فرق تراپیست و روانشناس در چیست: 3 تفاوت کلیدی در رویکرد درمان

فرق تراپیست و روانشناس در چیست: 3 تفاوت کلیدی در رویکرد درمان

دکتر معصومه فلاحیان
دکتر معصومه فلاحیان تهران
کد عضویت: دکترای‌تخصصی شماره نظام: ۵۹۲۵

در دنیای سلامت روان، واژه‌ها و عناوین مختلفی وجود دارند که گاهی می‌توانند باعث سردرگمی شوند. روانشناس، تراپیست، مشاور، روان‌درمانگر – این‌ها تنها بخشی از عناوینی هستند که ممکن است در جستجوی کمک تخصصی با آن‌ها مواجه شوید. در این میان، دو عنوان روانشناس و تراپیست بیش از سایرین به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌روند. اما آیا این دو واقعاً یکی هستند؟ درک فرق تراپیست و روانشناس تنها یک بحث لغوی نیست، بلکه کلیدی برای یافتن متخصص مناسب و مسیر درمانی صحیح برای نیازهای شماست.

بسیاری تصور می‌کنند این دو عنوان مترادف هستند، در حالی که تفاوت‌های ظریف اما مهمی در تحصیلات، دامنه فعالیت و گاهی رویکرد درمانی آن‌ها وجود دارد. این مقاله به صورت دقیق و شفاف، به بررسی فرق تراپیست و روانشناس می‌پردازد و ۳ تفاوت کلیدی را که به شما در یک انتخاب آگاهانه کمک می‌کند، روشن می‌سازد.

فرق روانشناس و روانکاو: تمرکز هرکدام روی چیست؟

گام اول: باز کردن گره اصطلاحات

مهم‌ترین نکته برای درک فرق تراپیست و روانشناس این است که بدانیم «تراپیست» یک عنوان شغلی یا مدرک تحصیلی خاص نیست، بلکه یک عنوان عمومی و کاربردی است. تراپیست به هر فرد متخصصی اطلاق می‌شود که مجاز به ارائه خدمات روان‌درمانی یا تراپی است.

این چتر گسترده می‌تواند شامل متخصصان مختلفی با تحصیلات و مجوزهای گوناگون باشد، از جمله:

  • روانشناسان بالینی یا مشاور

  • مشاوران خانواده و ازدواج (LMFT)

  • مددکاران اجتماعی بالینی (LCSW)

  • مشاوران حرفه‌ای دارای مجوز (LPC)

  • و حتی روانپزشکان (که پزشک هستند اما ممکن است روان‌درمانی نیز انجام دهند).

بنابراین، هر روانشناسی که روان‌درمانی انجام می‌دهد، تراپیست هم هست، اما هر تراپیستی لزوماً روانشناس نیست. این اولین و اساسی‌ترین نکته در فهم فرق تراپیست و روانشناس است.

روانشناس کیست؟

حال که جایگاه تراپیست را شناختیم، بیایید ببینیم «روانشناس» به چه کسی گفته می‌شود.

  • تحصیلات: روانشناسان معمولاً دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری تخصصی در یکی از گرایش‌های روانشناسی (مانند بالینی، سلامت، مشاوره، تربیتی، شناختی) هستند.

  • حوزه فعالیت: دامنه فعالیت روانشناسان بسیار گسترده‌تر از صرفاً ارائه تراپی است. آن‌ها ممکن است در زمینه‌های زیر فعالیت کنند:

    • روان‌درمانی: ارائه خدمات درمانی به افراد، زوج‌ها یا خانواده‌ها.

    • ارزیابی و تشخیص روانشناختی: اجرای و تفسیر تست‌های روانشناختی معتبر (مانند تست‌های هوش، شخصیت یا آسیب‌شناسی روانی).

    • پژوهش: انجام تحقیقات علمی برای درک بهتر ذهن و رفتار انسان.

    • آموزش: تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی.

    • مشاوره سازمانی: فعالیت در شرکت‌ها و سازمان‌ها برای بهبود عملکرد کارکنان.

بنابراین، روانشناس یک متخصص با دانش علمی عمیق در زمینه ذهن و رفتار است که می‌تواند نقش‌های متنوعی را ایفا کند، که یکی از آن‌ها (و نه لزوماً تنها نقش) می‌تواند ارائه روان‌درمانی (تراپی) باشد. درک این گستردگی، به فهم فرق تراپیست و روانشناس کمک می‌کند.

۳ تفاوت کلیدی که فرق تراپیست و روانشناس را مشخص می‌کند

حال بیایید سه تفاوت اصلی را که به شما در تشخیص و انتخاب کمک می‌کند، مرور کنیم:

تفاوت ۱: مسیر تحصیلی و مجوز حرفه‌ای

  • روانشناس: مسیر تحصیلی کاملاً مشخص و استانداردی دارد (حداقل کارشناسی ارشد یا دکتری در روانشناسی) و برای فعالیت بالینی، نیازمند دریافت پروانه صلاحیت حرفه‌ای از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور است.

  • تراپیست: افرادی با مدارک مختلف (مشاوره، مددکاری اجتماعی و…) می‌توانند تراپیست باشند. هر کدام از این حرفه‌ها، مسیر تحصیلی و نیازمندی‌های اخذ مجوز خاص خود را دارند. مهم این است که فردی که خود را تراپیست معرفی می‌کند، دارای مجوز معتبر برای ارائه خدمات روان‌درمانی در حوزه تخصصی خود باشد. این تفاوت در استانداردسازی تحصیلات، یک فرق تراپیست و روانشناس است که باید به آن توجه کرد.

تفاوت ۲: گستره خدمات

  • روانشناس: یکی از توانایی‌های منحصر به فرد روانشناسان (به ویژه آن‌هایی که دارای مدرک دکتری هستند)، صلاحیت انجام ارزیابی‌های روانشناختی جامع با استفاده از تست‌های استاندارد است. آن‌ها می‌توانند به تشخیص دقیق اختلالات پیچیده کمک کنند.

  • تراپیست: همه تراپیست‌ها لزوماً صلاحیت یا آموزش لازم برای انجام تمام تست‌های روانشناختی پیچیده را ندارند. تمرکز اصلی آن‌ها بیشتر بر فرآیند درمانی است. این فرق تراپیست و روانشناس در زمینه ارزیابی بسیار مهم است.

تفاوت ۳: تمرکز اصلی حرفه

  • روانشناس: حرفه روانشناسی ذاتاً مبتنی بر علم و پژوهش است. حتی روانشناسانی که کار بالینی انجام می‌دهند، دیدگاهی علمی به مشکلات داشته و از درمان‌های مبتنی بر شواهد استفاده می‌کنند. دامنه کاری آن‌ها می‌تواند فراتر از درمان باشد.

  • تراپیست: تمرکز اصلی و تقریباً انحصاری فردی که به عنوان تراپیست شناخته می‌شود، بر ارائه خدمات درمانی و کمک به مراجعان برای حل مشکلاتشان است.

ویژگی روانشناس تراپیست ماهیت عنوان یک عنوان حرفه‌ای مبتنی بر مدرک تحصیلی یک عنوان کاربردی مبتنی بر ارائه خدمات تراپی تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد یا دکتری روانشناسی متغیر (روانشناسی، مشاوره، مددکاری و…) مجوز پروانه سازمان نظام روانشناسی (برای کار بالینی) نیازمند مجوز معتبر برای ارائه خدمات درمانی در حوزه تخصصی خود ارزیابی تخصصی (تست) صلاحیت انجام تست‌های روانشناختی جامع لزوماً صلاحیت انجام همه تست‌ها را ندارند دامنه فعالیت گسترده (درمان، پژوهش، آموزش، ارزیابی) عمدتاً متمرکز بر ارائه روان‌درمانی (تراپی)

کدام تخصص برای شما مناسب‌تر است؟

حال که با فرق تراپیست و روانشناس آشنا شدید، چگونه متخصص مناسب خود را پیدا کنید؟

  • اگر نیاز به تشخیص دقیق یا ارزیابی روانشناختی دارید (مثلاً برای ADHD، اختلالات یادگیری یا مشکلات شخصیتی پیچیده)، مراجعه به روانشناس (به ویژه با مدرک دکتری) که در زمینه ارزیابی تخصص دارد، بهترین گزینه است.

  • اگر به دنبال درمان برای مشکلات مشخصی مانند اضطراب، افسردگی، وسواس، مشکلات ارتباطی یا مدیریت استرس هستید، هر تراپیست واجد شرایطی (که می‌تواند روانشناس، مشاور یا مددکار اجتماعی بالینی باشد) می‌تواند به شما کمک کند. در این حالت، مهم‌تر از عنوان، تخصص و تجربه فرد در زمینه مشکل شما و رویکرد درمانی اوست.

  • اگر به دنبال یک فرآیند درمانی عمیق‌تر و بلندمدت برای کاوش در ریشه‌های مشکلات خود هستید، ممکن است یک روانشناس با رویکرد روان‌پویشی یا حتی روانکاو (که فراتر از بحث فرق تراپیست و روانشناس است و تخصص جداگانه‌ای دارد) برای شما مناسب‌تر باشد.

مهم‌ترین نکته این است که از صلاحیت حرفه‌ای و داشتن مجوز معتبر فردی که انتخاب می‌کنید، اطمینان حاصل نمایید.

در نهایت، مهم‌ترین فرق تراپیست و روانشناس در عناوین و مدارک خلاصه نمی‌شود، بلکه در تخصص، تجربه و مهم‌تر از همه، کیفیت رابطه درمانی که با شما برقرار می‌کنند، نهفته است. چه به یک روانشناس مراجعه کنید و چه به تراپیست با تخصص دیگر، آنچه اهمیت دارد یافتن فردی است که بتوانید به او اعتماد کنید، در کنارش احساس امنیت کنید و باور داشته باشید که دانش و مهارت لازم برای کمک به شما را دارد.

پرسش‌های متداول

۱. آیا تراپیست همان روان‌درمانگر است؟

بله، در کاربرد عمومی، این دو واژه تقریباً مترادف هستند. «تراپیست» واژه رایج‌تر و غیررسمی‌تر برای فردی است که روان‌درمانی ارائه می‌دهد. فرق تراپیست و روانشناس بسیار برجسته‌تر از فرق تراپیست و روان‌درمانگر است.

۲. آیا روانشناس می‌تواند دارو تجویز کند؟

خیر. روانشناسان پزشک نیستند و صلاحیت تجویز دارو را ندارند. تنها روانپزشکان که دارای مدرک پزشکی هستند، می‌توانند برای مشکلات سلامت روان دارو تجویز کنند.

۳. چگونه می‌توانم از تخصص و مجوز یک فرد مطمئن شوم؟

می‌توانید از خود فرد در مورد مدرک تحصیلی، گرایش تخصصی و شماره پروانه فعالیتش از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره سوال کنید. همچنین می‌توانید این اطلاعات را از طریق وب‌سایت سازمان نظام روانشناسی استعلام کنید. بررسی دقیق صلاحیت، قبل از شروع درمان بسیار مهم است و به شما کمک می‌کند تا فرق تراپیست و روانشناس واجد شرایط را از افراد فاقد صلاحیت تشخیص دهید.

نویسنده سایت

۱۴ آبان, ۱۴۰۴

مقالات

مطالب مرتبط ...

آداب خواستگاری برای خانواده پسر: چطور حرفه‌ای عمل کنیم؟

مقالات

هدف زنان از ازدواج چیست؟ تفاوت نسل‌ها و انگیزه پنهان

مقالات

همه چیز درباره نوروتراپی برای بیش فعالی: از هزینه تا نتایج درمانی

مقالات

چک‌لیست کامل مشاوره ازدواج برای دختران: از شناخت خود تا شناخت طرف مقابل

مقالات

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

مقالات دیگر از دکتر معصومه فلاحیان