یکی از نگرانی های والدین در مورد فرزندانشان، دندانهای آنهاست. سن رویش و ترتیب رویش دندان شیری و دائمی بسته به ژنتیک، جثه و سن فرد متفاوت است. یک فرمول کلی برای سن رویش دندانها وجود دارد ولی همه شیرخواران از آن فرمول پیروی نمی کنند. پس نباید شیرخواران را با همدیگر مقایسه کرد. در این مقاله روند رویش دندان ها برای شما توضیح داده خواهد شد.

روند رشد و تکامل دندانهای کودکان

شیر خواران در شش ماه اول زندگی دندان ندارند و لثه های بالا و پایین، خانه ای برای جوانه های دندانهای دائمی و شیری هستند. ۲۰ دندان شیری در طی سه سال اول عمر رشد می کنند. از حدود ۶ سالگی، دندانهای دائمی شروع به رویش می کنند و تا حدود ۱۳ سالگی تمام دندانهای کودک، دائمی می شود.

مرحله کلسیفیکاسیون دندانها از حدود ۴-۳ ماهگی جنینی رخ می دهد و دندان های شیری از حدود ۴ تا ۶ ماهگی شروع به رویش می کنند و تا حدود ۲.5 الی ۳ سالگی، رویش ۲۰ دندان شیری کامل می شود.

ترتیب رویش دندان شیری

رویش دندان یک فرمول کلی دارد ولی همه کودکان از این فرمول تبعیت نمی کنند و ممکن است بعضی کودکان، ترتیب رویش دندانهایشان متفاوت از فرمول باشد که در صورتی که تعداد دندانها مناسب باشد، جای نگرانی نیست. طبق فرمول کلی، ابتدا دندانهای قدامی فک پایین (۴ دندان پایین)، سپس ۴ دندان قدامی فک بالا، سپس اولین آسیای شیری فک بالا و فک پایین و بعد دندانهای نیش و دومین آسیای دائمی رویش می‌کنند.

ترتیب رویش دندان دائمی کودک

سن شایع بیرون آمدن دندانهای دائمی

دندانهای نوزادی ( رویش زودرس دندان )

سن رویش دندان شیری بستگی به تغذیه، ژنتیک و جثه شیرخوار دارد و بین شیرخواران مختلف، متفاوت است. گاهی وقتی نوزاد به دنیا می آید، یک تا دو عدد دندان شیری در دهان دارند که به آنها دندان زمان تولد (Natal teeth) گفته می شود. بیشتر دو دندان در محل دندان پیش فک تحتانی دیده می‌شود.

در اکثر موارد این حالت طبیعی است مگر آنکه در معاینات کلی مشکلات مربوط به سندرم های مختلف دیده شود. این دندانها می توانند باعث آزار پستان مادر شوند و از طرفی ممکن است که لق شده و کنده شوند و خطر آسپیراسیون و خفگی نوزاد وجود دارد و توصیه می شود که کشیده شوند.

اما گاهی بعضی از شیرخواران در زمانی زودتر از سن روتین 7-6 ماهگی، دندان در می آورند. مثلاً ممکن است در حدود 4 ماهگی دندان پیش فک تحتانی رشد کند که معمولاً مشکلی اینجا نمی‌کنند، اما بهتر است توسط دندانپزشک اطفال ویزیت شوند تا مطمئن شویم که آیا این دندان جز دندانهای شیری می باشد یا نه.

علایم رویش دندانها

معمولاً شیرخواران از حدود ۲ تا ۳ ماهگی، علایم رویش دندان را پیدا می کنند، چرا که جوانه دندانی به سمت بالا رشد می کند. اما در حدود ۷-۶ ماهگی با رویش اولین دندان، علایم بسیار بیشتر می‌شود که این علایم عبارتند از :

– بی قراری شیرخوار

– ریزش آب از دهان

– مکیدن انگشت یا مشت

– کشیدن مشت بر روی لثه

– بردن وسایل به داخل دهان برای کاهش خارش

– التهاب لثه

– کاهش مصرف شیر یا غذا به صورت موقت

– در بعضی شیرخواران ، رویش دندان بدون هیچ گونه علامت یا بی قراری می باشد.

بر خلاف تصور عموم، صرف رویش دندان باعث تب، اسهال و علایم سرماخوردگی نمی شود. در زمان رویش دندان، شیرخوار بیشتر از قبل دست ها و وسایل خود را به دهان می برد و می تواند میکروب بیشتری وارد بدن خود کند که آن میکروبها باعث بیماری شوند. پس با بروز هرگونه علامت مثل تب، اسهال، آبریزش بینی و … آن را به رویش دندان ربط ندهید و حتماً به پزشک اطفال مراجعه کنید.

روشهای تسکین درد رویش دندان

رویش دندان مرحله ای از رشد و زندگی است و با صبوری این دوران طی می شود ولی برای کاهش علایم خارش و درد رویش می توان از موارد زیر کمک گرفت:

– کمپرس سرد لثه ها : یک تکه گاز استریل را خیس کنید و در یخچال بگذارید، سپس در دهان شیرخوار قرار دهید تا آن را بجود.

– ماساژ محل رویش با انگشت تمیز و یخ

– ماساژ محل با دندانگیرهای ژله ای که در یخچال، سرد شده اند.

– استفاده از دندانگیرهای پارچه ای و قابل شستشو

– استفاده از ژل های موضعی روی لثه ها که باید مراقب بود که حاوی بنزوکائین نباشند.

– در موارد شدید با تجویز پزشک می توان گاهاً از استامینوفن استفاده کرد.

دیر در آوردن دندانهای شیری

یکی از مشکلات رایج والدین، نگرانی در مورد زمان رویش دندانها می باشد. والدین معمولاً فرزندان خود را با دیگران مقایسه می کنند و می گویند که مثلاً شیرخوار 8 ماهه ی من هیچ دندانی در نیاورده ولی شیرخوار چهار ماهه ی خواهرم دندان دارد! و نگران می شوند.

رویش دندانها بسته به ژنتیک و جثه فرد متفاوت است. در کل اگر معاینه و روند رشد قد و وزن شیرخوار مناسب است و بیماری زمینه ای ندارد، می توان تا سیزده ماهگی صبوری پیشه کرد.

اگر بعد از سیزده ماهگی، هنوز هیچ دندان شیری رویش نداشته باشد، بهتر است آزمایشاتی برای بررسی کلسیم، ویتامین D، مشکلات تیروئید و پاراتیروئید انجام شود و در صورت نرمال بودن در صورت صلاحدید دندانپزشک اطفال، گرافی انجام شود تا از وجود جوانه های شیری مطمئن شویم و تا زمان رویش صبور باشیم.

دندان دائمی پسرم کنار دندان شیری رشد کرده

گاهی در بعضی از کودکان بدون افتادن دندان شیری، جلو یا عقب دندان شیری، دندان دائمی رشد می‌کند که به آن دندان کوسه (Shark teeth) گفته می شود که تنها باید صبور بود تا دندان شیری بیفتد.

در آخر

اگر والدین از روند رشد و رویش دندانهای شیرخواران اطلاع داشته باشند، آرامش خواهند داشت و مرتب فرزند خود را با دیگری مقایسه نخواهند کرد.

سؤالات شایع