قهوه یکی از محبوبترین نوشیدنیهای دنیا است که روزانه بیش از ۲ میلیارد فنجان آن در سراسر جهان مصرف میشود. این نوشیدنی معطر، علاوه بر طعم لذتبخش، ترکیبات فعالی مانند کافئین، پلیفنولها و کلروژنیک اسید دارد که میتوانند بر مغز، قلب، کبد و متابولیسم اثر بگذارند. اما نکته مهم این است که اثرات قهوه در سنین مختلف یکسان نیست و برای هر گروه سنی، فواید و مضرات متفاوتی دارد.
در این مقاله، بر اساس جدیدترین مطالعات و منابع معتبر از جمله UpToDate، اثرات قهوه را در کودکان، بزرگسالان، سالمندان و دوران بارداری بررسی میکنیم.
—
ترکیبات فعال قهوه و نقش آنها در بدن
کافئین: محرک سیستم عصبی مرکزی، افزایش هوشیاری و تمرکز
پلیفنولها: ترکیبات آنتیاکسیدانی که با التهاب مقابله میکنند
کلروژنیک اسید: کمک به کنترل قند خون و عملکرد قلب
دیترپنها (کافستول و کاهوئول): در قهوه بدون فیلتر بیشتر بوده و میتوانند کلسترول را افزایش دهند
—
فواید و مضرات قهوه در سنین مختلف
۱. کودکان و نوجوانان (زیر ۱۸ سال)
مضرات:
بیخوابی و کاهش کیفیت خواب
اضطراب، تپش قلب و بیقراری
اثر منفی بر رشد استخوان در مصرف زیاد
اختلال در تمرکز در صورت مصرف بیش از حد
توصیه علمی:
طبق آکادمی اطفال آمریکا، مصرف کافئین برای افراد زیر ۱۲ سال توصیه نمیشود و در سنین ۱۲ تا ۱۸ سال نباید بیش از ۱۰۰ میلیگرم در روز باشد (معادل یک فنجان کوچک قهوه).
—
۲. بزرگسالان (۱۸ تا ۵۰ سال)
فواید علمی ثابتشده:
کاهش خطر بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و برخی سرطانها
بهبود عملکرد کبد و کاهش خطر کبد چرب و سیروز
کاهش خطر پارکینسون و افسردگی
اثرات آنتیاکسیدانی قوی
مضرات مصرف زیاد:
اضطراب، لرزش، بیخوابی
افزایش موقت فشار خون
مشکلات گوارشی در برخی افراد
مقدار مجاز:
مصرف ۳ تا ۴ فنجان در روز (حداکثر ۴۰۰ میلیگرم کافئین) بیشترین فواید و کمترین خطر را دارد.
—
۳. دوران بارداری
نکات مهم:
مصرف بیش از ۲۰۰ میلیگرم کافئین در روز میتواند خطر وزن پایین نوزاد، سقط و زایمان زودرس را افزایش دهد.
بهترین حالت: محدود کردن مصرف به حداکثر دو فنجان قهوه در روز و اجتناب از نوشیدنیهای انرژیزا و قهوههای پرکافئین.
۴. سالمندان (۵۰ سال به بالا)
فواید:
کاهش خطر زوال عقل و آلزایمر
بهبود حافظه و عملکرد شناختی
کاهش خطر بیماریهای قلبی و مرگومیر ناشی از کبد و سرطان
مضرات احتمالی:
اختلال خواب در صورت مصرف عصرگاهی
حساسیت بیشتر قلبی به کافئین
احتمال افزایش فشار خون در افراد حساس
توصیه: مصرف ۱ تا ۳ فنجان قهوه در روز، ترجیحاً قبل از ساعت ۳ بعدازظهر.
نکات طلایی برای مصرف سالم قهوه
1. از افزودن شکر و خامه زیاد خودداری کنید.
2. قهوه فیلترشده را به قهوه بدون فیلتر (فرنچپرس یا ترک) ترجیح دهید.
3. زمان مصرف را طوری تنظیم کنید که به خواب شبانه آسیب نزند.
4. در بیماریهای قلبی، بارداری یا مشکلات گوارشی، با پزشک مشورت کنید.
سوالات متداول (FAQ)
بهترین زمان نوشیدن قهوه چه موقع است؟
بین ساعت ۹ تا ۱۱ صبح، زمانی که سطح کورتیزول طبیعی بدن افت میکند.
آیا قهوه برای قلب مضر است؟
مصرف متوسط برای اغلب افراد مفید است، اما در برخی بیماران قلبی باید محدود شود.
قهوه بدون کافئین هم فواید دارد؟
بله، بیشتر آنتیاکسیدانها و ترکیبات مفید را حفظ میکند، اما اثر محرک کافئین را ندارد.
جمعبندی
قهوه نوشیدنیای است که در صورت مصرف متعادل، میتواند فواید قابلتوجهی برای سلامت داشته باشد. با این حال، میزان و زمان مصرف باید بر اساس سن، شرایط جسمی و وضعیت سلامتی تنظیم شود
برای دریافت مشاوره تخصصی تغذیه و سلامت گوارش، میتوانید با مطب دکتر پانتهآ تاجیک تماس بگیرید.
📍 تهران، خیابان مطهری، خیابان قائم مقام فراهانی جنوبی، خیابان ۲۴، پلاک ۱، ساختمان پزشکان ایرانما، طبقه سوم، واحد ۱۲
🌐 www.drpanteatajik.com
