باعث مرگ هزاران سلول مغزی شود.
یکی از خطرناکترین انواع سکته، سکته مغزی هموراژیک است. این نوع زمانی رخ میدهد که رگ خونی در مغز پاره شده و باعث خونریزی میشود. فشار خون بالا اصلیترین علت آن است. این نوع سکته سریعتر از ایسکمیک باعث مرگ سلولهای مغزی میشود.
در سکته مغزی هموراژیک خون از رگ پارهشده وارد بافت مغز یا فضای اطراف آن میشود و باعث افزایش فشار داخل جمجمه میگردد. این فشار به سلولهای مغز آسیب شدید وارد میکند. علائم این نوع سکته معمولاً بسیار ناگهانی و شدید هستند:
در برخی موارد نیاز به جراحی فوری وجود دارد.
سکته مغزی هموراژیک یکی از خطرناکترین انواع سکته است که در اثر پارگی رگهای خونی در مغز و نشت خون به بافتهای اطراف آن ایجاد میشود. این نوع سکته بهسرعت باعث افزایش فشار داخل جمجمه میشود و میتواند آسیب گستردهای در مغز ایجاد کند.
علت اصلی سکته هموراژیک فشار خون کنترلنشده است. آنوریسم مغزی، ضربههای شدید، مصرف مواد مخدر و اختلالات انعقادی نیز از دلایل مهم دیگر هستند. علائم شامل سردرد بسیار شدید، تهوع، استفراغ، ضعف ناگهانی و کاهش هوشیاری است.
در این نوع سکته هموراژیک درمان سریع اهمیت حیاتی دارد و اغلب نیاز به جراحی وجود دارد. کنترل فشار خون و نظارت دقیق پزشکی میتواند جان بیمار را نجات دهد.
TIA یا سکته خفیف یک سکته کامل نیست؛ اما خونرسانی به مغز برای مدت کوتاهی مختل میشود. این حالت «چراغ هشدار» سکته بزرگ است و باید بسیار جدی گرفته شود.
در سکته مغزی خفیف علائم ممکن است کمتر از چند دقیقه تا نهایتاً ۲۴ ساعت طول بکشند، اما آسیب مغزی کوچک ممکن است رخ دهد. این نوع سکته اغلب به دلیل انسداد موقت رگ ایجاد میشود. کسانی که دچار TIA میشوند احتمال بیشتری برای تجربه سکته شدید دارند.
اگرچه نامش «خفیف» است اما سکته مغزی خفیف خطرناک است. بسیاری از افراد تصور میکنند این نوع سکته اهمیت ندارد چون علائمش برطرف میشود؛ اما این تفکر کاملاً اشتباه است. خطر وقوع سکته بزرگ پس از این نوع، بسیار بالا است.
یکی از جدیترین انواع این نوع سکته، سکته مغزی خفیف یا TIA است که اگرچه علائم آن نسبت به سکتههای شدید کوتاهتر و خفیفتر است، اما همچنان یک هشدار جدی محسوب میشود. علائم این نوع سکته خفیف معمولاً بین چند دقیقه تا نهایتاً ۲۴ ساعت باقی میمانند، اما نباید آن را نادیده گرفت، زیرا تقریباً یکسوم کسانی که این نوع سکته را تجربه میکنند، در ماهها یا سالهای آینده دچار سکته شدید و دائمی میشوند.
مهمترین نشانههای این نوع سکته خفیف شامل ضعف ناگهانی در یک سمت بدن، بیحسی صورت یا اندامها، مشکلات گفتاری مانند بریده حرف زدن یا ناتوانی در بیان کلمات، اختلال در بینایی یکچشم یا هر دو چشم، سردرگمی ناگهانی، سرگیجه و عدم تعادل است. گاهی فرد ممکن است فقط احساس سنگینی در یک دست یا پا داشته باشد یا حتی متوجه تغییرات کوچک در چهره خود شود.
نکته مهم این است که تشخیص علائم این نوع سکته خفیف کار سادهای نیست، زیرا بسیاری از افراد آن را با خستگی، افت فشار خون یا مشکلات عصبی موقت اشتباه میگیرند. به همین دلیل اولین قدم، آگاهی عمومی و افزایش حساسیت نسبت به این علائم است. پزشکان همیشه تأکید میکنند که در صورت مشاهده این نشانهها حتی اگر چند دقیقه بعد برطرف شوند، باید فوراً به اورژانس مراجعه کرد.
یکی از راههای تشخیص سریع سکته مغزی استفاده از تکنیک شناختهشده FAST است:
F: افتادگی صورت
A: ضعف دستها
S: مشکلات گفتاری
T: زمان تماس با اورژانس
این تکنیک در مورد سکته مغزی خفیف نیز کاربرد دارد. در نهایت باید این موضوع را جدی گرفت که این نوع سکته خفیف یک هشدار جدی است و عدم توجه به آن، احتمال بروز سکته شدید را افزایش میدهد.
ایسکمیک به معنای «کاهش خونرسانی» است. در این نوع سکته، جریان خون بهدلیل لخته یا گرفتگی رگها دچار انسداد میشود. این نوع حدود ۸۵ درصد موارد سکته را شامل میشود.
این نوع سکته در حقیقت یک نسخه خفیفتر از سکته ایسکمیک است اما ارزش تشخیصی بالایی دارد.
علائم سکته مغزی گذرا شامل ضعف ناگهانی بدن، بیحسی، افتادگی صورت، اختلال گفتار، دید تار و عدم تعادل است. این علائم ممکن است تنها چند دقیقه ادامه داشته باشند و سپس ناپدید شوند. با این وجود، TIA بزرگترین هشدار برای بروز سکته جدی است و باید بلافاصله بررسی شود. تشخیص و درمان سریع میتواند از بروز سکته مرگبار جلوگیری کند.
علائم سکته مغزی گذرا یا TIA شبیه سکتههای واقعی هستند، اما معمولاً در مدت کوتاهی از بین میروند. با این حال این نوع سکته بهشدت هشداردهنده است. فردی که دچار TIA میشود، در واقع زنگ خطر جدی برای یک سکته شدید را تجربه کرده است. این علائم اغلب بین یک تا پنج دقیقه و در برخی موارد تا چند ساعت ادامه دارند.
مهمترین علائم این نوع سکته گذرا شامل ضعف یا بیحسی یک سمت بدن، اختلال در گفتار یا فهم کلمات، تاری دید، دوبینی، سرگیجه شدید، اختلال در راه رفتن، افتادگی یک طرف صورت و سردرگمی ناگهانی است. هرچند این علائم ممکن است بهسرعت محو شوند، اما نادیده گرفتن آنها بسیار خطرناک است.
TIA معمولاً به دلیل لختههای کوچک خون ایجاد میشود که لحظهای جریان خون را مختل کرده و سپس برطرف میشوند. این وضعیت نشان میدهد که فرد در معرض خطر جدی سکته دائمی قرار دارد. پزشکان توصیه میکنند افرادی که هرگونه علامت گذرا را تجربه میکنند فوراً به اورژانس مراجعه کنند، حتی اگر علائم کاملاً رفع شده باشد. درمانهای سریع میتواند از سکتههای بعدی جلوگیری کند.
این نوع سکته بدون علائم شدید رخ میدهد اما آسیب مغزی واقعی ایجاد میکند.
علائم سکته مغزی خاموش بسیار پنهان هستند. فرد ممکن است هیچ مشکل ناگهانی نداشته باشد اما به مرور دچار موارد زیر شود:
این نوع سکته معمولاً در MRI مشخص میشود و بسیار خطرناک است، زیرا فرد بدون آگاهی دچار آسیبهای مداوم میشود.
مهمترین علت سکته مغزی شامل موارد زیر است:
با کنترل این عوامل میتوان احتمال سکته را به شدت کاهش داد.
یکی از پرتکرارترین سؤالها این است که ایا سکته مغزی خوب میشود؟
پاسخ وابسته به نوع سکته، شدت آسیب، زمان مراجعه به پزشک، سن فرد و توانبخشی است. بسیاری از افراد با توانبخشی صحیح و درمان سریع بهبود کامل پیدا میکنند. اگر درمان دیر انجام شود، احتمال آسیب دائمی بیشتر خواهد بود.
اگر سکته در ساعات اولیه با درمان مناسب کنترل شود، احتمال بهبود کامل بسیار بیشتر است. درمانهای اورژانسی مانند تزریق داروی حلکننده لخته و جراحیهای خاص میتوانند جریان خون را بازگردانند و از آسیب گسترده جلوگیری کنند. هرچه این درمان سریعتر انجام شود، نتیجه بهتر خواهد بود.
در پاسخ به اینکه ایا سکته مغزی خوب میشود باید گفت: بسیاری از بیماران تا حد قابل توجهی بهبود مییابند، برخی کاملاً به زندگی عادی بازمیگردند و درصدی نیز ممکن است دچار مشکلات دائمی شوند. فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و حمایت روانی نقش مهمی در روند بهبود دارند.
همچنین سن بیمار، سلامت عمومی، شدت سکته و اراده فرد در طول درمان تأثیر بالایی دارد. بیمارانی که بهموقع کارهای توانبخشی را انجام میدهند، شانس بازگشت عملکرد بیشتری خواهند داشت. بنابراین پاسخ قطعی وجود ندارد، اما بسیاری از افراد با مدیریت صحیح، سبک زندگی سالم و درمان تخصصی میتوانند زندگی تقریباً طبیعی را تجربه کنند.
مغز توانایی شگفتانگیزی برای ساخت مسیرهای عصبی جدید دارد؛ به همین دلیل بسیاری از بیماران پس از ماهها درمان به عملکرد عادی برمیگردند.
نوع درمان بسته به نوع سکته متفاوت است:
بهترین توانبخشی در کرج
بهترین گفتاردرمانی در کرج
بهترین کاردرمانی در کرج
پیشگیری از سکته مجدد بخش اصلی درمان است.
درمان سکته مغزی به نوع سکته و زمان مراجعه فرد بستگی دارد. در سکتههای ایسکمیک، که بهدلیل لخته خون ایجاد میشوند، تزریق داروی حلکننده لخته (tPA) در سه تا چهار ساعت اول بسیار مؤثر است. در برخی موارد از روشهای مکانیکی برای خارج کردن لخته استفاده میشود.
در سکتههای هموراژیک هدف اصلی کنترل خونریزی، کاهش فشار داخل جمجمه و جلوگیری از گسترش آسیب است. جراحی ممکن است برای ترمیم رگ آسیبدیده لازم باشد.
بخش دوم درمان انواع سکته مربوط به توانبخشی است. فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و تمرینات شناختی برای بازگرداندن تواناییهای از دسترفته ضروری هستند. اصلاح سبک زندگی، کنترل فشار خون، کاهش چربی و ترک دخانیات نیز برای جلوگیری از سکته مجدد لازم است.
پیشگیری از سکته یکی از مهمترین اقداماتی است که هر فرد میتواند برای حفظ سلامت خود انجام دهد. بسیاری از عوامل خطر سکته مغزی قابل کنترل و اصلاحپذیر هستند. در واقع، حتی افرادی که سابقه خانوادگی سکته دارند، با رعایت چند اصل اساسی میتوانند خطر آن را تا حد زیادی کاهش دهند. مهمترین راههای پیشگیری از سکته شامل کنترل فشار خون، اصلاح سبک زندگی، فعالیت بدنی منظم و مراقبت از سلامت قلب است.
۱. کنترل فشار خون
فشار خون بالا مهمترین عامل سکته (مغزی )است. اندازهگیری منظم فشار خون، مصرف داروهای تجویز شده و کاهش مصرف نمک نقش اساسی دارد. هدف این است که فشار خون کمتر از ۱۳/۸ باقی بماند. کاهش فشار خون حتی به مقدار کم، میتواند احتمال سکته مغزی را ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش دهد.
۲. فعالیت بدنی منظم
حداقل ۳۰ دقیقه ورزش روزانه مانند پیادهروی، دوچرخهسواری یا شنا به بهبود گردش خون کمک میکند، فشار خون را کاهش میدهد و سلامت قلب را تقویت میکند. حتی فعالیتهای ساده مثل بالا رفتن از پله یا انجام کارهای خانه نیز مؤثر است.
۳. تغذیه سالم
رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوهها، غلات کامل و کاهش مصرف چربیهای اشباع به جلوگیری از گرفتگی رگها کمک میکند. مصرف غذاهای سرخکرده، فستفود، نوشابه و شیرینی باید محدود شود. مصرف ماهی دو بار در هفته، استفاده از روغنهای سالم و افزایش فیبر غذایی بسیار توصیه میشود.
۴. ترک سیگار و قلیان
سیگار و قلیان باعث تنگ شدن رگها، افزایش فشار خون و آسیب به دیواره عروق میشود. مطالعات نشان میدهد خطر سکته در افراد سیگاری دو تا چهار برابر بیشتر است. ترک سیگار یکی از مؤثرترین روشهای جلوگیری از سکته (مغزی )است.
۵. کنترل دیابت و چربی خون
قند خون بالا و چربی زیاد باعث آسیب به رگها میشود. انجام آزمایش دورهای، مصرف منظم داروها و رعایت رژیم غذایی میتواند ریسک سکته را بهطور چشمگیری کاهش دهد.
۶. مدیریت استرس و خواب کافی
استرس طولانیمدت و کمبود خواب باعث افزایش فشار خون و التهاب در بدن میشود. مدیتیشن، تنفس عمیق، برنامه خواب منظم و کاهش مصرف کافئین در عصر کمککننده هستند.
علائم سکته مغزی خفیف در زنان میتواند متفاوتتر از مردان باشد. زنان ممکن است علاوه بر علائم معمول، دچار نشانههای غیرمعمول مانند:
به دلیل اینکه این علائم به بیماریهای دیگر شباهت دارند، تشخیص دیر انجام میشود. زنان باید نسبت به تغییرات ناگهانی در بدن خود بسیار حساس باشند.
علائم سکته مغزی در مردان معمولاً واضحتر از زنان بروز میکند، اما همچنان ممکن است برخی نشانهها نادیده گرفته شوند. مردان بیشتر با علائم کلاسیک سکته مواجه میشوند و همین موضوع باعث میشود تشخیص در آنها سریعتر اتفاق بیفتد. مهمترین نشانههای هشداردهنده شامل موارد زیر است:
بیحسی یا ضعف ناگهانی در یک سمت صورت، بازو یا پا
اختلال در گفتار یا عدم توانایی در درک صحبت دیگران
افتادگی ناگهانی صورت
مشکل در راه رفتن، عدم تعادل یا سرگیجه شدید
تاری دید یا کاهش بینایی در یک یا هر دو چشم
سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص
در مردان ممکن است این علائم به دلیل مشغله زیاد، استرس کاری یا خستگی به اشتباه نادیده گرفته شود. برخی مردان نیز به دلیل دیر مراجعه کردن به پزشک، “پنجره طلایی درمان” را از دست میدهند.
شناخت زودهنگام علائم سکته مغزی در مردان اهمیت بالایی دارد، زیرا درمان سریع میتواند از عوارض جدی مانند فلج، مشکلات حافظه و اختلال گفتار جلوگیری کند. هر تغییر غیرمنتظره در گفتار، حرکت یا بینایی باید فوراً بهعنوان هشدار جدی در نظر گرفته شود.
برخلاف تصور عموم، سکته فقط در سالمندان دیده نمیشود و در سالهای اخیر موارد سکته مغزی در جوانان رو به افزایش است. علت اصلی این روند، تغییر سبک زندگی و افزایش عواملی مانند بیتحرکی، چاقی، مصرف دخانیات، استرس شدید و تغذیه ناسالم است. نشستنهای طولانی، کمبود خواب، استفاده زیاد از فستفود و مصرف قلیان یا سیگار باعث تنگی رگها و افزایش احتمال لخته شدن خون در مغز میشود.
از طرف دیگر وجود برخی مشکلات مثل فشار خون بالا، دیابت، مشکلات انعقادی یا بیماریهای مادرزادی قلبی نیز در جوانان میتواند زمینهساز سکته باشد. نکته مهم این است که بسیاری از جوانها علائم سکته را جدی نمیگیرند و همین موضوع باعث تأخیر در درمان میشود.
با شناخت علائم و اصلاح سبک زندگی میتوان احتمال سکته را در این سنین بهطور چشمگیری کاهش داد.
بیشتر بدانید:با بچه ها چه بازی ای بکنیم؟
کرج چهار راه هفت تیر-نبش خیابان انقلاب ساختمان سفیر – طبقه 8
026-32228300# 09330868614# 026-32228300#
کلینیک توانبخشی ما با چشماندازی روشن و هدفی انسانی به خدمترسانی اهتمام میورزد. ما معتقدیم که هر فرد در هر سن و با هر نوع چالشی شایسته بهترین مراقبتها و حمایتهاست. به همین دلیل، تیم ما متشکل از پزشکان، کاردرمانگران، گفتاردرمانگران و روانشناسان مجرب، از طریق رویکردهای علمی و اثربخش، تلاش میکند تا به مراجعین خود کمک کند تا به زندگی بهتر و با کیفیتتری دست یابند.
خدمات مشتریان
خدمات کلینیک
مرکز پشتیبانی
دسترسی سریع
تمامی حقوق برای کلینیک دل آرا محفوظ است.
Search engine optimization (SEO) services help you to rank your website higher in the search results of Google and other search engines.
Digital branding means creating a strong and distinctive brand in the digital space for a company or a specific product. This process involves using digital methods and strategies to build and strengthen the brand.
Website design for companies and businesses can help you have a stronger online presence and attract more customers. Contact us for more information.
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ