تبخال دهانی، که با نام علمی هرپس لبیالیس (Herpes Labialis) نیز می‌شود، یکی از شایع‌ترین ویروس‌های ویروسی است که در ناحیه دهان می‌کند.

عامل این عارضه، ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) است و مخصوص آن، بروز زخم‌های کوچک، دردناک و معمولاً گروهی در اطراف لب‌ها، و گاهی در داخل دهان مانند لثه‌ها، زبان و گونه‌ها است. این ویروس بسیار مسری است و تخمین زده می‌شود که حدود ۷۰٪ از جمعیت بالغ یک بار در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند.

برای پزشک دندانپزشکی، به ویژه افرادی که قصد انجام کارهای پیچیده‌تری مانند ایمپلنت را دارند، از ارتباط بین تبخال و دندانپزشکی مهم ویژه‌ای دارند. در این مقاله از سایت دکتر احسان بیرنگ،بهترین متخصص پروتز دندان در تهران، به بررسی جامع طبخال، نحوه انتقال، پرداخت خطرات بالقوه در محیط زیست و دندانپزشکی خاص.

تبخال چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) عامل اصلی تبخال دهانی است. پس از اولین اقدام، ویروس در بدن به نهفته باقی می‌ماند و می‌تواند شرایط را دوباره فعال کند. این شرایط شامل، بیماری، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، تغییرات تغییرات، ضعف سیستم ایمنی و حتی برخی از آسیب‌های موجود در ناحیه دهان (مانند برخی از دندانپزشکی) است.

ویروس‌های خطرناک از طریق تماس مستقیم با ضایعه فعال یا بزاق فرد آلوده صورت می‌گیرند. بوسیدن، استفاده از وسایل شخصی مانند لیوان، لیوان، مسواک یا رژ لب آلوده می‌تواند منجر به انتقال انتقال شود.

ارتباط تبخال و دندانپزشکی: نکته حائز اهمیت در محیط دندانپزشکی این است که ویروس می‌تواند از طریق آئروسل‌ها (ذرات معلق در هوا) استفاده کند که از ابزارهای چرخشی مانند توربین یا دستگاه‌های اولتراسونیک ایجاد می‌شوند، نیز منتشر می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که ویروس هرپس سیمپلکس می‌تواند تا ۷۲ ساعت بر روی سطح بی‌جان زنده بماند، این امر مهم ضدعفونی دقیق محیط و تجهیزات را دوچندان می‌کند.ا

چرا تبخال در دندانپزشکی یک نگرانی است؟

محیط دندانپزشکی به دلیل ماهیت کار و تماس نزدیک با مخاط دهان و بزاق بیماران، مستعد انتقال انواع مختلفی از جمله تبخال است.

• خطرات برای کادر دندانپزشکی: دندانپزشکان، دستیاران و سایر کارکنان کلینیک در معرض خطر واکنش به‌های هرپسی مانند «هپتیک ویتلو» (عفونت دردناک انگشتان دست) یا «کراتیت هرپسی» (التهاب قرنیه چشم) قرار دارند. این عوارض می‌تواند بسیار جدی و ناتوان کننده باشد.
• خطرات برای بیماران: بیماری که با ضایعه فعال تبخال مراجعه می‌کند، می‌تواند به پرسنل یا از طریق سطوح روی سایر بیماران منتقل شود.
• تحریک تبخال توسط اعمال دندانپزشکی: برخی از دندانپزشکی، به ویژه آنهایی که با بافت نرم یا استرس همراه هستند (مانند کشیدن دندان، جراحی‌های لثه یا کاشت ایمپلنت)، می‌توانند ویروس نهفته HSV-1 را فعال کرده و نشان دهند که به بیماری مبتلا می‌شوند.

مدیریت تبخال در مطب دندانپزشکی

جهت مدیریت تبخال در مطب دندانپزشکی رعایت اصول کنترل و مدیریت صحیح بیماران به طبخال برای حفظ سلامت همه افراد در محیط دندانپزشکی ضروری است:

1. به تعویق انداختن درمان‌های غیر اورژانسی: مهم‌ترین اصل، به تعویق انداختن کلیه درمان‌های دندانپزشکی انتخابی (غیر اورژانسی) در بیمارانی است که ضایعه فعال تبخال دارند. درمان باید تا بهبودی کامل ضایعات (معمولاً ۱ تا ۲ هفته) به تعویق بیفتد.
2. استفاده از تجهیزات حفاظتی ویژه (PPE): کادر دندانپزشکی باید همیشه از ماسک، عینک محافظ، دستکش و در صورت لزوم استفاده کنند.
3. بهداشت دست و سطح ضدعفونی: محل نصبی مکر و صحیح دست‌ها و ضدعفونی دقیق سطح، یونیت دندانپزی و کلیه ابزارها برای هر بیمار، طبق پروتکل‌های استاندارد کنترل مقاومت، حیاتی است.
4. آموزش به بیماران: بیماران باید در مورد ماهیت مسری بودن تبخال، راه‌های انتقال و اهمیت به تعویق انداختن ویزیت دندانپزشکی در صورت داشتن ضایعه فعال، آگاه شوند.
5. درمان دارویی (در لزوم): در برخی موارد، به ویژه برای تبخال‌های شدید یا مکر، پزشک یا دندانپزشک ممکن است داروهای ضدویروسی خوراکی یا موضعی (مانند آسیکلوویر) را برای درد، مدت زمان بیماری و تسریع بهبودی تجویز کند.

تبخال و کاشت ایمپلنت: چه چیزی باید بداند

کاشت ایمپلنت یک روش جراحی است و مانند هر جراحی دیگری، می‌تواند برای بدن استرس‌زا باشد. این استرس، همراه با دستکاری بافت‌های دهان، پتانسیل فعال بیماری نهفته تبخال را دارد.

• آیا می‌توانم با تبخال فعال ایمپلنت کاشت؟ خیر. انجام جراحی کاشت ایمپلنت در حضور ضایعه فعال تبخال به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. وجود ویروس در محل جراحی می‌تواند باعث ایجاد عامل مؤثر، گسترش ویروس به نواحی عمیق‌تر شود و در نهایت، درمان ایمپلنت را به همراه داشته باشد. متخصص ایمپلنت شما حتماً جراحی را تا بهبودی کامل تبخال به تعویق خواهد انداخت.
• استرس جراحی ایمپلنت و تبخال: حتی اگر در روز عمل جراحی انجام شود، آسیب ناشی از جراحی و ترمیم بافتی پس از آن، می‌تواند محرکی برای بروز تبخال در روزهای بعد از کاشت ایمپلنت باشد.
• اهمیت اطلاع‌رسانی به متخصص ایمپلنت: اگر تبخال‌های مکرر را تجربه کنید، حتماً از برنامه‌ریزی برای کاشت ایمپلنت، این موضوع را با متخصصان ایمپلنت خود در میان می‌برید.

بیشتر بدانید:5 علت سفید شدن لثه بعد از ایمپلنت و راه های درمان آن

پیشگیری از تبخال قبل و بعد از کاشت ایمپلنت

• • داروهای ضدویروسی پیشگیرانه: در بیمارانی که تبخال مکر و شدید دارند، متخصص ایمپلنت می تواند داروی ضدویروسی (مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر) را به صورت پروفیلاکتیک (پیشگیرانه) چند روز قبل از عمل جراحی و چند روز قبل از آن در نظر بگیرد. این کار می‌تواند احتمال بروز تبخال را داشته باشد. این تصمیم کاملاً به صلاحدید متخصص و با توجه به شرایط بیماری می‌شود.
  • مدیریت استرس: تلاش برای کاهش استرس قبل از جراحی با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند مفید باشد.
  • مراقبت‌های پس از جراحی: در صورت بروز تبخال پس از کاشت ایمپلنت، فوراً به متخصصان خود اطلاع می‌دهند. از دستکاری ضایعات خودداری کنید و توصیه‌های بهداشتی و دارویی را به دقت بررسی کنید تا از تأثیر و تأثیر بر روند بهبودی ایمپلنت جلوگیری شود.

پیشگیری عمومی از تبخال و عود آن

علاوه بر ملاحظات خاص دندانپزشکی، رعایت موارد زیر می‌تواند به کاهش و افزایش شدت تبخال کمک کند:

• اجتناب از محرک‌ها: شناسایی و دوری از عواملی که باعث عود تبخال در شما می‌شوند (مانند استرس، آسیب نور شدید آفتاب، سرماخوردگی).
• استفاده از ضدآفتاب لب: کرم‌های ضدآفتاب مخصوص با SPF مناسب می‌توانند از حرکت تبخال ناشی از اشعه ماوراء بنفش خورشید جلوگیری کنند.
• تقویت سیستم ایمنی: رژیم غذایی تغذیه، خواب کافی و ورزش منظم به تقویت سیستم ایمنی و کاهش احتمال ابتلا به ویروس کمک می‌کند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان: درمان به موقع‌های دندانی و لثه‌ای و مراجعه به پزشک به دندانپزشکی برای چکاپ، از تضعیف سیستم ایمنی به دلایل مشکلات دهانی و در نتیجه ابتلا به عفونت‌های تبخال جلوگیری می‌کند.

نتیجه‌گیری

تبخال دهانی یک عفونت ویروسی شایع است که نیازمند توجه و مدیریت صحیح است، به ویژه در محیط دندانپزشکی و برای بیمارانی که تحت درمان‌های پیچیده مانند کاشت ایمپلنت قرار می‌گیرند، می‌گیرند. ارتباط صادقانه و شفاف با دندانپزشک یا متخصص ایمپلنت در مورد سابقه تبخال، کلید اصلی برای برنامه ریزی درمانی ایمن و موفقیت آمیز است. با رعایت اصول اساسی، کنترل و در صورت لزوم، استفاده از درمان‌های دارویی، می‌توان خطر انتقال و عود تبخال را به حداقل رساند و سلامت دهان و دندان‌ها و درمان را تضمین کرد.

اگر قصد انجام کاشت ایمپلنت دارید و نگران تبخال هستید، یا سابقه تبخال‌های مکرر دارید، حتماً در جلسه مشاوره با ما این موضوع را مطرح کنید تا بهترین راهکارها برای شما در نظر گرفته شود.