اسکن قلب و تشخیص بیماری

اسکن قلب یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری عملکردی در پزشکی مدرن است که با هدف بررسی جریان خون، عملکرد عضله قلب و میزان آسیب‌ دیدگی بافت میوکارد انجام می‌شود. این روش برای بیمارانی که درد قفسه سینه، تنگی نفس یا شک به بیماری عروق کرونر دارند کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد و اغلب پزشکان، آن را یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص اختلالات خون‌رسانی می‌دانند. بسیاری از بیماران نیز پیش از انجام این تست می‌پرسند که اسکن قلب برای چیست و آیا این روش دقت کافی برای تشخیص بیماری دارد یا خیر؟

روش انجام اسکن هسته‌ای قلب و تفاوت اسکن قلب دو مرحله‌ای

اسکن قلب یا اسکن هسته‌ای قلب به وسیله ماده رادیواکتیو با دوز بسیار کم انجام می‌شود. این ماده وارد جریان خون شده و دوربین گاما، تصاویر دقیقی از توزیع خون در عضله قلب تهیه می‌کند. بسته به وضعیت بیمار، اسکن می‌تواند در حالت استراحت، حین فعالیت یا هر دو انجام شود. در بسیاری از مراکز برای تشخیص بیماری عروق کرونر، اسکن قلب دو مرحله‌ای انجام می‌شود. این روش شامل مراحل زیر است:

1. مرحله استراحت: بررسی خون‌رسانی پایه و عملکرد میوکارد در شرایط بدون استرس
2. مرحله استرس: بررسی جریان خون حین فعالیت یا شبیه‌سازی فعالیت به کمک دارو

اسکن دو مرحله‌ای باعث می‌شود پزشک بتواند تفاوت بین خون‌رسانی طبیعی و کاهش‌یافته را تشخیص دهد و شدت تنگی عروق را با دقت بالاتری مشخص کند. دکتر مجید فرجی در برنامه‌ریزی درمان بیماران و مبتلایان به آنژین پایدار، تاکید می‌کند که اسکن دو مرحله‌ای یکی از بهترین ابزارها برای تشخیص آسیب‌های قابل برگشت و غیرقابل برگشت است.

کاربردهای اسکن هسته‌ای قلب

این روش در مدیریت درمان نیز اهمیت زیادی دارد. مهم‌ترین کاربردها شامل موارد زیر هستند:

• ارزیابی تنگی عروق کرونر و تشخیص ایسکمی
• بررسی حملهٔ قلبی و تعیین میزان بافت آسیب‌دیده
• بررسی عملکرد بطن چپ
• انتخاب بهترین استراتژی درمان مثل آنژیوگرافی
• ارزیابی بیماران قبل از جراحی‌های بزرگ

اسکن قلب به‌ عنوان یک تست تعیین‌ کننده عمل می‌کند؛ زیرا نه‌ تنها جریان خون، بلکه زنده بودن سلول‌های عضله قلب را نیز به‌ طور مستقیم نشان می‌دهد.

دقت اسکن قلب در تشخیص بیماری

مطالعات نشان می‌دهند که اسکن هسته‌ای قلب، یکی از بالاترین نرخ‌های حساسیت و اختصاصیت را در تشخیص بیماری عروق کرونر دارد. این روش، در بیمارانی که تست ورزش نامطمئن یا غیرقابل انجام دارند، بیشترین کاربرد را دارد.

اسکن قلب چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان انجام اسکن به تکنیک مورد استفاده، سطح فعالیت بیمار و نوع اسکن بستگی دارد؛ اما به‌ طور متوسط، مدت زمان اسکن قلب به صورت زیر است:

• اسکن تک‌مرحله‌ای حدود ۲ تا ۳ ساعت
• اسکن قلب دو مرحله‌ای حدود ۴ تا ۵ ساعت

بخشی از زمان به جذب ماده رادیواکتیو و بخشی دیگر به تصویربرداری اختصاص دارد. در برخی موارد، بسته به شرایط مرکز، اسکن دو مرحله‌ای ممکن می‌باشد در دو روز متفاوت انجام شود.

هزینه اسکن هسته‌ای قلب

در ایران، هزینه‌ها معمولا تحت تاثیر تعرفه‌های وزارت بهداشت قرار می‌گیرند و ممکن است در مراکز خصوصی بیش‌تر باشد. بیماران باید توجه داشته باشند که دقت و کیفیت دستگاه‌ها و تجربه تیم تصویربرداری در نتایج نهایی نقش تعیین‌کننده دارد.

چگونه جواب اسکن قلب را بخوانیم؟

جواب اسکن قلب معمولا در قالب تصاویر رنگی و گزارش تخصصی ارائه می‌شود. نواحی با جریان خون مناسب به‌ طور یکنواخت رنگ می‌گیرند؛ اما نواحی با خون‌رسانی ناکافی یا بافت آسیب ‌دیده الگوهای متفاوتی دارند. برای درک ساده‌تر موضوع، موارد زیر معمولا بررسی می‌شود:

1. الگوی رنگ‌پذیری: نشان‌دهنده میزان خون‌رسانی
2. نواحی کاهش جذب: بیانگر ایسکمی یا انفارکتوس
3. مقایسه استرس و استراحت: تشخیص آسیب قابل برگشت
4. EF یا کسر جهشی بطن چپ: ارزیابی عملکرد پمپاژ قلب

بعد از اسکن قلب چه بخوریم؟

پس از انجام اسکن، توصیه‌ می‌شود بیمار مایعات فراوان مصرف کند تا ماده رادیواکتیو سریع‌تر از بدن دفع شود. غذاهای سبک، کم‌چرب و کم‌نمک بهترین گزینه هستند. مصرف موارد زیر بعد از اسکن قلب توصیه می‌شود:

• مصرف آب و مایعات سالم
• غذاهای سبک مثل سوپ یا مرغ پخته
• پرهیز از غذاهای سنگین یا پرادویه تا چند ساعت

کاربرد اسکن هسته‌ای قلب در مدیریت درمان

اسکن قلب، به پزشک کمک می‌کند که تصمیم بگیرد بیمار نیاز به درمان تهاجمی دارد یا خیر. این روش در موارد زیر نقشی کاربردی دارد:

• تشخیص این‌که آیا گرفتگی عروق قابل درمان دارویی است
• بررسی وضعیت پس از عمل جراحی یا استنت‌گذاری
• ارزیابی خطر سکته قلبی در آینده
• برنامه‌ریزی برای جراحی‌های غیرقلبی

جمع‌بندی

اسکن قلب یکی از دقیق‌ترین و علمی‌ترین روش‌های تشخیصی برای بررسی جریان خون و عملکرد عضله قلب می‌باشد. این روش با وجود نیاز به ماده رادیواکتیو، کاملا ایمن و استاندارد است و دقت بالای آن باعث شده که تبدیل به یکی از تست‌های پایه در تشخیص بیماری‌های قلبی شود.

دکتر مجید فرجی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ اینترونشنال کاردیولوژی، با تجربه بالینی گسترده و فعالیت علمی تخصصی، یکی از چهره‌های برجسته این حوزه در ایران هستند و مشاوره دقیق در زمینه اسکن قلب و انتخاب روش تشخیص مناسب را ارائه می‌دهند.

سوالات متداول درباره اسکن هسته‌ای قلب

منبع:

nwregionalheart.com