تعریف لجبازی
لجبازی بخشی از فرآیند طبیعی رشد کودکان است. در این مرحله، کودک سعی میکند هویت و استقلال خود را کشف کند. به عبارتی، لجبازی نوعی تلاش کودک برای کنترل بیشتر بر محیط اطراف و تصمیمگیریهای خود است. برای مثال، ممکن است کودک حتی بر سر چیزهای ساده مثل پوشیدن لباسی خاص یا خوردن غذا مقاومت کند. این رفتار فرصتی برای والدین است تا کودک را بهتر بشناسند و برای تربیت او استراتژی مناسبتری پیدا کنند.
سن طبیعی لجبازی
در سنین «۲ تا ۴ سالگی» کودکان به دلیل رشد شناختی و زبانی، توانایی بیشتری در ابراز خواستهها و مخالفتها پیدا میکنند. به این دلیل، این سن به “سن نه” معروف شده است؛ چراکه کودکان تمایل زیادی به استفاده از این کلمه دارند! البته، لجبازی در دوران مدرسه نیز ممکن است به شکلهای دیگری ظهور کند، مثلاً تأخیر در انجام تکالیف یا سرپیچی از قوانین مدرسه. این رفتارها در هر سنی که باشند، اگر موقتی و قابل مدیریت باشند، معمولاً جای نگرانی ندارند.
راهکارهای مدیریت لجبازی
در مدیریت لجبازی کودکان، توجه به این نکات مؤثر است:
۱-حفظ ثبات در قوانین:
مثلاً اگر قانونی وضع شده که قبل از خواب داستان بخوانید، به آن پایبند باشید. این کار احساس امنیت را در کودک تقویت میکند.
۲-بهکارگیری سرگرمی:
میتوانید وظایف روزمره را به بازی تبدیل کنید. مثلاً هنگام تمیز کردن اتاق، مسابقهای برگزار کنید که چه کسی سریعتر وسایل را جمع میکند.هدف از این روش این است که لجبازی در کودک نهادینه نشود.
۳-حفظ کنترل در لحظات سخت:
در زمانهایی که کودک سرسختی میکند، سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و با صدایی ملایم با او صحبت کنید.
۴-تشویق استقلال:
به کودک اجازه دهید برای برخی مسائل کوچک، خودش تصمیم بگیرد. برای مثال، انتخاب لباس یا خوراکی مورد علاقه.
اختلالات مرتبط با لجبازی
لجبازی گاهی میتواند زنگ خطری برای وجود مشکلات جدیتر باشد، مانند:
– اختلال لجبازی مقابلهجویانه (ODD):
این اختلال شامل رفتارهای مداوم مخالفتآمیز و تحریکآمیز نسبت به افراد مقتدر است.
-اختلال بیشفعالی (ADHD):
این کودکان ممکن است رفتارهایی مانند بیتوجهی، تکانشگری یا مقاومت در برابر انجام کارها نشان دهند که شبیه به لجبازی به نظر برسد.
– افسردگی یا اضطراب:
کودکان دارای اضطراب معمولاً مقاومت بیشتری در برابر تغییرات و درخواستهای جدید نشان میدهند.
در چنین شرایطی، مشورت با یک متخصص روانشناسی کودک میتواند به تشخیص و مدیریت بهتر این اختلالات کمک کند.
پیشگیری
۱-توجه کافی:
کودکان برای احساس امنیت و آرامش نیاز به توجه مثبت دارند. اطمینان پیدا کنید که وقت کافی برای بازی و گفتوگو با کودک خود میگذارید.
۲-آموزش حل مسئله:
با استفاده از بازیها یا داستانها، به کودک بیاموزید که چگونه مشکلات خود را مدیریت کند.
۳-پیشبینی شرایط سخت:
اگر میدانید موقعیتی پیش رو دارید که احتمال لجبازی کودک وجود دارد (مانند خرید)، از قبل او را آماده کنید.
۴-تقویت رفتارهای مثبت:
وقتی کودک رفتار خوبی نشان میدهد، بلافاصله او را تشویق کنید تا این رفتارها تقویت شوند.
برای مدیریت و درمان لجبازی در کودکان، مراجعه به متخصصان مرتبط میتواند بسیار مفید باشد. در زیر به چند مورد اشاره میشود:
-مشاور یا روانشناس کودک:
– روانشناسان متخصص در امور کودک میتوانند دلایل لجبازی را شناسایی کنند و به والدین در مدیریت آن کمک کنند.
– اگر لجبازی به رفتارهایی مانند پرخاشگری، سرپیچی مداوم یا مشکلات دیگر تبدیل شده باشد، مشاور میتواند با استفاده از رویکردهای درمانی مانند بازیدرمانی یا گفتوگو درمانی به کودک کمک کند.
-مشاور خانواده:
– گاهی اوقات رفتارهای کودکان تحت تأثیر شرایط خانوادگی است. یک مشاور خانواده میتواند به شناسایی عوامل محیطی و ارائه راهکارهای مناسب کمک کند.
-متخصص روانپزشک کودک:
– اگر لجبازی با اختلالاتی نظیر اختلال بیشفعالی (ADHD) یا اختلالات اضطرابی همراه باشد، ممکن است نیاز به بررسی و درمان توسط روانپزشک کودک باشد. در موارد خاص، دارودرمانی نیز ممکن است بخشی از درمان باشد.
روشهای درمانی و مدیریت لجبازی
۱-تکنیکهای تربیتی مثبت:
استفاده از سیستمهای تشویق و پاداش برای تقویت رفتارهای مثبت.
۲-آموزش مهارتهای حل مسئله:
کمک به کودک برای پیدا کردن راهحلهای بهتر و مدیریت اختلافات.
۳-تقویت ارتباط با کودک:
وقتی کودک احساس کند که والدین او را میفهمند، تمایل کمتری به لجبازی خواهد داشت.
۴-کاهش استرس:
ایجاد محیط آرام و امن در خانه و رفتارهای باثبات والدین میتواند باعث کاهش استرس کودک شود.
۵-بازیدرمانی:
این روش به کودک اجازه میدهد احساسات خود را از طریق بازی ابراز کند و یاد بگیرد چگونه رفتارهای خود را کنترل کند.
در بازیدرمانی، لجبازی کودکان میتواند با استفاده از تکنیکهای خاصی مدیریت شود. این روش به کودکان کمک میکند تا احساسات خود را بهتر درک کنند و راههای سالمتری برای بیان خواستههایشان بیاموزند.
برخی از تکنیکهای مؤثر در بازیدرمانی برای کاهش لجبازی شامل موارد زیر هستند:
– بازیهای نقشآفرینی:
کودک میتواند در نقشهای مختلف قرار بگیرد و یاد بگیرد که چگونه با موقعیتهای چالشبرانگیز کنار بیاید.
– بازیهای مشارکتی: این نوع بازیها به کودک کمک میکنند تا مهارتهای اجتماعی مانند همکاری و مذاکره را تقویت کند.
– تمرینهای آرامسازی:
مانند «بازی با حبابها» یا «بازیهای حرکتی آهسته» که به کودک کمک میکنند احساسات خود را کنترل کند .
– استفاده از اسباببازیهای
خاص: برخی اسباببازیها به کودک اجازه میدهند احساسات خود را از طریق بازی بیان کند و راههای جدیدی برای تعامل با دیگران بیاموزد .
مطالعات نشان دادهاند که بازیدرمانی میتواند تأثیر قابلتوجهی در کاهش رفتارهای لج بازی و پرخاشگرانه داشته باشد.
به یاد داشته باشید که شناخت دقیق علت لجبازی و استفاده از استراتژیهای مناسب نقش مهمی در بهبود رفتار کودک دارد. اگر نیاز به راهنمایی بیشتر دارید، خوشحال میشویم با متخصصین آبا مشورت کنید.ما بازی درمانگر حرفهای در تیم آبا داریم.
توضیح ویدیو:
-این ویدیو را ببینید: کودکی که با کنجکاوی سبزیها رو برمیداره و مادری که با خشونت واکنش نشون میده…**
آیا شما هم چنین موقعیتی رو تجریه کردید؟ 👶💔
لجبازی در این سن “بدرفتاری” نیست، بلکه بخش طبیعی از رشد مغز است!
کودکان زیر دو سال در مرحلۀ کشف دنیا هستند. وقتی با خشونت واکنش نشان میدیم، در واقع به جای آموزش، ترس و اضطراب را به آنها منتقل میکنیم.
⚠ پیامدهای این رفتار نادرست والدین:
– اضطراب در کودک: ممکن است کودک در آینده نسبت به کشف دنیا دچار ترس شود.
– تشدید لجبازی: هر برخورد خشن، چرخۀ لجبازی را طولانیتر میکند
– کاهش اعتمادبهنفس: کودک کمکم احساس میکند هیچ کاری را درست انجام نمیدهد
– الگوبرداری رفتارهای پرخاشگرانه: کودک خشونت را یاد میگیرد و در آینده تکرار میکند.
راهحلهای ساده و کاربردی:
حواسپرتی هوشمندانه: “بیا این پیشی رو ببین!”
جایگزین کردن: به جای سبزی، یک اسباببازی دیگر به او بدهید.
آرامش خود راحفظ کنید: نفس عمیق بکشید، کودک استرس یا عصبانیت شما رو حس میکند.
اجازۀ کشف بیخطر بدهید: اگر خطری ندارد، بگذارید تجربه کند.
یادتان باشد:
کودک شما “لجباز” نیست**، فقط دارد **یاد میگیرد. اگر احساس میکنید کنترل از دستتان خارج شده، با روانشناس کودک مشورت کنید این نشانۀ هوشیاری شماست، نه ضعف! 💛
#تربیت_کودک #کودک_یک_ساله #والدین_آگاه #خشونت_ممنوع
کلمات کلیدی: لجبازی، بازیدرمانی،کودک،لجبازی کودک
معرفی کتاب
والدین نگران و کودکان لج باز
کاهش لجبازی و پرخاشگری کودکان با روش شناختی رفتاری
فرزند پروری کودکان سرسخت
چرا فرزند من لجباز میشود
کلیدهای تربیت کودک حرف شنو
لجبازی کودکان
راهنمای علمی، کاربردی و ساده والدین در درمان لجبازی
مریم غلمانی
سرپرست گفتار درمانی آبا
