جراحی دندان عقل یکی از رایج‌ترین اقدامات دندان‌پزشکی است، اما همیشه لازم است این دندان‌ها کشیده شوند؟ بسیاری از افراد زمانی به دندانپزشک مراجعه می‌کنند که درد، التهاب یا عفونت شروع شده است، در حالی‌ که گاهی تشخیص به‌ موقع از جراحی سخت‌تر جلوگیری می‌کند، دندان عقل آخرین دندانی است که رشد می‌کند و به دلیل کمبود فضا در فک، اغلب نهفته یا نیمه‌ روییده باقی می‌ماند، آشنایی با زمان مناسب جراحی و علائمی که نیاز به کشیدن دندان عقل را نشان می‌دهند، به حفظ سلامت دهان و جلوگیری از عوارض بعدی کمک می‌کند.

همیشه نیاز به جراحی دندان عقل است؟

خیر. دندان های عقل به دلیل نبود فضای کافی در فک، به درستی رشد نمی‌کنند و در این صورت باعث مشکلاتی مانند عفونت، درد، کج شدن سایر دندان ها یا آسیب به دندان‌ های دیگر می‌شوند، در برخی موارد، دندان عقل به راحتی با بی حسی کشیده می‌شود، اما اگر دندان نهفته باشد یا به درستی رشد نکرده باشد، نیاز به جراحی است.

دلایل نیاز به جراحی یا کشیدن دندان‌ عقل

دلایل نیاز به جراحی یا کشیدن دندان عقل شامل موارد مختلفی است که اغلب به کمبود فضا یا مشکلات رشد این دندان‌ها مربوط می‌شود، در ادامه به مهم‌ ترین علل آن اشاره می‌شود:

نهفتگی دندان عقل

نهفتگی زمانی رخ می‌دهد که دندان عقل فضای کافی برای رویش کامل ندارد یا در جهت نادرستی رشد می‌کند، این وضعیت باعث درد، فشار بر دندان‌ های مجاور، التهاب لثه و حتی عفونت می‌شود، در مواردی، نهفتگی با ایجاد کیست یا تحلیل استخوان فک همراه است و در چنین شرایطی، جراحی برای خارج‌ کردن دندان عقل نهفته بهترین راه‌حل برای پیشگیری از عوارض بیشتر است.

عفونت و التهاب لثه اطراف دندان عقل

زمانی که دندان عقل به‌ صورت نیمه‌ روییده ظاهر می‌شود، بافت لثه روی آن محیطی بسته برای تجمع باکتری‌ ها ایجاد می‌کند و این موضوع باعث التهاب، درد، بوی بد دهان و در برخی موارد تب و تورم فک می‌شود، درمان اولیه شامل آنتی‌ بیوتیک و شست‌ و شوی دهان است، اما در بیشتر موارد برای جلوگیری از عود مجدد، کشیدن یا جراحی دندان عقل توصیه می‌شود.

فشار به دندان‌ های مجاور و بی‌نظمی در فک

رشد نادرست یا زاویه‌دار دندان عقل باعث فشار بر دندان‌ های کناری می‌شود و این فشار موجب جابه جایی یا نامرتبی دندان‌ها، به‌ ویژه در افرادی که ارتودنسی انجام داده‌اند، خواهد شد، علاوه بر ظاهر ناهماهنگ، این مشکل باعث درد فک و ساییدگی ناهمسان دندان‌ها می‌شود، کشیدن دندان عقل در این موارد از پیشرفت نامرتبی جلوگیری می‌کند.

پوسیدگی یا آسیب

به دلیل موقعیت انتهایی دندان عقل، مسواک و نخ دندان به سختی به آن ناحیه می‌رسند و این مسئله احتمال تجمع پلاک، پوسیدگی و التهاب لثه را افزایش می‌دهد، گاهی پوسیدگی از دندان عقل به دندان مجاور نیز منتقل می‌شود و در صورتی که درمان ترمیمی مؤثر نباشد یا آسیب گسترده باشد، کشیدن دندان برای حفظ سلامت سایر دندان‌ها ضروری است.

ایجاد کیست یا تومور

در موارد نادر، دندان عقل نهفته منجر به تشکیل کیست در اطراف خود می‌شود، این کیست در صورت رشد باعث تخریب استخوان فک یا ریشه دندان‌ های مجاور می‌شود، در برخی شرایط خاص، خطر تبدیل به تومور خوش‌خیم نیز وجود دارد، برای پیشگیری از این عوارض، جراحی زودهنگام دندان عقل نهفته توصیه می‌شود تا ساختار فک و دندان‌ های مجاور حفظ شود.

مراحل جراحی دندان‌ عقل

جراحی دندان های عقل، جراحی رایجی است، این فرآیند شامل مراحل زیر است:

معاینه و تصویربرداری اولیه

پیش از جراحی، دندانپزشک با معاینه دقیق دهان و گرفتن عکس رادیوگرافی یا پانورامیک، وضعیت دندان عقل، موقعیت ریشه‌ها و نزدیکی آن به اعصاب فک را بررسی می‌کند، این مرحله برای تشخیص نوع نهفتگی و تعیین روش مناسب جراحی ضروری است و در برخی موارد، سی‌تی‌اسکن نیز برای مشاهده جزئیات بیشتر استخوان و ریشه‌ها انجام می‌شود تا از آسیب احتمالی به اعصاب جلوگیری شود.

بی‌حسی موضعی یا بیهوشی

پیش از شروع جراحی، بسته به پیچیدگی عمل و شرایط بیمار، از بی‌حسی موضعی، آرام‌ بخشی وریدی یا بیهوشی عمومی استفاده می‌شود و هدف، حذف کامل درد و ایجاد آرامش بیمار در طول جراحی است، در بیشتر موارد، بی‌حسی موضعی کفایت می‌کند و بیمار در طول عمل فقط احساس فشار خفیف دارد اما هیچ دردی را حس نمی‌کند.

برش و کنار زدن بافت لثه

دندانپزشک برای دسترسی به دندان عقل نهفته یا نیمه‌ روییده، برشی کوچک در بافت لثه ایجاد می‌کند و در صورت نیاز، بخش کمی از استخوان روی دندان را برمی‌دارد، این مرحله باید با دقت بالا انجام شود تا کمترین آسیب به بافت‌ های اطراف وارد گردد و در برخی موارد، دندان عقل به‌ صورت کامل دیده می‌شود و نیازی به برداشت استخوان وجود ندارد.

خارج کردن دندان عقل

در این مرحله، دندان عقل به‌ آرامی از جای خود خارج می‌شود، گاهی برای سهولت، دندان به بخش‌ های کوچک‌ تری تقسیم و سپس جداگانه بیرون آورده می‌شود، این روش باعث کاهش فشار به بافت استخوان و تسهیل در خروج دندان می‌گردد و پس از خارج کردن دندان، محل جراحی به‌ دقت بررسی می‌شود تا تکه‌ای از ریشه یا عفونت باقی نمانده باشد.

بخیه و مراقبت پس از عمل

پس از اتمام جراحی، ناحیه جراحی شسته و بخیه زده می‌شود تا خونریزی کنترل و بهبود سریع‌تر انجام گیرد، در برخی موارد از بخیه‌ های جذبی استفاده می‌شود که نیازی به کشیدن ندارند و سپس دندانپزشک دستورالعمل‌های مراقبتی بعد از جراحی دندان عقل از جمله استفاده از کمپرس سرد، داروهای تجویزی، رژیم غذایی نرم و پرهیز از فعالیت سنگین را برای کاهش تورم و درد پس از عمل ارائه می‌دهد.

فیلم جراحی دندان عقل

بهبودی پس از جراحی دندان‌ عقل

دوره بهبودی بعد از جراحی دندان های عقل از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما در اینجا برخی نکات عمومی برای اطمینان از روند بهبودی آمده است:

1. درد ملایم تا متوسط پس از عمل طبیعی است، داروهای ضد درد بدون نسخه یا داروهای تجویزی به کنترل ناراحتی کمک می‌کنند از مصرف آسپرین خودداری کنید، زیرا خونریزی را افزایش می‌دهد.
2. ورم امری رایج است و با استفاده از کیسه‌ های یخ در بیرون از صورت به حداقل می‌رسد، ورم در طی 48 ساعت به اوج خود می‌رسد و به تدریج کاهش می‌یابد.
3. حفظ تمیزی دهان برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است، با آب نمک به آرامی دهان خود را بشویید و از مسواک زدن محل جراحی در چند روز اول اجتناب کنید.
4. از غذاهای نرم استفاده کنید، غذاهایی مانند ماست، پوره سیب‌ زمینی و سوپ گزینه‌های خوبی هستند.
5. به خودتان زمان برای استراحت بدهید و از فعالیت‌ های شدید برای چند روز اجتناب کنید و این کمک می‌کند تا بدن شما فرصت کافی برای بهبودی داشته باشد.

خطرات جراحی دندان عقل

در حالی که جراحی دندان‌های عقل عوارضی در پی ندارد، برخی خطرات و عوارض وجود دارد که باید از آن‌ها آگاه باشید:

خالی شدن لخته خون

پس از جراحی دندان عقل، تشکیل لخته خون در محل جراحی برای بهبود ضروری است، اگر این لخته به‌ دلیل شست‌وشوی زودهنگام دهان، مصرف سیگار یا نوشیدن با نی از بین برود، استخوان و عصب زیرین در معرض هوا قرار می‌گیرد و درد شدیدی ایجاد می‌شود و این وضعیت به نام خشکی حفره دندانی شناخته می‌شود و با بوی بد دهان، درد تیرکشنده و تأخیر در ترمیم همراه است و درمان شامل شست‌ و شوی محل و پانسمان دارویی توسط دندانپزشک است.

عفونت

عفونت به‌ دلیل باقی‌ ماندن مواد غذایی در حفره جراحی یا رعایت نکردن بهداشت دهان رخ می‌دهد، علائم شامل تب، بوی بد دهان، تورم و درد مداوم است و برای پیشگیری، دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند و توصیه می‌کند دهان با آب نمک یا محلول ضدعفونی‌ کننده شست‌وشو داده شود.

آسیب به عصب

در برخی موارد، به‌ ویژه هنگام کشیدن دندا ن‌های عقل نهفته فک پایین، احتمال آسیب به عصب آلوئولار تحتانی یا زبانی وجود دارد و این آسیب باعث بی‌حسی موقت یا در موارد نادر، دائمی در لب، چانه یا زبان می‌شود، انتخاب جراح ماهر و بررسی دقیق عکس‌ های رادیوگرافی خطر این عارضه را کاهش می‌دهد.

مشکلات سینوسی

دندان‌ های عقل فک بالا به سینوس‌های ماگزیلاری نزدیک‌اند و در برخی موارد، به‌ ویژه اگر ریشه دندان بلند یا سینوس‌ها بزرگ باشند، هنگام کشیدن دندان، دیواره سینوس آسیب می‌بیند یا سوراخ کوچکی بین دهان و سینوس ایجاد می‌شود، این مشکل منجر به ترشحات بینی، احساس فشار در گونه یا عفونت سینوسی می‌شود و در چنین مواردی، پزشک با بخیه یا مواد ترمیمی مسیر را می‌بندد و داروهای مناسب تجویز می‌کند.

سوالات متداول جراحی دندان های عقل

در نهایت…

جراحی دندان عقل یک عمل رایج و ضروری برای حفظ سلامت دهان و دندان است، با وجود برخی عوارض، این جراحی از مشکلاتی مانند عفونت، ازدحام دندانی و آسیب به دندان‌ های دیگر جلوگیری می‌کند، آگاهی از روند جراحی، مراقبت‌ های پس از آن و رعایت توصیه‌ های دندانپزشک به بهبودی سریع‌تر و کاهش خطرات کمک می‌کند، در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی، مراجعه به دندانپزشک ضروری است تا از سلامت دهان و دندان خود اطمینان حاصل کنید.