اسپرم کجا و چگونه تولید می شود؟

سیستم تناسلی مرد به طور خاص برای تولید، ذخیره و انتقال اسپرم طراحی شده است. برخلاف اندام تناسلی زنان، اندام‌های تناسلی مردانه در قسمت داخلی و خارجی حفره لگن قرار دارند. آنها عبارتند از:

• بیضه ها (بیضه ها)
• سیستم مجرایی: اپیدیدیم و واس دفران (مجرای اسپرم)
• غدد جانبی: وزیکول های منی و غده پروستات
• آلت تناسلی

تولید اسپرم که در علم پزشکی به آن اسپرماتوژنز (Spermatogenesis) گفته می‌شود، یک فرآیند پیچیده و مداوم است که در بیضه‌های مردان انجام می‌گیرد. این روند تحت کنترل هورمون‌های جنسی، به‌ویژه تستوسترون و هورمون‌های هیپوفیز (LH و FSH) است.

محل تولید اسپرم

پس از رسیدن به سن بلوغ، یک مرد هر روز میلیون ها سلول اسپرم تولید می کند که طول هر یک حدود ۰.۰۰۲ اینچ (۰.۰۵ میلی متر) است. اسپرم در بیضه‌ ها و به‌طور دقیق‌تر در ساختارهای میکروسکوپی به نام لوله‌های منی‌ساز (Seminiferous Tubules) تولید می‌شود. داخل این لوله‌ها سلول‌های زایشی با طی کردن فرآیندی به نام اسپرماتوژنز به‌تدریج تقسیم و بالغ می‌شوند تا به اسپرم‌های کامل تبدیل شوند، سپس برای تکمیل بلوغ و کسب توانایی حرکت به اپیدیدیم منتقل می‌گردند.

مراحل تولید اسپرم

مرحله ۱. سیستمی از لوله های کوچک در بیضه ها وجود دارد. این لوله‌ها که لوله‌های منی ساز نامیده می‌شوند، سلول‌های بنیادی زایشی (Spermatogonia) را در دیواره خود جای می‌دهند که هورمون‌ها – از جمله تستوسترون ، هورمون جنسی مردانه – باعث تبدیل شدن آنها به اسپرم می‌شوند. سلول‌های زایا تقسیم می‌شوند و تغییر می‌کنند تا زمانی که شبیه قورباغه‌هایی با سر و دم کوتاه شوند.

مرحله ۲. سلول‌های بنیادی چندین بار تقسیم می‌شوند تا ذخیره سلولی حفظ شود و سلول‌های جدید برای تبدیل به اسپرم تولید شوند. (مرحله میتوز) این تقسیم خاص باعث نصف شدن تعداد کروموزوم‌ها می‌شود تا اسپرم بتواند در زمان لقاح با تخمک ترکیب شود. (مرحله میوز)

مرحله ۳. سلول‌های حاصل که به آن‌ها اسپرماتید گفته می‌شود، به‌تدریج وارد مرحله‌ای از دگرگونی می‌شوند که طی آن شکل نهایی اسپرم ایجاد می‌گردد. در این فرآیند، دم آن‌ها رشد کرده تا توانایی حرکت و پیشروی در دستگاه تناسلی زن را پیدا کنند، هسته متراکم می‌شود تا بتواند اطلاعات ژنتیکی را به‌صورت فشرده و محافظت‌شده حمل کند و در بخش سر سلول ساختاری به نام آکروزوم شکل می‌گیرد که حاوی آنزیم‌هایی است و به اسپرم امکان نفوذ به غشای تخمک را می‌دهد.

مرحله ۴. دم ها اسپرم را به داخل لوله ای در پشت بیضه ها به نام اپیدیدیم می فشارند. برای حدود پنج هفته، اسپرم از طریق اپیدیدیم عبور می کند و رشد خود را کامل می کند. پس از خارج شدن از اپیدیدیم، اسپرم به سمت مجرای دفران حرکت می کند.

وقتی مردی برای فعالیت جنسی تحریک می شود، اسپرم با مایع منی – مایعی سفید رنگ که توسط وزیکول های منی و غده پروستات تولید می شود – مخلوط می شود تا منی تشکیل شود. در نتیجه تحریک، مایع منی حاوی ۵۰۰ میلیون اسپرم از طریق مجرای ادرار از آلت تناسلی به بیرون رانده می شود (انزال).

مدت زمان تولید اسپرم

تولید اسپرم یک فرآیند زمان‌بر و پیوسته است که از آغاز تقسیم سلول‌های زایشی تا تولید اسپرم بالغ، به‌طور متوسط ۶۴ تا ۷۲ روز طول می‌کشد. پس از این مدت، اسپرم‌ها وارد اپیدیدیم می‌شوند و حدود دو هفته دیگر را برای بلوغ نهایی و کسب توانایی حرکت و بارورسازی سپری می‌کنند. در مجموع، از شروع تشکیل تا آمادگی کامل برای لقاح، این روند تقریباً ۲ تا ۲.۵ ماه به طول می‌انجامد.

مطالعه مقاله زیر نیز به شما توصیه می گردد: تفاوت بین منی و اسپرم چیست؟

سوالات متداول (FAQ)

۱. اسپرم کجا تولید می‌شود؟

اسپرم در بیضه‌ها و به‌طور دقیق‌تر در لوله‌های منی‌ساز تولید می‌شود.

۲. فرآیند تولید اسپرم چه نام دارد؟

این فرآیند «اسپرماتوژنز» نام دارد و شامل تقسیم سلولی و بلوغ تدریجی سلول‌های زایشی تا تشکیل اسپرم بالغ است.

۳. چه مدت طول می‌کشد تا اسپرم جدید تولید شود؟

تولید اسپرم از آغاز تا آماده شدن برای بارورسازی حدود ۶۴ تا ۷۲ روز طول می‌کشد و سپس دو هفته دیگر برای بلوغ نهایی در اپیدیدیم زمان نیاز دارد.

۴. چه هورمون‌هایی در تولید اسپرم نقش دارند؟

LH، FSH و تستوسترون سه هورمون اصلی هستند که با همکاری یکدیگر مراحل مختلف اسپرم‌سازی را کنترل می‌کنند.

۵. اسپرم پس از تولید چه مراحلی را طی می‌کند؟

اسپرم پس از شکل‌گیری در لوله‌های منی‌ساز، وارد اپیدیدیم می‌شود تا توانایی حرکت و بارورسازی را کسب کند.

۶. آیا تولید اسپرم در طول زندگی ادامه دارد؟

بله، پس از بلوغ جنسی، بیضه‌ها به‌طور مداوم اسپرم تولید می‌کنند، هرچند با افزایش سن ممکن است سرعت و کیفیت تولید کاهش یابد.

برگرفته از مقاله: How Is Sperm Produced