همه چیز درباره ارتودنسی ثابت؛ انواع روش‌ها، مزایا و معایب

اگر از مشکلات دندانی مانند شلوغی، فاصله‌های زیاد یا جلو یا عقب بودن فک رنج می‌برید، ارتودنسی ثابت می‌تواند راه‌حل مؤثری برای شما باشد. این روش که به عنوان یکی از متداول‌ترین و کارآمدترین روش‌های درمانی در دنیای دندان پزشکی شناخته می‌شود، با استفاده از براکت‌ها و سیم‌ها، به‌طور دقیق دندان‌ها را به موقعیت صحیح خود می‌رساند.

ارتودنسی ثابت نه‌تنها به بهبود ظاهر لبخند شما کمک می‌کند، بلکه سلامت دهان و دندان‌ها را نیز بهبود می‌بخشد. در این مقاله، به بررسی جوانب مختلف ارتودنسی ثابت، از جمله انواع مختلف آن، کاربردها، و مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت و نکات مهمی که باید در طول درمان به یاد داشته باشید را بیان خواهیم کرد.

ارتودنسی ثابت چیست؟

سایت NHS ارتودنسی ثابت را اینگونه تعریف می‌کند:

“بریس‌های ثابت رایج‌ترین نوع دستگاه مورد استفاده در ارتودنسی هستند. آن‌ها از براکت‌های فلزی کوچکی تشکیل شده‌اند که با استفاده از چسب مخصوص به دندان‌ها چسبانده می‌شوند. سیم‌ها از میان براکت‌ها عبور می‌کنند و با حلقه‌های الاستیکی در موقعیت خود قرار می‌گیرند. سیم‌ها از طریق براکت ارتودنسی به دندان نیرو وارد کرده و آن را جابجا می‌کنند. مقدار نیروی وارد شده به دندان کم است تا خطر هر گونه آسیب به دندان در طول درمان به حداقل برسد. دندان‌ها در ارتودنسی به آرامی و حدود ۱ میلیمتر در ماه حرکت می‌کنند. به این ترتیب استخوان فک اطراف دندان فرصت بازسازی پیدا می‌کند.”

در ارتودنسی ثابت امکان جابه جایی ابزار و دستگاه ارتودنسی، پس از اعمال روی دندان، وجود ندارد. به همین دلیل است که به این روش، ارتودنسی دائمی می‌گویند.

نمونه درمان با ارتودنسی های ثابت

عکس ارتودنسی ثابت برای افرادی که تمایل دارند از شرایط ظاهری این روش ارتودنسی مطلع شوند بصورت زیر قابل مشاهده است.

در زیر عکس قبل و بعد از ارتودنسی چند مراجعه کننده و نتیجه درمان آن‌ها را مشاهده می‌کنید:

فیلم نتیجه درمان ارتودنسی ثابت دو فک را در زیر می بینید.

انواع ارتودنسی ثابت

انواع ارتودنسی های ثابت روی دندان شامل موارد زیر هستند:

1. ارتودنسی فلزی ثابت: براکت این بریس ها از جنس فلزی هستند و روی دندان‌ها با چسب مخصوص نصب می‌شوند. بنابر ناهنجاری‌های بیمار ممکن است ارتودنسی فلزی روی یک یا دو فک نصب شود.
2. ارتودنسی سرامیکی ثابت: براکت این بریس ها از جنس سرامیک هستند و پس از نصب روی دندان تقریبا ظاهری نامرئی و شفاف دارند. ارتودنسی سرامیکی معمولا برای ناهنجاری های خفیف تا متوسط کاربر دارند.
3. ارتودنسی لینگوال: براکت های ارتودنسی لینگوال جنسی فلزی دارند و به طور ثابت پشت دندان‌ها نصب می‌شوند به همین خاطر در دسته ارتودنسی نامرئی قرار می‌گیرند و تغییری در ظاهر فرد ایجاد نمی‌کنند.
4. ارتودنسی با براکت دیمون: ارتودنسی دیمون از نظر جنس و جای نصب براکت‌ها همانند ارتودنسی فلزی هستند با این تفاوت که براکت های آنان خود تنظیم شوند هستند و جلسات معاینه در طول درمان کاهش میابد.

توضیحات دکتر قریشی، بهترین متخصص ارتودنسی تهران در مورد تفاوت ارتودنسی ثابت فلزی و سرامیکی برای بیماران:

کاربرد ارتودنسی های ثابت چیست؟

استفاده از روش‌ها و انواع ارتودنسی ثابت برای فک و دندان از جمله عمل‌های درمانی و زیبایی دندان به شمار می‌آید که از گذشته تا به امروز دستخوش تغییرات مناسبی شده است. به طور کلی ارتودنسی دائمی دندان برای موارد زیر کاربرد دارد:

• وجود فاصله افقی یا عمودی بین دندان‌های بالا و پایین هنگام بستن دهان (کراس بایت، اپن بایت، اوربایت، اورجت، آندربایت)
• اصلاح دندان‌های کج و چرخش دندان
• جلو زدگی و عقب رفتگی دندان‌ها
• شلوغی و ازدحام دندان‌ها به دلیل نبود فضای کافی در فک
• وجود فاصله بین دندان‌ها در هر فک
• انواع انحرافات و ناهنجاری‌های اسکلتی متوسط تا شدید فک و دندان
• عدم تقارن و توازن دندان‌های فک بالا و پایین
• آپنه خواب ناشی از قرارگیری نامناسب فک و دندان‌ها

اجزای مختلف ارتودنسی ثابت

ارتودنسی های ثابت بنا به نیاز بیمار برای درمان از اجزای متفاوتی تشکیل شده اند که در ادامه به آن‌ها آشنا می‌شویم:

اجزای ارتودنسی دائمی	وظایف	جنس / انواع
براکت ارتودنسی	انتقال نیروی سیم ارتودنسی به دندان	فلزی، سرامیکی، خود تنظیم شوند، طلایی
سیم ارتودنسی (آرک وایر)	ایجاد نیرو به دندان‌ها برای جا به جایی	نیکل – تیتانیوم، استیل ضد زنگ، TMA
کش ارتودنسی	کمک به تراز شدن فک بالا و پایین	رنگی یا شفاف (لاتکس پزشکی)
لیگاچور	تفویت اتصال سیم ارتودنسی به براکت	استیل یا پلاستیک
بند فلزی	تثبیت سیم ارتودنسی روی دندان های عقبی	استیل ضد زنگ
هوک ارتودنسی (قلاب ارتودنسی)	نقطه اتصال کش ارتودنسی به براکت ها	از جنس براکت
چسب ارتودنسی	چسب مخصوص برای اتصال براکت ارتودنسی به دندان ها	رزین کامپوزیت

ارتودنسی ثابت بهتر است یا متحرک؟

وابسته به شرایط بیمار، متخصص ارتودنسی تشخیص می‌دهد که ارتودنسی ثابت بهتر است یا متحرک. اثربخشی و نتیجه پایانی ارتودنسی دائمی زودتر نمایان می‌شود در حالی که طول درمان ارتودنسی متحرک بیشتر خواهد بود.

در ادامه می‌توانید جدول مقایسه ارتودنسی دائمی و متحرک را ببینید و یا برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به مقاله مقایسه ارتودنسی ثابت و متحرک سر بزنید.

ویژگی ها	ارتودنسی ثابت	ارتودنسی متحرک
میزان تاثیر گذاری در درمان ناهنجاری ها	برای تمام ناهنجاری های خفیف تا پیچیده	برای ناهنجاری های خفیف
کاربردها	درمان بهم ریختگی های فکی و دندان	بیشتر به عنوان روشی پیشگیرانه در سنین رشد کاربرد دارد
مزایای درمان	مناسب برای ناهنجاری های پیچیده درمان دائمی و قطعی ناهنجاری ها طول درمان کوتاه تر نیروی بیشتری به دندان ها برای جا به جایی وارد میکند.	معمولا تغییرات ظاهری زیادی در بیمار ایجاد نمی‌کند. مراقبت های بهداشتی از دندان ها ساده تر است.
معایب درمان	معمولا نمای بیشتری در دهان بیمار دارد. مراقبت های بهداشتی از دندان‌ها در طول درمان دشوار است. احتمال تجمع پلاک و پوسیدگی دندان‌ها بیشتر است.	برای طیف محدودی از ناهنجاری ها کاربرد دارد. یک روش پیشگیرانه است و ممکن است به عنوان مکمل ارتودنسی ثابت استفاده شود طول درمان طولانی تر
مدت زمان درمان	طول درمان کوتاه تر	طول درمان طولانی تر

مقایسه ارتودنسی ثابت فلزی و نامرئی متحرک از زبان دکتر قریشی برای بیماران ارتودنسی:

مزایا و معایب ارتودنسی ثابت دندان

مزایا و معایب ارتودنسی دائمی دندان و فک را می‌توان در نکات زیر جمع بندی کرد.

مزایای ارتودنسی ثابت

• ارتودنسی های ثابت علاوه بر صاف شدن دندان‌ها، ظاهر دندان‌ها را زیبا کرده و بهداشت دهان و دندان را تامین می‌کند.
• خطر ابتلا به بیماری‌های لثه در ارتودنسی های ثابت کاهش می‌یابد.
• در روند درمان ارتودنسی دائمی نیازی به کمک و همراهی بیمار نیست.
• از دیگر مزایایی این روش اطمینان کامل از داشتن نتیجه مطلوب در انتهای دوره درمان به دلیل ثابت بودن براکت‌ها روی دندان است. این مزیت در مقایسه با ارتودنسی متحرک و قرار ندادن مرتب براکت متحرک بر روی دندان‌هاست.
• با این روش ارتودنسی، دندان‌ها صد در صد در محل درست خود جای می‌‌گیرند و امکان بازگشت دندان‌ها به حالت اولیه کمتر است.
• ارتودنسی دائمی کمتر به دندان‌ها آسیب وارد می‌کند، زیرا دندان‌ها در جهت‌های کنترل شده حرکت می‌کنند.
• به دلیل کنترل حرکت دندان‌ها در روش ارتودنسی ثابت آسیب کمتری به ساختار دندان‌ها وارد می‌شود.

معایب و مشکلات ارتودنسی ثابت

• طول دوره درمان در ارتودنسی های ثابت طولانی بوده و در این دوره ممکن است در اثر عدم رعایت بهداشت بطور کامل، دندان‌ها تغییر رنگ داده و اثر براکت‌ها بر روی دندان باقی بماند.
• مشکلات بوجود آمده در هنگام خوردن غذا و جویدن محتویات غذا در ابتدای شروع درمان بریس ثابت در افراد دیده می‌شود.
• سیم‌ها و براکت‌های ارتودنسی دائمی آسیب پذیر هستند و در هنگام خوردن مواد غذایی سفت ممکن است بشکنند.
• مشکلات در تکلم نیز در افرادی که بریس ثابت برای رفع مشکلات دندان‌ها استفاده می‌کنند دیده می‌شود.
• شکل و ظاهر ارتودنسی ثابت برای برخی از افراد خوشایند نمی‌باشد.

هزینه‌ بریس ثابت

هزینه‌ ارتودنسی ثابت به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل عبارتند از نوع و مدت زمان ارتودنسی، تجربه‌ ارتودنتیست، محل مطب، بیمه دندانپزشکی شما و هر کار ترمیمی دیگر که ممکن است قبل و یا در طول درمان لازم باشد. هزینه‌ی محصولاتی مانند ارتودنسی نامرئی و یا شفاف ممکن است بیشتر از براکت‌های معمولی باشد. هزینه‌ها با توجه به شدت مشکل فکی و دندانی و همچنین اختلاف هزینه‌های منطقه‌ای، متفاوت است.

هزینه ارتودنسی فلزی ثابت برای یک فک ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان و برای دو فک ۷۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان است.

در صورت استفاده از براکت های سرامیکی، به ازای هر فک ۲۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان به هزینه های درمان افزوده می‌شود.

نکات مهم در ارتودنسی ثابت

چندین نکته مهم در ارتودنسی ثابت دندان وجود داشته که بیشتر رعایت‌های پس از شروع درمان را شامل می‌شود:

• پس از نصب براکت و ارتودنسی دائمی بر روی دندان و شروع دوره درمان حتما در موعد‌های مقرر برای ویزیت به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
• پس از نصب سیم و براکت‌های ثابت در روی دندان چند روز ابتدایی برای خوردن غذا و صحبت کردن با مشکل رو به رو هستید که به مروز زمان عادت می‌کنید.
• چند روز ابتدایی نصب براکت از غذای نرم استفاده کنید. از خوردن مواد غذایی رنگی مانند سس، سبزی، نوشابه، چای، قهوه و غیره خودداری کنید.
• از جویدن آدامس و خوردن غذاهای سفت و چسبنده مانند ته دیگ و آدامس به دلیل احتمال شکستن و آسیب دیدن براکت‌ها خودداری کنید.
• برای جلوگیری از تجمع و گیر کردن مواد غذایی در زیر براکت‌ها و سیم‌ها از برس‌های مخصوص تمیز کردن ارتودنسی دائمی دندان‌ها برای جلوگیری از پوسیدگی و زرد شدن دندان‌ها استفاده کنید.
• هنگام انجام ورزش از قرار گرفتن در معرض ضربه و آسیب به صورت و دندان‌ها خودداری کنید. در صورت امکان از محافظ استفاده کنید.
• در صورت افتادن براکت‌ها یا شل شدن آن‌ها، سریعاً به مطب مراجعه نمائید.

سوالات متداول

در ادامه به پرتکرار ترین سوالات شما در مورد ارتودنسی های ثابت روی دندان پاسخ می‌دهیم.

مدت زمان ارتودنسی ثابت چقدر است؟

طول دوره درمان ارتودنسی دائمی به طور متوسط حدود ۱ الی ۱.۵ سال است. البته با توجه به شرایط بیمار، وضعیت دندان‌ها و نوع ناهنجاری می‌تواند از ۶ ماه تا بیش از ۲ سال نیز طول بکشد. در طول این مدت ماهی یک بار ویزیت برای بیماران در نظر گرفته می‌شود.

آیا کشیدن دندان در ارتودنسی ثابت لازم است؟

با توجه به وضعیت دندان‌های بیمار ارتودنسی دائمی، گاهی لازم است به منظور ایجاد فضای کافی برای حرکت و جابجایی سایر دندان‌ها و قرار گرفتن آن‌ها در موقعیت صحیح یک یا چند دندان در هر فک کشیده شود. اگر کشیدن دندان ضروری باشد اما انجام نشود، نتایج بدست آمده از ارتودنسی در مدت کوتاهی به حالت قبل برمی‌گردد.

آیا ارتودنسی ثابت درد دارد؟

در جلسات ماهانه که ارتودنتیست برای ویزیت و تنظیم براکت‌ها در نظر می‌گیرد، بعد از فعال کردن کش بین دندان‌ها، سیم‌ها و یا فنرها، بیمار اندکی درد احساس می‌کند که در مدت کوتاهی از بین می‌رود. این درد و ناراحتی به دلیل فشاری که است که به منظور جابجایی به دندان‌ها اعمال می‌شود.

آیا بریس‌های ارتودنسی دائمی به دندان آسیب وارد می‌کند؟

هیچ یک از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت به خودی خود به دندان آسیب وارد نمی‌کند اما در صورت عدم رعایت دستورالعمل‌های ارتودنتیست و بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان توسط بیمار، احتمال آسیب دیدن، پوسیدگی و جرم گرفتن دندان‌ها وجود دارد.

سن مناسب برای درمان ارتودنسی ثابت چه زمانی است؟

به طور کلی محدودیت سنی برای درمان ارتودنسی وجود ندارد و افراد در هر سنی می‌توانند از انواع روش‌های ارتودنسی برای صاف و منظم کردن دندان‌های خود استفاده کنند. با این حال بهترین سن برای درمان ارتودنسی با بریس‌های ثابت ۸ تا ۱۴ سالگی است. درمان در این سن هم هزینه‌تر است و نتایج سریعتر و مطلوب‌تری دارد.

بیشتر بحوانید: ارتودنسی کوکان

آیا در درمان با بریس ثابت کشیدن دندان الزامی است؟

خیر؛ کشیدن دندان برای ارتودنسی تنها در صورتی که فضای کافی در قوس دندانی برای مرتب کردن دندان‌ها نباشد، به نشخیص متخصص ارتودنسی انجام می‌شود.

توصیه نهایی دکتر قریشی

ارتودنسی ثابت می‌تواند برای بسیاری از بیماران انتخابی بسیار مؤثر و ماندگار باشد، به‌ویژه زمانی که ناهنجاری‌های دندانی یا فکی متوسط تا شدید وجود دارد. با این حال، هر بیمار شرایط خاص خود را دارد و نمی‌توان یک روش درمانی را برای همه توصیه کرد.

به گفته‌ی دکتر سعید قریشی، متخصص ارتودنسی در تهران:

«قبل از انتخاب نوع ارتودنسی، حتماً باید معاینه و ارزیابی دقیق انجام شود. در برخی موارد ممکن است ارتودنسی متحرک یا ترکیبی از هر دو روش (متحرک و ثابت) نتیجه‌ بهتری داشته باشد. انتخاب درست روش درمان، کلید رسیدن به لبخند زیبا و پایدار است.»

اگر قصد شروع درمان ارتودنسی دارید، توصیه می‌شود ابتدا برای ویزیت و مشاوره حضوری به مطب مراجعه کنید تا بهترین روش درمان متناسب با وضعیت دندان و فک شما تعیین شود.